آمار مردان و زنان آماده ازدواج در ایران

علی مطهری نماینده تهران روز ۱۴ آبان ۱۳۹۸ در گفت‌وگو با سایت عصر ایران گفته است: 

«شرایط ایران هم اکنون نرمال نیست. اگر هم اکنون آمار بگیرید تعداد زنان آماده ازدواج بسیار بیشتر از مردان آماده ازدواج است. چند همسری یک راه حل برای معضل اجتماعی و برای مردانی است که ویژگی‌هایی داشته باشند.»

او همچنین گفته:

«در جامعه‌ای که بر فرض مثال ۳میلیون زن آماده ازدواج بیشتر از مردان دارد چه باید کرد؟ نمی‌توانیم بگویم که آنها ازدواج نکنند. حق تاهل، حق اجتماعی و الهی آنها است و هیچ راهی هم غیر از این وجود ندارد»

او این گفته‌ها را در دفاع از چند همسری بیان کرده و حتی مدعی شده «بعد از جنگ جهانی دوم در آلمان تصویب کردند که هر مرد می‌تواند با چهار زن ازدواج کند». فکت‌نامه در مقاله‌ای جداگانه این گفته را نیز بررسی کرده و به آن نشان شاخ‌دار داده است. 

پیش از آقای مطهری افراد دیگری هم به ادعاهایی به این مضمون مطرح کرده‌اند. از جمله می‌توان به اظهارت محمد عسگری، مسئول واحد مشاوره موسسه حیات حسنی، برگزار کننده کارگاه چند همسری در تهران اشاره کرد که روز ۱۲ آبان ۱۳۹۸ به خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) گفته است: 

«ما در ایران بین ۳۰ تا ۴۹ سال، اعم از باکره تا مطلقه حدود ۴ تا ۵ میلیون زن داریم که این‌ها همسر ندارند. آیا این‌ها حق تاهل ندارد؟»

با این اوصاف مشخص است که هم علی مطهری و هم افراد دیگری در ایران معتقدند جمعیت زنان آماده ازدواج در ایران به طور قابل ملاحظه‌ای بیش از مردان است، به گونه‌ای که اگر فرض کنیم هر مرد یک همسر داشته باشد، زنانی بی‌همسر می‌مانند. 

 

بگذارید با استناد به آمارهای رسمی صحت و سقم این ادعا را بسنجیم.

 

داده‌های آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، برعکس ادعاهای مطرح شده، شانس زنان برای ازدواج و یافتن همسر بیش از مردان است. هم جمعیت ۱۰ سال به بالای مردان حدود ۷۰۰ هزار نفر بیش از زنان است، هم جمعیت مردان مجرد نزدیک ۶۰۰ هزار نفر بیشتر از زنانی است که بدون همسر زندگی می‌کنند. این آمار شامل همه کسانی است که تا به حال ازدواج نکرده‌اند یا طلاق گرفته‌اند یا همسرشان در گذشته. همچنین در کل تعداد مردانی که هرگز ازدواج نکرده‌اند نزدیک به ۳ میلیون نفر بیشتر از زنان در موقعیت مشابه است. 

با این اوصاف کاملا مشخص است که نگرانی از فزونی جمعیت زنان بر مردان کاملا بی‌مورد است. البته باید توجه داشت آمار بالا کل جمعیت ۱۰ سال به بالا را در برمی‌گیرد، اما اگر بخواهیم تصویری واقع‌گرایانه‌تر در دست داشته باشیم، باید این محاسبات را در بازه زمانی‌ای انجام دهیم که معمولا بیشتر ازدواج‌ها در آن انجام می‌شود. 

بر اساس داده‌های منتشر شده در سالنامه ثبت احوال کشور در سال ۱۳۹۵ (صفحات ۲۳۰ و ۲۳۱) در فاصله سال‌ها ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵، بیش از ۹۰ درصد ازدواج‌های مردان در فاصله سنی ۲۰ تا ۴۵ سال و بیش از ۹۰ درصد ازدواج‌های زنان در فاصله سنی ۱۵ تا ۴۰ سال ثبت شده است. ما این بازه‌های سنی را به عنوان سن معمول ازدواج در نظر می‌گیریم. 

با این اوصاف آمارهای این بازه سنی را هم با یکدیگر مقایسه می‌کنیم تا ببینیم وضعیت از چه قرار است. 

مشخص است در این بازه سنی هم شانس ازدواج برای زنان بیشتر از مردان است. یعنی به حساب ریاضی اگر فرض کنیم در این بازه سنی، هر پسر قرار باشد با یک دختر ازدواج کند، نه‌تنها هیچ زنی بدون همسر نمی‌ماند، بلکه نزدیک ۵۰۰ هزار مرد هم سرشان بی‌کلاه خواهد ماند. 

در عالم واقع هم اختلاف در همین حدود است. یعنی در سن معمول ازدواج، تعداد مردانی که هرگز ازدواج نکرده‌اند ۳۸۷ هزار نفر بیش از زنان است. 

 

البته باید گفت با افزایش سن آمار زنان بدون همسر و ازدواج نکرده بیشتر از مردان می‌شود، چنانکه در بازه سنی ۶۵ سال به بالا تعداد زنان بدون همسر بیش از یک میلیون نفر بیشتر از مردان است. اما باید توجه داشت بسیاری از این زنان کسانی‌اند که همسران‌شان درگذشته‌اند. از این یک میلیون اختلاف، حدود ۹ هزار مورد مربوط به افرادی است که هرگز ازدواج نکرده‌اند. 

جدول‌های خلاصه وضعیت زنان و مردان بدون همسر در پایان گزارش آمده است. 

 

جمع‌بندی 

علی مطهری، نماینده مردم تهران در مجلس و افراد دیگری با این استدلال که جمعیت زنان آماده ازدواج بیشتر از مردان است، در مقام دفاع از چند همسری برآمده‌اند. 

صرف نظر از اینکه این استدلال چقدر منطقی و عقلانی است، تحقیقات فکت‌نامه نشان می‌دهد که ادعای فزونی جمعیت زنان بر مردان، به طور کلی بی‌پایه و اساس و مغایر آمارهای رسمی است. 

طبق داده‌های سرشماری ۱۳۹۵، جمعیت مردان در همه رده‌های سنی ۱۰ تا ۵۵ سال بیشتر از زنان است. همچنین مقایسه وضعیت کل زنان و مردان بدون همسر و ازدواج نکرده نشان می‌دهد که بر خلاف ادعاهای مطرح شده، اتفاقا شانس زنان برای پیدا کردن همسر بیشتر از مردان است. چه به طور کلی و چه در سن معمول ازدواج که ما آن را (بر اساس آمارهای ثبت احوال) محدوده‌ای ۲۵ ساله در نظر گرفتیم که ۹۰درصد ازدواج‌ها در آن ثبت می‌شود. 

با این اوصاف باید به مدافعان چند همسری توصیه کرد که برای دفاع از عقیده خود و توجیه این پدیده از استدلال‌های غیر از جمعیتی استفاده کنند. چرا که اگر بنا به استفاده از آمارهای جمعیتی باشد، باید گفت که به فرض ازدواج همه مردان و زنان در سن ازدواج، باز هم سر نزدیک به ۵۰۰ هزار مرد بی‌کلاه خواهد ماند!

با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته علی مطهری که «اگر هم اکنون آمار بگیرید تعداد زنان آماده ازدواج بسیار بیشتر (۳ میلیون) از مردان آماده ازدواج است.»، نشان شاخ‌دار می‌دهد.

photo: Jeanne Menjoulet