ادعای نادرست درباره ثابت‌ماندن قیمت نان در دولت ابراهیم رئیسی

علیرضا عباسی، نائب‌رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت‌وگو با برنامه بزنگاه در شبکه افق، گفته: «ما دو سال، سه سال در دولت شهید رئیسی، ثبات قیمت نان را داشتیم.»

بررسی اخبار و گزارش‌های دوره فعالیت دولت سیزدهم از ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ تا ۱۷ مرداد ۱۴۰۳ نشان می‌دهد در این بازه زمانی، اخباری از افزایش قیمت نان منتشر شده است، به طور مشخص در آبان‌ماه ۱۴۰۲ رسانه‌‌ها به نقل از سلمان اسحاقی، نماینده قاین و زیرکوه از افزایش ۴۰ درصدی قیمت نان در ۱۵ استان ایران خبر دادند.

احمد وحیدی، وزیر کشور دولت ابراهیم رئیسی، همان زمان در واکنش به افزایش قیمت نان‌ در استان‌ها، گفته بود: «دولت قیمت آرد و نان را افزایش نداده است؛ در برخی استان‌ها برای متناسب سازی و حل مشکلات اقتصادی نانواها، تصمیم گرفته شد که ۱۵، ۲۰ تا ۳۰ درصد قیمت نان افزایش یابد.»

پیش از آن در خرداد تا مرداد ۱۴۰۲ نیز اخباری از افزایش قیمت نان در شماری از استان‌ها منتشر شد،، هر چند مسئولین دولتی از واژگانی همچون «متناسب‌سازی قیمت نان» به جای افزایش قیمت یا گران شدن استفاده می‌‌کردند.

محمدرضا گودرزی، مدیرکل امور اقتصادی استانداری مرکزی در ۱۰ مرداد سال ۱۴۰۲، از متناسب سازی قیمت نان در استان مرکزی، خبر داد. به گفته این مقام دولتی، «قیمت نان بین ۵ تا ۲۵ درصد مناسب‌سازی شد.»

ولی‌الله زمانی، مدیر کل غله و خدمات بازرگانی استان زنجان نیز در خردادماه همان سال، از افزایش قیمت نان در این استان با عنوان «طرح یکسان سازی» خبر داد.

اما آنچه علیرضا عباسی در این گفت‌وگو درباره آن توضیح می‌دهد، طرحی موسوم به طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان است که در دولت سیزدهم اجرایی شد و البته انتقادات بسیاری را به همراه داشت.

این طرح تخصیص سهمیه آرد دولتی یا یارانه‌ای به نانوایان را به میزان فروش نان در این واحدها مشروط و متناسب کرد، در عین حال نانوایان بابت فروش هر قرص نان یارانه‌ای از دولت دریافت می‌کردند تا افزایش قیمت نان به جای پرداخت از سوی مصرف‌کننده نهایی از طریق این یارانه به نانوایان جبران شود، در این طرح خرید نان نیز با استفاده از کارت‌های بانکی و از طریق سامانه‌ای تحت عنوان نانینو انجام می‌گرفت.

اما اجرای این طرح با مشکلات بسیاری همراه شد، تاخیر در پرداخت یارانه نانوایان، تغییر سهمیه آرد تخصیصی، برخط نبودن سیستم نانینو در بسیاری از واحدهای نانوایی در نقاط مختلف ایران، جابه‌جایی افراد در تعطیلی‌های عمومی و سفر شمار بسیاری از مردم به ویژه در استان‌های مهمان‌پذیر، مشکل تامین نان برای کسانی که فاقد کارت بانکی بودند و بالاخره ثابت نگاه داشتن دستوری قیمت نان به صرف تامین آرد از جمله مشکلات اجرای این طرح بود.

حتی غلامرضا قنبری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی درباره افزایش قیمت نان در آن استان در مرداد ۱۴۰۲ اذعان کرده بود که افزایش قیمت نان برای جبران افزایش هزینه‌هایی مانند اجاره‌بها، خمیرمایه و هزینه‌های کارگری به جز هزینه‌ آرد انجام گرفته است.

در این مدت، گزارش‌ها، اظهارنظرها و مصاحبه‌های بسیاری از فعالان صنفی نانوایان و اتحادیه‌ها و انجمن‌های تخصصی شاغلان این حوزه منتشر شده که با اشاره به افزایش دیگر اقلام هزینه‌های تولید نان به غیر از هزینه آرد مانند افزایش دستمزد، اجاره، نرخ آب، برق و گاز، درخواست داشتند تا قیمت نان افزایش یابد چرا که به گفته آنها ادامه تولید با این وضعیت برای آنها غیر ممکن خواهد بود.

در عین حال، داده‌های مرکز آمار ایران در همین دوره فعالیت دولت سیزدهم، بیانگر افزایش بیشتر از ۱۵۹ درصدی شاخص بهای گروه نان و غلات است، به این معنا که شاخص بهای گروه نان و غلات از ابتدا تا انتهای دوره دولت ابراهیم رئیسی، تقریبا ۲.۶ برابر شد.

البته باید توجه داشت که شاخص بهای گروه نان و غلات به تنهایی افزایش نرخ نان سنتی را نمایندگی نمی‌کند و تغییرات قیمتی اقلامی همچون نان صنعتی و حجیم، برنج، ماکارونی، آرد و دیگر غلات نیز در تغییرات قیمتی همین گروه انعکاس می‌یابد.

با مجموعه این اخبار و اطلاعات می‌توان به این جمع‌بندی رسید که قیمت نان در دوره فعالیت دولت سیزدهم افزایش داشته و در عین حال طرح هوشمندسازی یارانه‌ آرد و نان اگرچه به طور دستوری اجازه نداد تا قیمت نان واقعی تعیین شود، اما آن وضعیت برای میان مدت قابل ادامه نبود، با این حساب، سخنان علیرضا عباسی، نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس که گفته: «ما دو سال، سه سال در دولت شهید رئیسی، ثبات قیمت نان را داشتیم» نادرست ارزیابی می‌شود.