آیا اوباما در کتاب جدید خود، دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران را جنبش سبز می‌داند؟

روزنامه فرهیختگان در مطلبی با عنوان «تحریم سبز» که آن را روز دوم آذر ۹۹ منتشر کرده می‌نویسد: « آن‌گونه که اوباما نوشته است، اگر اعتراضات موسوم به جنبش سبز در سال ۸۸ در ایران شکل نمی‌گرفت، آمریکا سخت‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال نمی‌کرد و مسیر دیپلماسی را در پیش می‌گرفت.»

این ادعا در شبکه‌های اجتماعی هم بازتاب داشته و به عنوان مثال صفحه اینستاگرامی «آخرین خبر» با بیش از یک میلیون دنبال‌کننده، پستی را از قول کتاب جدید اوباما با تیتر «اگر اتفاقات سال ۸۸ نبود تحریم‌ها شکل نمی‌گرفت» منتشر کرده است. آنها نیز در پست خود به همین نقل قول روزنامه فرهیختگان اشاره کرده‌اند. این نقل قول بارها در توییتر فارسی نیز منتشر شده است و می‌توانید با جستجوی عبارت‌های «اوباما» و «سال ۸۸»، این توییت‌ها را پیدا کنید.

View this post on Instagram

A post shared by آخرین خبر (@akharinkhabar)

آیا در کتاب جدید اوباما با نام «یک سرزمین موعود» چنین چیزی وجود دارد؟ ما با مراجعه به اصل کتاب جواب این سوال را پیدا می‌کنیم. 

دو هفته پیش‌تر فکت‌نامه در یک گزارش دیگر یک رشته‌توییت نقل قول جعلی از این کتاب را کتاب، بررسی کرده بود.

آیا اوباما ادعا کرده که اگر جنبش سبز نبود، ایران تحریم نمی‌شد؟

خیر. این ادعا که اوباما در کتاب «یک سرزمین موعود» گفته شده که اگر اعتراضات سال ۸۸ در ایران شکل نمی‌گرفت،‌ آمریکا ایران را تحریم نمی‌کرد، در این کتاب وجود ندارد و او چنین ادعایی را در این کتاب مطرح نکرده است. به نظر می‌رسد این جمله، برداشت نویسنده گزارش روزنامه فرهیختگان باشد زیرا ما در این کتاب، چنین جمله‌ای را پیدا نکردیم. 

اوباما در کتاب خود چه نوشته است؟

نگاهی به مطلب روزنامه فرهیختگان، نشان می‌دهد که آنها این ادعای نادرست را در ارتباط با فصل ۱۹ کتاب «یک سرزمین موعود» مطرح کرده‌اند.

اوباما در بخش مربوط به وقایع سال ۸۸ کتاب خود تاکید می‌کند که هدف او و تیمش «جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی» بوده است. 

او سپس به نامه‌ای محرمانه اشاره می‌کند که به رهبر جمهوری اسلامی ایران نوشته و در آن «پیشنهاد کرده بوده که یک گفتگوی آزادانه بین دو کشور درباره طیفی از مشکلات موجود» انجام شود. اوباما می‌نویسد پاسخ رهبر جمهوری اسلامی ایران این بوده که ایران هیچ علاقه‌ای به گفت‌وگوی مستقیم ندارد.

اوباما بعد از نوشتن این شرح بر نامه‌نگاری‌های خود، می‌نویسد که البته هیچ‌کس در کاخ سفید، انتظار پاسخ مثبت را نداشته است.
باراک اوباما در ادامه این بخش، به سراغ انتخابات و وقایع سال ۸۸ ایران می‌رود. او این اعتراضات را صلح‌آمیز توصیف می‌کند و از ایرانیانی می‌گوید که در این اعتراض‌ها ضرب و شتم شده یا کشته شده‌اند. او به صورت خاص، به ویدئوی مربوط به کشته‌شدن ندا آقا سلطان اشاره می‌کند.

اوباما در ادامه این بخش از کتاب خود به پیامی اشاره می‌کند که درباره این اتفاقات سال ۸۸ صادر کرده است؛ پیامی که اوباما می‌نویسد برخلاف میل باطنی‌اش بوده اما به دلیل مشاوره اطرافیانش آن را منتشر کرده و در آن اعلام می‌کند وقایع ایران را تحت نظر دارد. او می‌نویسد توصیه مشاورانش این بوده که حمایت اوباما از اعتراضات سال ۸۸، بهانه‌ای به دست نیروهای تندرو در ایران بدهد و معترضان را متهم به ارتباط با نیروهای خارج از کشور کند.

اوباما می‌نویسد: 

«در پی رد شدن درخواست ما برای یک گفت‌وگوی باز با ایران و در حالی که [ایران] گرفتار هرج و مرج و سرکوب فرو رفته بود، ما به گام دوم استراتژی خود در زمینه منع سلاح‌های کشتار جمعی روی آوردیم: بسیج جامعه بین‌المللی برای اعمال تحریم‌های چندجانبه و سخت اقتصادی؛ تحریم‌هایی که بتواند ایران را مجبور به حضور پای میز مذاکره کند.»

جدای از اینکه جمله «اگر اتفاقات سال ۸۸ نبود، ایران تحریم نمی‌شد.» به هیچ وجه در این بخش دیده نمی‌شود، اساسا این برداشت که تحریم‌های ایران به دلیل وقوع جنبش سبز بوده، برداشتی نادرست از این نوشته است. اوباما مشخصا قدم نخست استراتژی خود را، مذاکره با رهبر جمهوری اسلامی ایران می‌داند و می‌نویسد پس از آنکه این تلاش به نتیجه ترسید و البته با خشونت‌های حکومت علیه شهروندان همراه شد، ایالات متحده به سراغ بسیج جامعه جهانی برای اعمال تحریم‌های اقتصادی رفت.

همان‌طور که می‌توان در متن اصلی کتاب نیز مشاهده کرد، هیچ جا حرفی از این زده نمی‌شود که تحریم‌ها علیه ایران، به دلیل «جنبش سبز» بوده است. 

جمع‌بندی‌

این ادعای روزنامه فرهیختگان که باراک اوباما در کتاب تازه خود گفته اگر اتفاقات سال ۸۸ رخ نمی‌داد، آمریکا ایران را تحریم نمی‌کرد، ادعایی نادرست است. اوباما در کتاب «یک سرزمین موعود» چنین ادعایی نکرده است. بخش‌هایی که در مطلب روزنامه فرهیختگان هم به آنها اشاره شده، تنها گزارشی از اتفاقاتی است که در آن روزها در ایران و در کاخ سفید رخ می‌داده است. اوباما در پایان این بخش می‌نویسد پس از ناامیدی از برقراری فضایی برای گفت‌وگوی آزاد و در زمانی که خشونت‌ها علیه مردم در ایران افزایش یافته بود، آمریکا استراتژی اول خود را تغییر داده و به سوی بسیج جامعه جهانی برای تحریم علیه حکومت ایران رفته است. اینکه «اگر اتفاقات سال ۸۸ رخ نمی‌داد، آمریکا ایران را تحریم نمی‌کرد.» برداشتی نادرست از نوشته اوباما در جلد نخست کتاب خاطراتش است.

بنابراین فکت‌نامه به این ادعای روزنامه‌ فرهیختگان نشان نادرست می‌دهد.