نتیجه‌گیری عجیب از ارتباط بین مساحت و جمعیت و منابع با رفاه و شادی
یکی از مخاطبان فکت‌نامه از ما خواسته تا این مطلب را که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخد بررسی کنیم:
آمار معتبر چه می‌گویند؟
برای بررسی این مطلب، سراغ منابع معتبر و قابل استناد بین‌المللی رفتیم.
وسعت: ایران هفدهمین کشور بزرگ دنیا است. مساحت ایران یک میلیون و ۶۴۸ هزار و ۷۶۰ کیلومتر مربع است.
مساحت کل خشکی‌های دنیا در سال ۲۰۱۷ دقیقا ۱۲۹میلیون و ۷۳۳هزار و ۱۷۳ کیلومتر مربع بوده است. به حساب و کتاب ریاضی سرزمین ایران ۱/۲۶ درصد کل خشکی‌های جهان است.
در مورد وسعت ایران باید به یک نکته مهم توجه داشت و آن سهم بالای مناطق غیرقابل زیستِ کویری و کوهستانی است. بر اساس برخی برآوردها مساحت مفید ایران کمتر از ۲۰۰هزار کیلومتر مربع است.
جمعیت: در حالی که جمعیت ایران بیش از ۸۰ میلیون نفر است، جمعیت دنیا بیش از ۷ میلیارد و ۴۴۴ میلیون نفر برآورد می‌شود. با این حساب جمعیت ایران معادل ۱/۰۷ درصد جمیعت جهان است.
منابع طبیعی: بر اساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ایران در سال ۲۰۱۷ چهارمین کشور صاحب ذخیره نفت و دومین کشور از نظر ذخایر گاز طبیعی است. ایران به تنهایی صاحب ۱۰ درصد ذخایر گازی و ۱۷ درصد ذخایر نفتی جهان است.
بر اساس برآوردهای اینوستوپدیا، ایران پس از کشورهای روسیه، آمریکا، عربستان سعودی و کانادا پنجمین کشور دنیا از نظر ارزش منابع طبیعی است. بعد از ایران کشورهای چین، برزیل، استرالیا، عراق و ونزوئلا قرار دارند. بر اساس این برآورد ارزش منابع طبیعی ایران بیش از ۲۷ تریلیون دلار است.
اقتصاد: حجم اقتصاد ایران هم بر اساس تولید ناخالص ملی، ۰.۶درصد کل اقتصاد دنیا است. اما اگر حجم اقتصاد را با بر اساس برابری قدرت خرید محاسبه کنیم، ایران هجدهمین کشور دنیا است و حجم اقتصاد آن، بیش از ۱.۳ درصد کل دنیا است. شاخص قدرت برابری خرید، برای مقایسه وضعیت داخلی اقتصادی ایران با کشورهای دیگر، شاخص بهتری است.
رفاه: بر اساس رده‌بندی لگاتوم در سال ۲۰۱۷ از نظر رفاه در میان ۱۴۹ کشور جهان در رتبه ۱۱۷ قرار دارد.
در این رده‌بندی سطح رفاه کشورها با مقایسه وضعیت آنها در هشت حوزه اقتصاد، فرصت‌های کسب و کار، حکومت‌داری، آموزش، سلامت، امنیت و ایمنی، آزادی‌های فردی و سرمایه اجتماعی تعیین می‌شود.
شادی: در آخرین رده‌بندی خوشبختی، ایران در میان ۱۵۶ کشور جهان، در رتبه ۱۰۶ قرار دارد. این رده‌بندی بر اساس ترکیبی از سرانه تولید ناخالص ملی، سلامت و امید به زندگی، خدمات اجتماعی، آزادی انتخاب، بخشش و گشاده‌دستی، فساد و تاثیرات مثبت و منفی انجام می‌شود.
جمع‌بندی
داده‌های ارائه شده اگرچه دقیق نیستند، اما نزدیک به آمار و ارقام واقعی‌اند و اگر به‌تنهایی ذکر شده بودند نشان درست می‌گرفتند. اما با استناد به این داده‌ها، نتیجه‌گیری انجام شده مطلقا بی‌معنی است. مشخص نیست منظور نویسنده از این جمله که «رفاه و شادی مردم ایران باید ۹۰۰ برابر سایر کشورها» باشد، چیست و بر اساس چه منطقی به عدد ۹۰۰ رسیده. جمله او هم به لحاظ معنایی و هم به لحاظ ساختاری اشتباه است و با منطق ریاضی هم جور در نمی‌آید.
تردیدی نیست ظرفیت‌های زیادی در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایران وجود دارد که از آن استفاده نشده و نمی‌شود، اما برای رسیدن به رفاه و شادی، عوامل دیگری علاوه بر جمعیت، وسعت جغرافیایی و منابع طبیعی لازم است.
ما برای این ادعا، نشان آماده‌ای نداریم. فکت‌ها درست ولی نتیجه‌گیری بی‌ربط و بی‌معنی است. شما اگر جای «میرزا»ی فکت‌نامه بودید به این جمله که «مساحت و جمعیت ایران یک درصد و منابع طبیعی ایران ۹ درصد دنیا است، پس رفاه و شادی ایرانیان باید ۹۰۰ برابر سایر کشورها باشد» چه نشانی می‌دادید؟