ادعای نادرست دیده‌شدن جنگنده سوخو-۳۵ تازه خریداری‌شده در تهران

در شبکه‌های اجتماعی ادعایی مبنی بر دیده‌شدن جنگنده سوخو-۳۵ در تهران و «تغییر معادلات نظامی منطقه به نفع ایران» منتشر شده است. (لینک۱، لینک ۲)

بر اساس این ادعا، ایران ۵۰ فروند جنگنده سوخو-۳۵ از روسیه وارد کرده و حالا معادلات منطقه تغییر کرده و توان نظامی ایران از اسرائیل بیشتر شده است. همچنین در یک ویدیو به ورود میگ ۲۹ به ایران برای آموزش خلبانان سوخو ۳۵ اشاره شده است.

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که این ادعا نادرست است. در رسانه‌های ایران و کشورهای دیگر، خبری مبنی بر اینکه روزهای گذشته، جنگنده‌ای به ایران تحویل داده شده باشد، دیده نمی‌شود.

ضمن اینکه همین تصاویر هم مربوط به مناطق دیگر بوده یا با هوش مصنوعی ساخته شده است.

تصویر و ویدیوهای سوخو-۳۵ در ایران

تصویری که ادعا می‌شود یک جنگنده سوخو-۳۵ در تهران است، دارای هیچ نشانه‌ای از شهر تهران یا هیچ مکان خاص دیگری نیست.

اگرچه عکس مبهم و با کیفیت بسیار پایین منتشر شده،‌ اما شباهت قابل توجهی با چند تصویر دیگر از نمایش سوخو-۳۵ در پایگاه هوایی کوبینکا در نزدیکی مسکو دارد:

ویدیویی که در آن ادعا شده «میگ-۲۹ برای آموزش خلبانان سوخو-۳۵ وارد ایران شد» نیز با ابزار هوش مصنوعی SORA ساخته شده است:

ایران از دهه ۱۳۷۰ شمسی از روسیه میگ ۲۹ خریداری کرده و پیش‌تر به این جنگنده مجهز بوده است.

پیشتر هم در فکت‌نامه، ادعای مشابهی مربوط به خرید و ورود جنگنده‌های چینی منتشر کرده بودیم؛ خبری که بی‌اساس بود و از ما نشان نادرست گرفت.

ماجرای خرید جنگنده‌های سوخو-۳۵ چیست؟

در عین حال، در ماه‌های گذشته، خبرهای تاییدنشده‌ای از «خرید» یا «تمایل ایران به خرید» جنگنده‌های روسی در رسانه‌ها منتشر شده است.

مثلا در تیرماه ۱۴۰۲ سایت خبری مشرق در گزارشی نوشته بود که ایران به خرید جنگنده سوخو-۳۵ علاقه‌مند است. رادیو فرانسه نیز در گزارش دیگری به نقل از نماینده جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد گفته بود که ایران قرارداد خرید این جنگنده را نهایی کرده است. با این وجود، جزئیاتی از قرارداد و زمان تحویل ذکر نشده بود.

در موردی دیگر، وب‌سایت Flug Revue در تاریخ ۹ آذر ۱۴۰۳ در گزارشی مدعی شد نیروی هوای ارتش جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۸ آبان ۱۴۰۳ در چارچوب یک مراسم خصوصی در کارخانه هواپیماسازی کومسومولسک-آن-آموز دو جنگنده سوخو-۳۵ را تحویل گرفته است. این سایت ادعا می‌کند این جنگنده‌ها پس از تحویل، به‌صورت قطعه‌قطعه باز شدند و سپس با استفاده از یک هواپیمای ترابری آنتونوف متعلق به نیروی هوافضای روسیه به فرودگاه مهرآباد تهران، منتقل شدند. در ادامه این گزارش آمده که این هواپیماها به پایگاه سوم هوایی تاکتیکی در نزدیکی شهر همدان، پایگاه نوژه، منتقل خواهند شد تا در آنجا مونتاژ نهایی انجام شود. وب‌سایتی به نام «امنیت دفاعی آسیا» (defence security asia) و سایت دیگری به نام Airdatanews به فاصله کوتاهی این خبر را بازنشر کردند؛ گزارش‌هایی که نمی‌توان به صورت مستقل، درستی آنها را تایید کرد.

هفتم بهمن ۱۴۰۳ نیز رویترز به نقل از یک مقام ارشد سپاه نوشت: «ایران جنگنده‌های سوخو-۳۵ را خریداری کرده است»، اما تعداد و زمان تحویل را مشخص نکرد. این ادعا که از سوی مقامات جمهوری اسلامی مطرح شده، شواهدی ندارد که فکت‌نامه بتواند آن را تایید یا رد کند. اما همین خبر هم مربوط به «خرید» و نه «تحویل» است.

مدارک تحویل سوخو-۳۵ به کشورهای دیگر

از سویی دیگر، در گزارشی از موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک آمده است که جنگنده‌های سوخو-۳۵ که پیش‌تر برای مصر ساخته شده بودند، برخلاف انتظار، به الجزایر تحویل داده شده‌اند. تصاویر ماهواره‌ای تجاری دست‌کم یک فروند سوخو-۳۵ با نشان نیروی هوایی الجزایر را در پایگاه عین‌البیضا تایید می‌کند. این گزارش می‌افزاید که خبر تحویل دو فروند سوخو-۳۵ به ایران در نوامبر ۲۰۲۴ نیز وجود دارد، اما هیچ سند یا تصویر منبع‌باز (Open Source Imagery) برای تایید آن منتشر نشده است.

به بیان ساده، تحویل سوخو-۳۵ به الجزایر با داده‌های ماهواره‌ای مستقل تایید شده، اما تحویل آن به ایران همچنان در حد ادعا باقی مانده و مدرک عینی در دست نیست.

نیوزویک به‌تازگی در گزارشی به برخی اسناد منتسب به شرکت روستک، استناد کرده است. طبق این اسناد، ایران در سال ۲۰۲۲ قراردادی با شرکت KRET در روسیه منعقد کرده که بر اساس آن قرار است بین سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸، تعداد ۴۸ فروند جنگنده سوخو-۳۵ دریافت کند.

آیا ۵۰ فروند سوخو-۳۵ معادلات نظامی منطقه را تغییر می‌دهد؟

دریافت ۴۸ یا ۵۰ فروند جنگنده سوخو-۳۵ توان نظامی ایران را در نبرد هوایی به شکل قابل توجهی تقویت می‌کند؛ اما این به معنای «تغییر معادلات نظامی» منطقه نیست. فارغ از دو حوزه زمینی و دریایی، برتری هوایی نیازمند یک شبکه است.

کارشناسان هوایی تاکید می‌کنند که برتری پایدار فقط با داشتن بدنه جنگنده حاصل نمی‌شود، بلکه به شبکه‌ای از AWACS‌ها یا همان رادارپرنده‌ها، تانکرهای سوخت‌رسان، شبکه اتصال داده تاکتیکی نظامی (مثل Link-16) و مهمات دوربرد BVR نیاز دارد تا توانش را چند برابر کند.

اسرائیل در رده‌بندی توان نظامی هوایی رتبه نهم را در جهان داراست و این شبکه را در اختیار دارد. عربستان سعودی در رتبه ۱۷،‌ پاکستان در رتبه ۱۸، ترکیه در رتبه ۲۱، امارات متحده عربی در رتبه ۳۱ و ایران در رتبه ۴۲ این رده‌بندی قرار دارد.

با این توضیحات، فکت‌نامه به این ادعا که جنگنده سوخو-۳۵ در تهران دیده شده و معادلات نظامی منطقه تغییر یافته است، نشان «نادرست» می‌دهد.