ادعای شاخ‌دار خبر رسانه انگلیسی درباره ماکت بودن اف-۱۴‌های منهدم‌شده

در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان ویدیوها و تصاویری منتشر شده که مدعی‌اند جمهوری اسلامی ایران با استفاده از ماکت جنگنده‌های قدیمی اف-۱۴ تام‌کت توانسته حملات موشکی اسرائیل را فریب دهد و به این ترتیب میلیون‌ها دلار از مهمات دشمن را به هدر بدهد. در برخی از این پست‌ها حتی گفته شده که یک «رسانه انگلیسی» چنین خبری را منتشر کرده است. از جمله حساب کاربری که با هویت بصری بسیار شبیه یورونیوز اما با املایی متفاوت، اطلاعات گمراه‌کننده منتشر می‌کند نوشت (بایگانی):

یک رسانه انگلیسی: ایران از ماکت جنگنده‌های تام‌کت استفاده کرد تا حملات اسرائیل را فریب دهد - ایران با چند بدنه آهن‌قراضه، میلیون‌ها دلار موشک دشمن را به باد داد.

بررسی منابع مستقل و رسانه‌های معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد این روایت تا حد زیادی ساخته و پرداخته شبکه‌های اجتماعی است و پشتوانه محکمی در منابع خبری جدی ندارد.

از ماجرای حمله اسرائیل به اف-۱۴‌ها چه می‌دانیم؟

نیروی هوایی اسرائیل در نخستین‌ روزهای آغاز جنگ ۱۲روزه، تصاویری ماهواره‌ای منتشر کرد که نشان می‌داد دو فروند جنگنده اف-۱۴ تام‌کت در فرودگاه مهرآباد هدف قرار گرفته‌اند.

همچنین در روزهای پایانی جنگ نیز از اصابت ۳ فروند اف-۱۴ در پایگاه شکاری اصفهان خبر داد.

در آن زمان در بعضی رسانه‌های ایرانی ادعا شد، این جنگنده‌های ماکت (دکوی فریب) بوده‌اند. بررسی فکت‌نامه نشان داد که هرچند حداقل تامکت‌هایی که در تهران بودند مدت زیادی در آن محل قرار داشتند اما احتمال می‌رود که ماکت نبوده و واقعی باشند ولی مستعمل و از کار افتاده باشند از آنها برای انبار قطعه (Cannibalize) استفاده می‌شد.

برای همین آن زمان به آن نشان «غیر قابل اثبات» داده شد.

مدتی بعد، یک اکانت تحلیل نظامی نزدیک به جمهوری اسلامی ایران نیز این ادعا را تکرار کرد. هرچند منبع اکانت مشکات نیز مانند فکت‌نامه ویدیوهای ماهواره‌ای اسرائیل بود. بنابراین ما نشان خود را تغییر ندادیم. همچنین اکانت مشکات مدعی شد که دوتا از سه جنگنده اف-۱۴ که در اصفهان بودند نیز واقعی بوده ولی یکی از آنها دکوی است.

تحلیلگران غربی هم درباره تام‌کت‌های نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایرام مدعی شدند (National Interest, The Aviationist) که این هواپیماها احتمالا «غیرعملیاتی» بوده‌اند؛ به این معنا که سال‌ها در خدمت پروازی نبوده یا صرفا به شکل نمادین در پایگاه نگهداری می‌شده‌اند. اما در هیچ‌یک از این گزارش‌ها سخنی از ماکت بودن یا فریب‌کاری عمدی به میان نیامده است.

جستجو در رسانه‌های انگلیسی نشان می‌دهد چنین خبری به‌عنوان گزارش خبری یا تحلیل رسمی منتشر نشده و هیچ سند معتبری در این‌باره در دست نیست. بنابراین، بخش نخست ادعا مبنی بر این‌که یک «رسانه انگلیسی» خبر داده جمهوری اسلامی ایران با ماکت‌ها اسرائیل را فریب داده، نادرست است.

تصویری هم که در ویدیو فوق دیده می‌شود ماکت اف۳۵ است!

بررسی مجموع شواهد نشان می‌دهد که ماجرای استفاده از ماکت‌های اف-۱۴ تام‌کت برای فریب اسرائیل پشتوانه خبری و تحلیلی ندارد و تاکنون هیچ رسانه معتبر انگلیسی یا بین‌المللی چنین ادعایی نکرده است. آنچه وجود دارد، شواهدی از هدف قرار گرفتن جنگنده‌های واقعی اف-۱۴ ولو غیرفعال یا قدیمی است که به عنوان بخشی از حملات اسرائیل در گزارش‌های مختلف تأیید شده است.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای «رسانه انگلیسی تایید کرد که ایران با ماکت تام‌کت‌ها اسرائیل را فریب داد و میلیون‌ها دلار موشک دشمن را به باد داد» نشان شاخ‌دار می‌دهد.