«توطئه تراریخته» علیه ایرانیان؟

یکی از خوانندگان فکت‌نامه متن توییتی را برای درستی‌سنجی به ما پیشنهاد کرده است: 

در این توییت و نظرهای متنوعی که زیر آن گذاشته شده حجم قابل توجهی فرضیه‌های توطئه مطرح شده است که قاعدتا فرصت برای رسیدگی به همه آنها نیست. 

ماجرا از توییت کاربری به نام «جعبه سیاه نفوذ» شروع شده که مدعی است فعالیت‌های علمی پردیس ثابتی، دانشمند ایرانی مقیم آمریکا، در پروژه‌ای با عنوان «پروژه ژنوم ایرانیان در دانشگاه استنفورد» با همکاری گلشیفته فراهانی بازیگر ایرانی، کار «شبکه مخفی زیتون» است که هدف آن خارج کردن ژن ایرانیان از کشور برای اهداف شوم است. 

اما این اهداف شوم چیست؟

در مقام توضیح، کاربری به نام «کشتی نوح» که به تازگی به توییتر آمده، در دفاع از ایده مطرح شده توسط «جعبه سیاه نفوذ» ادعای تازه‌ای را مطرح می‌کند. : 

«دستکاری میکروب‌ها و ساختن ژنی که فقط روی ایرانی اثر می‌کند فقط یکی از هدفهای اونهاست، اسم محصولات تراریخته رو شنیدید؟ میتونن با دستیابی به ژنوم ایرانی ها،محصولات غذایی مصرفی رو طوری تغییر ژنتیک بدن که خصوصیات ایرانی که به نفعشون نیست از بین بره ،ترور بیولوژیک نخبگان ایرانی و...»

او در ادامه کسانی را که تردید دارند به مطالعه مقالات فردی به نام پروفسور کرمی درباره ترور بیولوژیک و محصولات تراریخته دعوت می‌کند. 

 «پروفسور علی کرمی» کیست؟ 

علی کرمی، خود را سایت شخصی «پروفسور علی کرمی» معرفی می‌کند. او مدعی است عضو هیات علمی و استاد تمام مرکز تحقیقات بیولوژی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. در وب‌سایت این دانشگاه فهرست اعضای علمی به همراه سوابق آنها در دست نیست.

او فهرستی از مقالات خود را در وب‌سایت شخصی‌اش منتشر کرده و به صفحه خود ساخته خود در پایگاه آزاد سیلیویکا لینک داده است، اما نکته جالب اینجا است که در جست‌وجوی نام او در سامانه علم‌سنجی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، چیزی پیدا نمی‌شود که نشان دهد یک مقاله ثبت شده در یک نشریه معتبر به نام او چاپ و منتشر شده است. 

پایگاه اطلاع‌رسانی بیوتکنولوژی ایران نیز در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۹۶ گزارشی با عنوان «اعتراض نخبگان و جامعه علمی به مطالب بی اساس جناب پروفسور در مخالفت با تولید ملی محصولات تراریخته» درباره او منتشر کرده و نمونه‌هایی از ادعاهای او را فهرست کرده است. از تراریختگی برنج ایرانی و خارجی گرفته تا ترور بیولوژیک برخی «شخصیت‌های ایرانی» یا «مسموم کردن آب زمزم» در عربستان که در این مورد آخری بعد از تکذیب آلودگی آب زمزم در کانال تلگرام خود توضیح داده «آب زمزم در آن تاریخ [که او مدعی شده] آلوده بوده و الان نیست».

او همچنین از همکاران سازمان پدافند غیرعامل و غلامرضا جلالی رئیس این سازمان است. پیش‌تر فکت‌نامه به ادعای جلالی درباره «ابر دزدی و برف‌دزدی اسرائیل از ایران» نشان «شاخ‌دار» داده بود. با توجه به تحقیق درباره اعتبار علمی علی کرمی و درباره ادعای تحصیل او در دانشگاه علوم پزشکی کپنهاگ، اعتبار پایان‌نامه‌ها و مقالات او که ظاهرا هیچ‌کدام در سامانه‌های رسمی علم‌سنجی نمایه نشده‌اند، جای تحقیق و بررسی دارد. اما با توجه به شواهد و قرائنی که هست می‌توان با اطمینان نسبی «پروفسور علی کرمی» را جزو مروجان شبه‌علم و فرضیه‌های توطئه در ایران به شمار آورد. 

 

آیا «تراریخته» وسیله‌ای برای تغییر «ژنوم ایرانی» است؟

تراریخته (Genetically Modified Organism) یا تغییر مصنوعی ترکیب ژنتیکی گیاهان و جانوران موضوع بحث‌برانگیزی است که در تمام دنیا درباره آن زیاد صحبت می‌شود. با جست‌وجو در منابع معتبر می‌توانید مجموعه متنوعی از اظهار نظرهای مختلف درباره این پدیده را در سراسر جهان پیدا کنید. می‌توانید برای شروع به گزارش «تراریخته چیست؛ بخوریم یا نخوریم؟» بی‌بی‌سی فارسی مراجعه کنید. این گزارش در بهمن ۱۳۹۶ منتشر شده است.

عمدتا تاکید موافقان بر ناگزیر بودن استفاده از محصولات تراریخته برای تغذیه جمعیت بالای کره زمین است. تکیه‌گاه مخالفان هم نگرانی از تاثیرات ناشناخته‌ای است که ممکن است در اثر تولید و مصرف این محصولات در آینده رخ دهد. 

باید تاکید کرد موضوع «تراریخته» صرفا موضوع ایران نیست. بلکه در همه دنیا بحث در این باره داغ است. در عین حال محصولات تراریخته در کشورهای زیادی، به طور رسمی خرید و فروش می‌شوند. 

به عنوان مثال در سایت رسمی دولت کانادا در صفحه پاسخ به پرسش‌های متداول درباره غذاهای نو، گفته شده ۸۱ نوع محصولات غذایی تراریخته در کانادا مورد تایید قرار گرفته‌اند. 

یا در اتحادیه اروپا هم قوانینی برای فروش محصولات تراریخته، از جمله نصب برچسب و فروش در قفسه‌های خاص در فروشگاه‌ها در نظر گرفته شده است. در ایران نیز از تیر ۱۳۹۷ نصب برچسب روی تمام محصولات تراریخته در ایران الزامی شده است. 

با این حساب می‌توان با اطمینان گفت محصولات تراریخته هر چه باشند، نقشه‌ای برای دستکاری ژن ایرانی‌ها نیستند.

هنوز خطرات تولید و مصرف محصولات تراریخته به طور قطعی روشن نیست. بحث و تحقیق در این باره در تمام دنیا و نه فقط ایران در جریان است. همین ابهام‌ها است که سبب شده تا «تراریخته» واژه‌ای جذاب به چشم هواداران تئوری توطئه بیاید. پدیده‌های نوظهور و مبهم معمولا بهترین وسیله برای قالب کردن نظراتی است که سندی معتبر برای اثبات آنها در عالم واقع وجود ندارد. 

با این حساب فکت‌نامه به این ادعا که «آمریکایی‌ها و بهایی‌ها از طریق محصولات تراریخته ژن ایرانی را تغییر می‌دهند و خصوصیات ایرانی را که به نفع‌شان نیست عوض می‌کنند» نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.