تصویر معروف اعتراضات اخیر تهران، ربطی به تایلند ندارد

روز یکشنبه ۷ دی‌ماه ۱۴۰۴ تصاویر و ویدیوهایی از اعتراض برخی از کاسبان مجتمع‌های تجاری علاءالدین و چارسو در خیابان جمهوری تهران منتشر شد؛ اعتراضاتی که در واکنش به‌ افزایش قیمت دلار و وضعیت اقتصادی کشور آغاز شده بود.

یک روز بعد نیز تصاویر مختلفی منتشر شد که نشان می‌داد در بازار بزرگ و برخی مناطق تهران نیز تجمع‌های اعتراضی دیگری انجام شده است.

این اعتراضات تاکنون در دانشگاه‌ها و شهرهای مختلف ایران نیز برپا شده و تا لحظه انتشار این مطلب، همچنان ادامه دارد.

روز دوشنبه ویدیویی از این اعتراضات تهران مورد توجه کاربران زیادی قرار گرفت و بارها دست به دست شد. در این ویدیو، یکی از معترضان در برابر ماموران موتورسوار، روی زمین نشست و لباسش را روی سر خود کشید.

کمی بعد ویدیوی دیگری نیز منتشر شد که نشان می‌داد آن فرد از روی زمین بلند شده و یکی از ماموران به او سیلی می‌زند.

بعد از انتشار ویدیوی نخست، به‌سرعت اسکرین‌شاتی از آن دست به دست شد و بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی به عنوان یکی از تصاویر نمادین اعتراضات علیه جمهوری اسلامی از آن یاد کردند.

بنابراین، اصل این اتفاق، واقعی و مربوط به تهران و اعتراضات روزهای اخیر (۸ دی‌ماه ۱۴۰۴) است. اسکرین‌شاتی که از این ویدیو دست به دست شده نیز، واقعی است.

اما بلافاصله در شبکه‌های اجتماعی فارسی دو اتفاق افتاد. نخست، عکس‌هایی دست به دست شد که به نظر می‌رسید نسخه باکیفیت‌تری از آن عکسِ واقعی را نشان می‌داد. این عکس‌ها با هوش مصنوعی ویرایش شده‌اند و در برخی از آنها میزانسن تصویر اصلی کاملا تغییر داده شده است. برای نمونه، پلاک موتورسیکلت‌های پارک‌شده در کنار خیابان، به نظر می‌رسد که مربوط به ایران نیست، لباس فرد نشسته روی زمین تا حدی تغییر کرده و بین او و ماموران موتورسوار جمهوری اسلامی، خط عابر پیاده دیده می‌شود در حالی که در تصویر اصلی و واقعی، چنین خطی‌کشی‌ای دیده نمی‌شود.

ویدیوی اصلی، از پشت شیشه پنجره ثبت و ضبط شده و انعکاس تصویر کلاویه‌های کیبورد یا پیانو در تصویر دیده می‌شود. کنتراست کلیدهای سفید و سیاه پیانو باعث شده که ابزارهای هوش مصنوعی در هنگام ویرایش اسکرین‌شاتِ ویدیو، دچار اشتباه شود و آن را با خط عابر پیاده اشتباه بگیرد. پلاک‌های موتورها نیز در ویدیوی اصلی، واضح نیست و در نتیجه در زمان ویرایش، هوش مصنوعی آن را به صورت رندوم تغییر داده و دلیل دیده‌شدن پلاک‌های خارجی در تصاویرِ ویرایش‌شده با هوش مصنوعی، همین است.

اتفاق دومی که در شبکه‌های اجتماعی افتاد، این بود که برخی کاربران، بویژه بسیاری از هواداران حکومت جمهوری اسلامی اصل ماجرا را زیر سوال بردند و ادعا کردند که اصلا این اتفاق مربوط به ایران و روزهای اخیر نیست، بلکه چند سال قبل در اعتراضات تایلند رخ داده است.

ادعای این دسته از کاربران، نادرست است.

هرچند در تصاویر اعتراضات تایلند، می‌توان تصاویر نسبتا مشابهی (یعنی ایستادن یا نشستن معترضان در برابر نیروهای پلیس) را پیدا کرد، اما این عکس اخیر، مربوط به تایلند یا هیچ کشور دیگری غیر از ایران نیست.

مکان این ویدیو، خیابان جمهوری، بعد از چهارراه حافظ به سمت استانبول روبروی در اصلی پاساژ چهارسو است (نقشه گوگل، استریت مپ).

در این بین، برخی کاربران هم با جعل تصاویری منتسب به خبرهای اعتراضات ۲۰۲۰ تایلند، مدعی‌اند که دقیقا همین عکس در خبرهای آن سال‌ها استفاده شده بود؛ ادعایی که جعلی و شاخ‌دار است.

بنابراین، ساده و خلاصه‌ی ماجرا این است:

۱- واقعا در اعتراضات اخیر ایران (تهران) یک معترض در برابر نیروهای موتورسوار روی زمین نشست، ویدیویی از این اتفاق در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی پخش شده و اسکرین‌شاتی از آن به تصویری پربازدید و نمادین تبدیل شد.

۲- برخی کاربران برای بالا بردن کیفیت این اسکرین‌شات، با ابزارهای هوش مصنوعی تلاش کرده‌اند آن را ویرایش کنند. در نتیجه این تصاویر، جعلی نیست اما با هوش مصنوعی، تغییر یافته و ویرایش شده است.

۳- برخی کاربران حامی جمهوری اسلامی مدعی شده‌اند که اصلا چنین اتفاقی در ایران نیفتاده و این عکس‌ها مربوط به چند سال قبل در تایلند است. این ادعا نادرست است و این تصاویر ربطی به تایلند ندارد؛ بلکه نسخه‌های ویرایش‌نشده و ویرایش‌شده‌ی اتفاقی است که در اعتراضات دی‌ماه ۱۴۰۴ تهران رخ داده است.