ادعای شاخدار ترکیدن لوله آب و آب‌گرفتگی هواپیما در پرواز ایران-هند

ویدیویی در صفحات اینستاگرام منتشر شده است که ادعا می‌کند مرتبط با «ترکیدن لوله آب و آب‌گرفتگی هواپیما در پرواز ایران-هند» است. این ویدیو مسافران را نشان می‌دهد که در صندلی‌های خود نشسته‌اند در حالی که آب تا سینه مسافران بالا آمده و در توضیح آن نوشته شده «وسط پرواز، لوله آب ترکید و کابین پر از آب شد».

این ادعا نادرست و ویدیو ساختگی است.

نشانه‌های تصویری، مانند مسافرانی که آرام و بدون واکنش خاصی بر سر جای خود نشسته‌اند در حالی که آب تا شانه آنها بالا آمده، و اینکه لوگوی هیچ شرکت هواپیمایی خاصی قابل تشخیص نیست، نشان از آن دارد که ویدیو ساخته هوش مصنوعی است.

علاوه بر این در هفته‌های گذشته هیچ گزارشی مرتبط با مشکل سیستم یا نشت آب یا مانند آن در پروازهای ایران-هند گزارش نشده است.

آب درون کابین، نمونه‌های قبلی

از نظر فنی ممکن است لوله داخل هواپیما نشتی یا ترکیدگی پیدا کند. مثل حادثه‌ای که سال ۲۰۲۳ در در یک پرواز ایر ایندیا (Air India) با هواپیمای بوئینگ 787 افتاد و آب از قسمت بالای کابین (بالای محفظه بار دستی) روی مسافران چکه کرد که باعث جابه‌جا شدن مسافران صندلی‌هایی شد که زیر مسیر جاری شدن آب قرار داشتند. ایر ایندیا در بیانیه‌ رسمی گفته بود که علت این حادثه «پدیده نادر میعان (condensation)» در کابین بوده است.

اما این که ترکیدن لوله کابین را در آب فرو ببرد تقریبا غیر ممکن است. بر اساس توضیحاتی که در دانشنامه تخصصی هوانوردی Skybrary وجود دارد، سیستم آبرسانی در هواپیما بسیار محدود است و شامل لوله‌های نازک و پمپ‌های کم‌فشار است و به لحاظ فنی امکان اتفاقی چنان که در ویدیو نشان داده می‌شود وجود ندارد.

مخازن آب آشامیدنی در هواپیما در مدل‌های کوچک مثل A320 و 737 حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ لیتر آب، و در مدل‌های بزرگ مثل بوئینگ 777 مجموع مخازن حدود ۴۰۰ تا ۱۲۰۰ لیتر است. این حجم آب در برابر حجم واقعی کابین بسیار ناچیز است. حجم داخلی یک کابین مسافربری، حتی در هواپیماهای متوسط، ده‌ها هزار لیتر است و در مدل‌های بزرگ به صد هزار لیتر هم می‌رسد (لینک ۱، لینک ۲، لینک ۳).

بنابراین از نظر فیزیکی هیچ سناریویی وجود ندارد که این مقدار آب بتواند فضا را بیش از چند میلی‌متر تا نهایتا چند سانتی‌متر خیس کند، چه برسد به اینکه صندلی‌ها یا کل کابین را «پر» کند.

علاوه بر این، سیستم لوله‌کشی و مخازن طوری طراحی شده‌اند که آب فقط از مسیرهای محدود شامل سینک‌ها، گالِی (محل آماده سازی غذا) و سرویس بهداشتی وارد کابین شود، نه به شکل آزاد و کنترل‌نشده.

در گزارش دانشگاهی (USU) مربوط به سیستم‌های آب و فاضلاب هواپیما هم نوشته شده که کف کابین نیز مسیرهای تخلیه، شیب و لایه‌های محافظ دارد که اجازه جمع شدن حجم زیاد آب روی سطح را نمی‌دهد و آب را به نواحی پایین‌تر هدایت می‌کند. به همین دلیل حتی در رخدادهای واقعی که چند صد لیتر آب در کابین جاری شده، حداکثر آب تا مچ پا رسیده و هرگز به سطح صندلی‌ها نرسیده است.

با این توضیحات فکت‌نامه به ادعای «ترکیدن لوله و آب‌گرفتگی هواپیما در پرواز هند-ایران» نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.