نگاهی به نتایج انتخابات مجلس یازدهم

انتخابات مجلس یازدهم، روز جمعه ۲ اسفند سال ۱۳۹۸ در ایران برگزار شد. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در ساعات ۲ بعد از ظهر روز انتخابات در توییتر از استقبال مردم خبر داد و مدعی شد «جشن ملی» محقق شده است. 

?s=20

این در حالی بود که به گفته رئیس ستاد انتخابات کشور تا ساعت سه بعد از ظهر ۱۱ میلیون نفر،  چیزی در حدود ۲۰ درصد واجدین شرایط در پای صندوق‌های رای حاضر شده بوده‌اند. 

سخنگوی شورای نگهبان حوالی ساعت ۸ شب نیز در جمع خبرنگاران گفت: «درباره میزان مشارکت درصد نداریم ولی دوستان وزارت کشور آمار را دارند. اما مشارکت نسبت به دوره گذشته تفاوتی نکرده و در برخی استان‌ها هم افزایش یافته است.» 

 این ادعا در تناقض با آمارهای رسمی وزارت کشور است. به گفته وزیر کشور نرخ مشارکت در انتخابات دوم اسفند ۴۲/۵ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ مشارکت در انتخابات دوره گذشته مجلس در سال ۱۳۹۴ در کل ایران نزدیک ۶۲درصد بوده است. یعنی میزان کاهش مشارکت به استناد آمارهای رسمی  در حدود ۲۰ درصد است. 

این سطح از مشارکت با اختلاف اندکی بعد از دومین دوره انتخابات مجلس خبرگان در سال ۱۳۶۹ (با نرخ مشارکت ۳۷ درصد)، خلوت‌ترین انتخابات در مجموع ۳۸ انتخابات برگزار شده در تاریخ جمهوری اسلامی است. 

نتایج رسمی انتخابات مجلس یازدهم نه تنها از کاهش چشمگیر مشارکت حکایت دارد، بلکه دقت در آن‌ها نکات جالبی را نشان می‌دهد:

 

۱- منتخبان مجلس یازدهم، اقلیت کوچکی از مردم را نمایندگی می‌کنند.

نگاهی به آرای منتخبان مردم در مجلس یازدهم نشان می‌دهد که آنها با حداقل آرای مردم حوزه انتخابیه‌شان به مجلس راه یافته‌اند و نه تنها اکثریت را نمایندگی نمی‌کنند بلکه غالبا نماینده اقلیتی کوچک از مردم در حوزه انتخابیه‌شان هستند. به این نمونه دقت کنید:

مسعود پزشکیان نفر اول حوزه انتخابیه تبریز با کسب ۱۱۲ هزار ۲۳۱ رای، توانسته رای ۷.۱ درصد واجدین شرایط رای دادن در حوزه انتخابیه تبریز، آذرشهر و اسکو را جلب کند و به مجلس یازدهم راه یابد. در این حوزه انتخابیه ۱ میلیون ۵۸۱ هزار و ۲۳۷ نفر واجد شرایط رای دادن هستند. مسعود پزشکیان در انتخابات مجلس دهم ۲۶۱ هزار و ۶۰۵ رای کسب کرده بود. 

حال اگر به منتخب ششم همین حوزه نگاه کنیم وضع بدتر است. علیرضا منادی سفیدان ۸۹ هزار و ۵۶۷ رای نفر ششم تبریز تنها پشتوانه رای ۵.۵ درصد مردم این حوزه انتخابیه را در مجلس یازدهم با خود یدک می‌کشد.

در بقیه حوزه‌ها نیز اوضاع به همین منوال است. اکثر راه یافتگان به مجلس یازدهم، پشتوانه رای اقلیتی از مردم را دارند.

 

۲- بر اساس آمار انتخابات مجلس یازدهم رقابتی نبود. 

پیش از برگزاری انتخابات، حسن روحانی چند بار به رقابتی نبودن آن اعتراض کرد. او حتی گفت: «اینکه دیگر انتخابات نیست.» پاسخ شورای نگهبان به عنوان مسئول بررسی صلاحیت کاندیداها همواره تکذیب بود. نتایج انتخابات رقابتی نبودن انتخابات را به وضوح نشان می‌دهد. به حوزه انتخابیه تهران بنگرید:

نتایج این انتخابات نشان می‌دهد که تنها اصولگرایان در انتخابات شرکت کرده و به لیست ائتلافی خود رای داده‌اند به همین دلیل اختلافی فاحش میان نفر سی‌ام و نفرات بعدی وجود دارد.

عزت الله اکبری تالارپشتی، نفر سی‌ام لیست اصولگرایان در این انتخابات ۶۴۲ هزار و ۲۱۴ رای کسب کرده، حال آنکه نفر ۳۱‌ام یعنی وحید یامین پور ۲۹۶ هزار ۰۲۱ رای و پنج پله پایین‌تر مجید انصاری نفر اول لیست طرفداران اصلاحات تنها ۶۹ هزار ۱۵۱ رای کسب کرده است. حال آنکه در دوره‌های پیش که انتخابات رقابتی‌تر بود، اختلاف نفر ۳۰ام با ۲۰ نفر بعدی ناچیز بود.

در انتخابات مجلس دهم، غلامعلی حدادعادل نفر ۳۱ام تهران موفق شد حدود ۹۰۰ هزار رای کسب کند یعنی بیشتر از آرای نفر دوم تهران در انتخابات مجلس یازدهم. 

نتایج انتخابات در حوزه یزد نیز مثال جالب توجهی است. در یزد، محمد صالح جوکار به عنوان تنها کاندیدای اصلی شهر، ۱۰۵ هزار ۵۴۹ رای کسب کرده و احمدرضا فقیه خراسانی به عنوان نفر دوم تنها ۵ هزار و ۸۶۳ رای بدست آورده است یعنی ۱۰۰ هزار رای کمتر از نفر اول.

 

۳- در برخی حوزه‌ها جدی‌ترین رقیب نامزد پیروز «آرای باطله» بوده است.

در برخی از حوزه‌ها نفر اصلی تایید صلاحیت شده، رقیبش آرای باطله بوده است. به نتایج انتخابات در حوزه رباط کریم دقت کنید:

رقابت اصلی حسن نوروزی کاندیدای اصلی شهر با آرای باطله بوده است. 

از مجموع ۱۵۹.۹۰۳ رای ماخوذه، حسن نوروزی با ۳۹ هزار ۴۲۹ رای انتخاب شده است. بعد از او بیشترین رای به آرای باطله اختصاص داشته با ۲۹ هزار ۸۴۶ رای. رای نفر بعدی متعلق به محمد مهدی سلیمی با ۱۳ هزار و ۳۷۱ رای بوده است.

این پدیده مختص رباط کریم نیست و در برخی دیگر از حوزه‌های انتخابیه مثل یزد نیز اتفاق افتاده است.

 

۴- حذف رقیب رمز پیروزی است

بسیاری از منتخبان مجلس یازدهم در حالی در انتخابات به پیروزی رسیده‌اند که در دوره گذشته شکست خورده بودند. دلیل اصلی پیروزی آنها می‌تواند حذف رقبای آنها باشد. رقبای آنها یا رد صلاحیت شده یا از حضور در رقابت‌های انتخاباتی انصراف داده‌اند. برای نمونه عبدالکریم جمیری در حالی در انتخابات مجلس یازدهم پیروز شد که جدی‌ترین رقیب او یعنی عبدالمجید خدری نماینده بوشهر در مجلس دهم رد صلاحیت شده بود. جمیری در انتخابات مجلس دهم، رقابت را به خدری واگذار کرده بود. در این دوره نه تنها خدری غایب بود بلکه صلاحیت شکرالله عطارزاده نماینده این شهر در مجلس هفتم نیز رد شده بود. محمد دادفر نماینده این حوزه در مجلس ششم نیز اساسا نامزد نشد چون از ردصلاحیت خود مطمئن بود.

این اتفاق در بسیاری از حوزه‌های انتخابیه رخ داده و منتخبان در غیبت رقبای خود، دستشان به عنوان کاندیدای پیروز بالا رفته است.

 

۵- ریزش آرا بیشتر از آرای اکتسابی است.

۵۶ نماینده مجلس دهم موفق شده‌اند کرسی خود را در مجلس یازدهم حفظ کنند و در کسوت نمایندگی باقی بمانند، اما میزان ریزش آرای آنها عموما بیش از آرای اکتسابی است. یعنی آنها در انتخابات مجلس یازدهم بیش از ۵۰ درصد آرایشان در انتخابات مجلس دهم را از دست داده‌اند.

برای نمونه به آرای نمایندگان دو استان آذربایجان شرقی و غربی در مجلس یازدهم و دهم توجه کنید:

۶- تعداد زنان در مجلس ثابت مانده است. 

نگاهی به تعداد حضور زنان در ده مجلس گذشته نشان می‌دهد که به لحاظ عددی، زمانی که مجلس در اختیار اصلاح طلبان بوده یا اصلاح طلبان در انتخابات آن دوره مشارکت گسترده داشته‌اند، زنان بیشتری برگزیده شده‌اند و برعکس هرگاه اصلاح طلبان در انتخابات مشارکت نکردند، زنان حضور کمرنگ‌تری در آن دوره داشتند. ولی این معادله در انتخابات مجلس یازدهم به هم ریخت. در کم‌رمق‌ترین انتخابات ادوار مجلس، که در غیاب اصلاح طلبان برگزار شد، ۱۷ زن به مجلس یازدهم راه یافتند و ۱ زن نیز به مرحله دوم انتخابات رفت که اگر پیروز شود، رکورد حضور زنان در مجلس شکسته می‌شود در غیر این صورت، مجلس یازدهم در کنار مجلس دهم، در ردیف اول بیشترین حضور زنان قرار می‌گیرد.

پیش از این در انتخابات مجلس دهم که با مشارکت قابل توجه اصلاح طلبان برگزار شد، ۱۷ زن برگزیده و رکوردی در تاریخ پارلمان ایران ثبت شد. مجلس پنجم و ششم با ۷ و ۶ زن دیگر مجالس بعد از انقلاب بودند که زنان بیشترین حضور را تجربه کردند. در هر دو این انتخابات اصلاح طلبان مشارکت قابل توجه داشتند.