آیا رابطه‌ای میان «فضای اندروید» و «محتوای مستهجن» وجود دارد؟

فاطمه محمدبیگی، نماینده قزوین، آبیک و البرز در مجلس شورای اسلامی، روز ۱۶ شهریور ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با روزنامه اینترنتی فراز گفته است:

«من مادر سه فرزند هستم. امروز آن‌ها را به مدرسه بردم و به من گفتند فرزندانم باید در سامانه «شاد» ثبت‌نام کنیم. تا امروز اجازه نداده بودم فرزندانم با فضای اندروید آشنا شوند؛ به این دلیل که فکر می‌کنم برای سلامت روحی و اخلاقی‌شان لازم نیست وارد فضای اندروید شوند. اما حالا نگرانم که نکند فرزند من در فضای اندروید وارد اینترنت شود و محتوای مستهجن ببیند.»

او همچنین مدعی شده:

«پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بیش از دو سوم کاربران فضای مجازی صرفا از محتوای نامناسب استفاده می‌کنند. تعداد کاربرانی که مقاصد علمی و پژوهشی دارند بسیار کم‌تر است. بنابراین استفاده از اینترنت باید مبتنی بر همین پژوهش‌ها طبقه‌بندی شود. ساعات مصارف اینترنت نیز متفاوت است. مقاصد فردی که از ۱۲ شب تا ۶ صبح از اینترنت استفاده می‌کند، با مقاصد کاربران ۶ صبح تا ۱۲ شب متفاوت است.»

 

فاطمه محمدبیگی کیست؟ 

فاطمه محمدبیگی، نماینده مردم قزوین و عضو کمیسیون بهداشت در مجلس یازدهم است. او پزشک است و پیش از نمایندگی از سوی برخی رسانه‌های محافظه‌کار به عنوان «متخصص طب سنتی» معرفی شده است.او از ورود به دانشگاه در حوزه پزشکی، مشغول تحصیلات حوزوی بود، پیش از ورود به مجلس به عنوان «دبیر اجرایی بنیاد عفاف و حجاب استان قزوین» مشغول به کار بوده است. 

فاطمه محمدبیگی یکی از ۴۰ نماینده امضا کننده طرح ««صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌ها» است. فکت‌نامه روز هفتم شهریور ماه گزارش مفصلی در این باره منتشر کرده و توضیح داده در صورت تبدیل شدن این طرح به قانون نه‌تنها شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های معتبر بین‌المللی فیلتر خواهند شد، بلکه جرایم تازه‌ای هم به فهرست جرایم موجود اضافه خواهد شد؛ به موجب این طرح همچنین کنترل اینترنت به طور کامل در اختیار نیروهای مسلح قرار خواهد گرفت. 

بهانه گفت‌وگو او با سایت فراز هم همین طرح بوده است. خانم محمدبیگی در مقام مدافع طرح ظاهر شده است. 

 

اندروید چیست؟

اندروید، سیستم‌عامل متن‌باز طراحی‌شده توسط کمپانی گوگل برای تجهیزات موبایل و تبلت‌هاست. سیستم‌عامل اندروید با الهام از لینوکس طراحی شده و با اختلافی فاحش نسبت به آی‌اواس (سیستم‌عامل کمپانی اپل برای تجهیزات موبایل و تبلت‌ها) و دیگر رقبا، در سراسر جهان پیش‌تاز است. 

در نمودار زیر می‌توانید توزیع دستگاه‌های موبایل مبتنی بر سیستم‌عامل اندروید در مقایسه با آی‌اواس و دیگر سیستم‌های عامل را در سراسر جهان ببینید.

مقایسه توزیع سیستم‌عامل اندروید و آی‌اواس در سراسر جهان:

سه چهارم کاربران موبایل در جهان، از گوشی‌ها یا تبلت‌های مبتنی بر اندروید استفاده می‌کنند. این رقم برای کاربران ایرانی به طور چشم‌گیری بیش‌تر است. همان‌طور که در نمودار زیر می‌بینید، بیش از ۹۰ درصد کاربران ایرانی از گوشی‌ها و تبلت‌های مبتنی بر اندروید استفاده می‌کنند. 

مقایسه توزیع سیستم‌عامل اندروید و آی‌اواس در بازار ایران:

سامانه «شاد» چیست؟

سامانه «شاد» (شبکه اجتماعی دانش‌آموزان) پلت‌فرم رسمی سازمان آموزش و پرورش برای «آموزش در بستر اینترنت» است. برای دسترسی به برنامه‌های درسی، مدیران، معلمان و دانش آموزان دوره ابتدایی، اپلیکیشن شاد (SHADAP) را باید روی دستگاه اندرویدی خود نصب کرده باشند. کاربران آی‌اواس و دیگر سیستم‌های عامل می‌توانند از «نسخه وب» سامانه شاد استفاده کنند.

 

آیا اندروید ارتباطی با «محتوای مستهجن» دارد؟

این سوال را این طور هم می‌توان پرسید. آیا میان سیستم‌عامل با نوع محتوایی که کاربرش مصرف می‌کند، رابطه‌ای وجود دارد؟ آیا دسترسی کاربران اندروید به «محتوای مستهجن» که در فارسی برای اشاره به «محتوای ۱۸+ و پورنوگرافیک» به کار می‌رود، ساده‌تر از دیگر سیستم‌های عامل است؟

پاسخ به همه این سوال‌ها منفی است. اندروید، نه تنها دسترسی به نوع خاصی از محتوا را تسهیل نمی‌کند، که ابزارهای لازم را در اختیار کاربران قرار داده تا در صورت تمایل بتوانند دسترسی کودکان به انواع خاصی از محتوا یا اپلیکیشن‌ها و سرویس‌ها را کنترل و یا حتی مسدود کنند.

 

آیا  محافظت از کودکان در اینترنت وجود دارد؟

هم سیستم عامل اندروید و هم آی‌اواس امکاناتی برای ایمن کردن دسترسی کودکان به اینترنت دارند. 

گوگل از طریق Family Link بستر مناسبی برای محدود کردن دسترسی کودکان (کاربران زیر ۱۳ سال) به «محتوای نامناسب» برای سن‌شان را فراهم کرده است، که محتوای پورنوگرافیک فقط یکی از آن‌هاست. (پاسخ گوگل به سوالات متداول درباره «فمیلی لینک» را از این‌جا ببینید.)

برای وب‌گردی امن برای کودکان و بلاک کردن تبلیغات و محتوای پورنوگرافیک، هم در اندروید و هم آی‌اواس راه‌های مشخصی وجود دارد. در این‌جا می‌توانید راهنمای مخصوص اندروید و از این‌جا می‌توانید راهنمای مخصوص آی‌اواس برای محدود کردن دسترسی به محتوای پورنوگرافیک برای کودکان را ببینید.

 

آیا نحوه استفاده کاربران از اینترنت بستگی به ساعت دارد؟ 

خانم محمدبیگی در این مصاحبه همچنین گفته است: «مقاصد افرادی که از ۱۲ شب تا ۶ صبح از اینترنت استفاده می‌کنند، با مقاصد کاربران ۶ صبح تا ۱۲ شب متفاوت است» و بدون اشاره به منبع و جزئیات، تاکید کرد: «پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بیش از دو سوم کاربران فضای مجازی صرفا از محتوای نامناسب استفاده می‌کنند.»

ما نمی‌دانیم منظور او دقیقا کدام و پژوهش یا تحقیق است، اما ما به طور عمومی چیزی در تایید این ادعا پیدا نکردیم. از خود او هم در توییتر پرسیدیم که تا کنون به سوال ما پاسخ نداده است. 

 

آیا دو سوم کاربران اینترنت صرفا از محتوای نامناسب استفاده می‌کنند؟

پاسخ این سوال هم مثل سوال قبلی مشخص نیست. خانم محمدبیگی به «پژوهشی» نامعلوم اشاره می‌کند که اعتبار آن مبهم است. برای بررسی صحت و سقم این ادعا باید جواب برخی سوال‌ها روشن باشد. مثلا این پژوهش چه زمانی و توسط چه نهادی انجام شده است؟ روش تحقیق در آن بوده است؟ تحقیق روی چه جامعه آماری انجام شده است؟ تعریف اصطلاحات و واژه‌های «مناسب» و «نامناسب» چیست و...؟ اگر خانم محمدبیگی منبع خود را به ما معرفی کند و حتما اعتبارآن را بررسی می‌کنیم، وگرنه تا زمانی که منبع معتبری برای این قبیل ادعاها پیدا نشود، باید آنها را جزو اظهارات بی‌اساس قرار داد. 

 

جمع‌بندی

فاطمه محمدبیگی، نماینده قزوین در مجلس شورای اسلامی و یکی از طراحان طرح جدید نمایندگان مجلس برای محدود کردن اینترنت، می‌گوید: «اجازه نداده‌ام فرزندانم با فضای اندروید آشنا شوند، اما حالا نگرانم نکند فرزندم در فضای اندروید وارد اینترنت شود و محتوای مستهجن ببیند.»

حدس می‌زنیم خانم محمدبیگی اطلاعات کافی درباره اندروید و کارکرد آن ندارد. اندروید یک «فضا» نیست، بلکه سیستم‌عامل گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ است. همان کاری را انجام می‌دهد که آی‌اواس روی محصولات اپل یا ویندوز روی کامپیوترهای شخصی انجام می‌دهد. به همان اندازه‌ای که نگرانی از «ویندوز» یا «آی‌اواس» معنی دارد، نگرانی از «اندروید» برای دسترسی به محتوای «مستهجن» یا هر محتوای دیگری با معنی است.

نگرانی والدین در مورد فعالیت فرزندان‌شان در اینترنت طبیعی است. به همین دلیل است که کمپانی‌های بزرگ، مثل گوگل  با فراهم کردن امکانی به نام Family Link سعی می‌کنند از دسترسی کودکان به محتوای نامناسب جلوگیری کنند. اما این نگرانی موجب نمی‌شد تا افراد با طرح مسائل غیر واقعی و ادعاهای بی‌اساس، از محدود کردن دسترسی به اینترنت در ایران دفاع کنند. 

فکت‌نامه گفته‌های خانم محمدبیگی درباره «فضای اندروید»، «محتوای مستهجن» و همین طور ادعای استفاده اکثر کاربران از «محتوای نامناسب» را بی‌اساس می‌داند و به آن نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.