آیا زالودرمانی اثری روی بیماران مبتلا به کرونا دارد؟

غلامرضا کرد افشاری که در سامانه سازمان نظام پزشکی ایران با عنوان «دکترای تخصصی (Ph.D) - طب سنتی ایرانی» پروانه فعالیت دارد، در برنامه تلویزیونی «طبیب» که از شبکه سوم سیما پخش می‌شود، اعلام کرد در چند کشور تحقیقاتی در زمینه تاثیر زالو برای درمان عوارض کرونا انجام شده است و این درمان می‌تواند تحت نظر پزشک، موثر باشد.

در این مطلب به سراغ این ادعا می‌رویم و فکت‌های مربوط به رابطه زالو و کرونا را بررسی خواهیم کرد.

برنامه تلویزیونی طبیب؛ تبلیغ طب سنتی

پیمان طالبی، مجری جوان برنامه‌ای است که پنج شب در هفته حوالی ساعت ۱۱ شب از شبکه سوم سیما پخش می‌شود؛ برنامه «طبیب» که تلاش می‌کند با دعوت از پزشکان و کارشناسان حوزه بهداشت و سلامت، با رویکردی «سنتی-ایرانی-اسلامی» سبکی متفاوت را در زندگی تبلیغ و معرفی کند. پیش از این در فکت‌نامه، به سراغ این برنامه رفته بودیم و توضیح داده بودیم که چرا ادعای کارشناس برنامه درباره رابطه نیش زنبور عسل و کرونا، ادعایی نادرست است. حالا انگار نوبت به زالو رسیده است.

ادعای مطرح‌شده دقیقا چیست؟

آقای کرد افشاری در این برنامه در پاسخ به رابطه کرونا و زالو می‌گوید: «در روسیه، کانادا و چند کشور روی این قضیه کار شده و مقاله‌های مربوط به آن نیز منتشر شده است. اثر زالو روی عوارض و عواملی که کرونا ایجاد می‌کند دیده می‌شود.»

/?igshid=yvv8vubu2imu

او می‌گوید اگر از زالو در مراحل درست و شرایطی که لازم است استفاده کنید می‌تواند «خیلی موثر» باشد. او در ادامه می‌گوید این ادعاها را مقالات علمی می‌گویند و البته توصیه می‌کند که این درمان باید زیرنظر پزشک، در شرایط خاص و در مورد خاص خود استفاده شود.

اما آیا چنین توصیه‌هایی درست است؟ آیا نهادی رسمی یا دانشگاهی توصیه‌ای درباره استفاده از زالو برای بیماران مبتلا به کرونا دارد؟

زالو درمانی چیست؟

نگاهی به تاریخچه پزشکی جایگزین نشان می‌دهد که زالودرمانی یکی از درمان‌های رایج در زمان‌های دور بوده است. متون مربوط به ۲۶۰۰ سال پیش به دست آمده که نشان می‌دهد توصیه‌هایی برای استفاده از زالو در آن دیده می‌شود. نشانه‌های زیادی از زالو درمانی نیز در یونان، طب اسلامی و تا قرن نوزدهم و بیستم در مناطقی از بریتانیا وجود دارد. این ابزار در دنیای مدرن نیز استفاده می‌شود و در سال ۲۰۰۴، اداره غذا و داروی آمریکا آن را به لیست ابزارهای مورد تایید خود اضافه کرده و توضیح داده است که زالو می‌تواند به عنوان ابزاری کمکی برای زمان‌هایی استفاده شود که در صورت خونریزی موقت، بافت‌های آسیب‌دیده زودتر ترمیم می‌شوند. در واقع زالو خاصیت درمانی مستقیم ندارد بلکه به دلیل خاصیت مکیدن خون می‌تواند در شرایطی به رقیق شدن خون کمک کند.

تحقیقاتی نیز در زمینه تاثیر زالو بر درمان‌ها انجام شده که به عنوان مثال در مقاله‌ای که سال ۲۰۱۴ منتشر شده می‌خوانیم زالو نمی‌تواند برای مکیدن خود در همه موارد جراحی موثر باشد و لزوما ابزار کارآمدی به حساب نمی‌آید.

با نگاهی به توصیه‌های دولت کانادا درباره ویروس کرونا نیز نشانه‌ای از وجود تحقیقات، مقالات و توصیه‌هایی که اعلام کند زالو برای بیماران مبتلا به کرونا «خیلی موثر» است نمی‌بینیم. توصیه وزارت بهداشت کانادا این است که اگر علائم کرونا به وجود آمد یا فرد بعد از تست کرونا، متوجه شد که به این بیماری مبتلا شده، باید در خانه بماند، استراحت کند و از تماس با دیگران بپرهیزد. مسئولان بهداشت کانادا اعلام کرده‌اند تاکنون درمانی برای بیماری کرونا به دست نیامده و تنها چند واکسن در حال طی کردن مراحل آزمایشی خود هستند.

توصیه‌های مربوط به استفاده از زالو در دیگر منابع علمی نیز دیده نمی‌شود. نه سازمان بهداشت جهانی و نه مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا CDC در توصیه‌های عمومی و تخصصی خود اشاره‌ای به استفاده از زالو برای کمک به بیماران مبتلا به کرونا نکرده‌اند.

چنین توصیه‌هایی در یک برنامه عمومی تلویزیونی می‌تواند باعث ایجاد این تصور اشتباه شود که استفاده از زالو می‌تواند به فرایند درمان کرونا کمک کند. تا الان مطالعات و تحقیقات معتبری وجود ندارد که نشان دهد زالو برای درمان یا پیشگیری از ابتلا به کووید ۱۹ موثر است.

به همین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد. آنچه که از سوی نهادهای علمی بین‌المللی اعلام شده، رعایت بهداشت شخصی، شستن دست‌ها، حفظ فاصله فیزیکی و پوشاندن بینی و دهان در موارد لزوم است.