رتبه ایران در شاخص سهولت کسب و کار چند است؟

محسن دهنوی، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه ۲۴ شهریور ماه در جلسه علنی مجلس و در جریان بررسی گزارش کمیسیون جهش و رونق تولید گفت: «شاخص سهولت کسب و کار در ایران ۱۲۰ از ۱۹۰کشور دنیا است.» 

زمینه صحبت‌های آقای دهنوی نقد موانع کسب و کار بوده است و او سعی کرده با تاکید روی «رتبه ۱۲۰» از وضعیت نامناسب کسب و کار در ایران انتقاد کند. 

اما آیا عدد گفته شده درست است؟ 

گزارش شاخص سهولت کسب و کار در کشورهای جهان، گزارشی سالانه است که بانک جهانی آن را تدوین و منتشر می‌کند در این گزارش سالانه، وضعیت کشورهای جهان بر اساس ۱۰ زیرشاخص بررسی شده و به آنها امتیازهایی داده می‌شود و در نهایت کشورهای بررسی شده بر مبنای امتیازهای کسب شده در فهرستی رتبه‌بندی می‌شوند.

بانک جهانی در تدوین گزارش انجام کسب‌وکار به این ۱۰ مولفه توجه می‌کند: شروع کسب‌وکار، شرایط و مقررات کسب مجوز، دسترسی به برق، ثبت مالکیت، اخذ اعتبارات، حمایت از سرمایه‌گذاران خرد، سهولت پرداخت مالیات، تجارت فرامرزی، اجرای قراردادها و  ورشکستگی و پرداخت دیون.

ایران در شاخص سهولت کسب‌وکار سال ۲۰۲۰ میلادی رتبه ۱۲۷ جهان را در میان ۱۹۰ کشور به دست آورده است. امتیاز ایران، ۵۸.۵ امتیاز از یکصد امتیاز بوده است.

با این حساب رتبه ایران در آخرین گزارش بانک جهانی از شاخص سهولت کسب‌و کار در میان کشورهای جهان پایین‌تر از رتبه‌ای است که محسن دهنوی، عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی گفته است.

ایران در گزارش سال ۲۰۱۹ بانک جهانی پس از اصلاح داده‌ها در رده ۱۱۶ از ۱۹۰ کشور قرار گرفت، که نشان می‌دهد رتبه ایران در سال ۲۰۲۰ با تنزل ۱۱ رده‌ای مواجه بوده است، پیش از اصلاح داده‌ها و بررسی موبفه‌ها، جایگاه ایران رتبه ۱۲۸ جهان بود، یه طور معمول بانک جهانی هر سال با انتشار گزارش جدید، داده‌ها و امتیاز سال قبل را با برآوردها و امتیازدهی جدید اصلاح می‌کند.

با اینکه رتبه ایران از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ با تنزل ۱۱ پله‌ای مواجه شد اما امتیاز کسب شده ایران در گزارش سال ۲۰۲۰ تفاوت چندانی با امتیازات سال ۲۰۱۹ ندارد و تنها ۰.۱ واحد کاهش یافته است، با این حساب تنزل رتبه را باید در بهبود وضعیت کشورهایی جست‌وجو کرد که در سال ۲۰۱۹ میلادی در جایگاهی پایین‌تر از ایران قرار داشتند و با بهبود شرایط خود، رتبه خود را ارتقا داده‌‌اند.

بانک جهانی در گزارش سال ۲۰۲۰ سهولت کسب‌وکار ۲۰ کشور را در رده کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دسته‌بندی کرده است که جایگاه ایران در این منطقه رتبه ۱۴‌ام است.

کشورهای امارات، بحرین و مراکش صدرنشینان این منطقه هستند و کشورهای یمن، لیبی و سوریه در پایین‌ترین رده‌ کشورهای این منطقه قرار دارند.

ایران در جایگاه ۱۴ منطقه پایین‌تر از باریکه غزه و کرانه باختری و بالاتر از لبنان قرار گرفته است.

بررسی روند تغییرات رتبه ایران در‌ سال‌های اخیر نیز جالب توجه است. از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ میلادی بهترین رتبه ایران در فهرست شاخص سهولت کسب‌وکار مربوط به سال ۲۰۱۹ میلادی است که در رتبه ۱۱۶ قرار گرفت و پایین‌ترین رتبه ایران از این نظر در سال ۲۰۱۴ میلادی رقم خورد که در جایگاه ۱۵۲ ایستاد.

در میان ۱۰ مولفه بررسی شده در سال ۲۰۲۰، بالاترین امتیاز با کسب ۷۱.۲ از ۱۰۰ امتیاز مربوط به مولفه «شرایط و مقررات کسب مجوز» بود و کمترین امتیاز کسب شده در میان این ۱۰ مولفه به «ورشکستگی و پرداخت دیون» اختصاص یافت که فقط ۳۵.۱ از ۱۰۰ امتیاز را کسب کرد.

اما بدترین رتبه ایران در میان این ۱۰ مولفه به «شروع کسب‌وکار» مربوط بود، رتبه ایران از نظر این زیرشاخص در میان ۱۹۰ کشور بررسی‌شده رتبه‌ ۱۷۸ بود.

در سال ۲۰۲۰ و در میان مولفه‌های ده‌گانه بهترین رتبه کسب شده ایران در مولفه «شرایط و مقررات کسب مجوز» به دست آمد که در جایگاه ۷۳ قرار گرفت.

 

جمع‌بندی

محسن دهنوی، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی مدعی است: «رتبه ایران در شاخص سهولت کسب و کار ۱۲۰ در میان ۱۹۰کشور است.» 

بر اساس آخرین گزارش بانک جهانی، ایران در شاخص سهولت کسب‌وکار در سال ۲۰۲۰ میلادی رتبه ۱۲۷ از ۱۹۰ کشور قرار دارد. طی ۱۰ سال گذشته رتبه ایران بین ۱۱۶ تا ۱۵۲ در نوسان بوده است. 

با اینکه عدد گفته شده از سوی محسن دهنوی دقیق نیست،‌ اما اختلاف زیادی با واقعیت ندارد. به همین دلیل فکت‌نامه به آن نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.