مسعود پزشکیان
رئیس جمهوری اسلامی ایران
فتوای مراجع تقلید، علیه ترامپ نیست؛ جنبه قتل و تهدید ندارد و فقط توهین به مذهب یا شخصیت‌های مذهبی را محکوم می‌کند.
نادرست
فتوای محاربه مکارم شیرازی و نوری‌همدانی علیه ترامپ واقعی است.
اگر وقت ندارید …
- مسعود پزشکیان می‌گوید فتوای مراجع تقلید علیه ترامپ نیست، جنبه قتل و تهدید ندارد و فقط توهین به مذهب یا شخصیت‌های مذهبی را محکوم می‌کند.
- اشاره رئیس‌جمهوری ایران به به فتوای اخیر ناصر مکارم‌شیرازی و حسین نوری‌همدانی که در واکنش به تهدید دونالد ترامپ علیه خامنه‌ای صادر شده‌اند و به صراحت رئیس‌جمهور آمریکا را «محارب» خوانده‌اند.
- مکارم شیرازی، بدون اشاره به حکم محاربه کسانی را که در جهت اجرای آن اقدام کنند را از پیش «مجاهد فی سبیل الله» خوانده که مستحق پاداش است.
- طبق ماده ۸۲ قانون مجازات اسلامی حکم محارب یکی از این چهار مورد است: «قتل»، «به صلیب کشیده شدن»، «قطع دست و پا» یا «تبعید» است.
- بعضی روحانیون صاحب مقام در جمهوری اسلامی با اشاره به این فتوای محاربه رئیس‌جمهوری آمریکا، اظهار امیدواری کرده‌اند که ترامپ به‌زودی به «سزای اعمالش» برسد.
- ناصر مکارم‌شیرازی و حسین نوری‌همدانی، طبق اعلام جامعه مدرسین حوزه، جزو شش «مراجع عظام تقلید» به شمار می‌آیند که طبق احکام شیعه تقلید از آنها، دست‌کم برای مقلدان «مکلف» واجب است.
- احکام تقلید در شیعه پیچیده است، اما طبق قواعد این فتوا در صورتی بی‌اثر می‌شود که یا این دو مرجع نظرشان را عوض کنند، یا مرجع دیگری، فتوای دیگری صادر کند که مقلدان به آن مراجعه کنند.
مسعود پزشکیان در گفت‌وگو با تاکر کارلسون، مجری و مفسر سیاسی آمریکایی که روز ۱۶ تیر ۱۴۰۴ منتشر شده گفته است:
«تا جایی که من اطلاع دارم، آنها علیه هیچ فرد خاصی فتوا صادر نکرده‌اند. فتوایی که منتشر شده – که البته ارتباطی به دولت یا رهبری ندارد – فقط اعلام می‌کند که توهین به مذهب یا شخصیت‌های مذهبی، از نظر اعتقادی، محکوم و غیرقابل‌قبول است. این مسئله مشخصاً مربوط به رئیس‌جمهور آمریکا یا اشخاص دیگر نیست. دانشمندان دینی نظرات علمی خود را بیان کرده‌اند، اما این فتوا هرگز معنای قتل یا تهدید ندارد.»
این گفته پاسخ به سوال کارلسون درباره فتوای ناصر مکارم شیرازی و حسین نوری‌همدانی، دو مرجع تقلید شیعه است که در ایران خبرساز شد.
آیا دو فتوای مراجع تقلید علیه ترامپ بوده‌اند؟
بله. هم در محتوا و هم در متن هر دو فتوا اشاره مستقیم به رئیس‌جمهوری آمریکا دارند.
در متن فتوایی که روز هشتم تیر ۱۴۰۴ در سایت آیت‌الله مکارم شیرازی منتشر (لینک بایگانی) شده در پاسخ به استفتای حکم تهدید «رئیس جمهور آمریکا و سردمداران رژیم صهیونی» علیه رهبر جمهوری اسلامی گفته شده:
«هر شخص یا رژیمی که برای ضربه به امت اسلامی و حاکمیت آن، رهبری و مرجعیت را تهدید کند یا (لا سمح الله) تعرّضی نماید، حکم محارب دارد و هرگونه همکاری و تقویت آن توسط مسلمانان یا دولت‌های اسلامی حرام است و لازم است عموم مسلمانان در سراسر جهان این دشمنان را از حرف و خطای خود پشمیان نمایند و اگر متحمل مشقت یا خسارتی شوند، اجر مجاهد فی سبیل الله را دارند، ان شاء الله.»
متن فتوای آیت‌الله نوری‌همدانی نیز که روز هفتم تیرماه در سایت او منتشر (لینک بایگانی) شده نیز در پاسخ به استفتای حکم «تهدید رئیس‌جمهور» آمریکا علیه علی خامنه‌ای بوده است. در این متن نوشته شده:
«همانطور که در بیانیه‌ای که اشاره داشته‌اید مرقوم شد اهانت به مقام مرجعیت شیعه و شخص آیت‌الله خامنه‌ای «دامت برکاته» اهانت به اصل اسلام تلقی می‌شود. امروز معظم‌له با کمال قدرت و شجاعت رهبری امت اسلام را عهده‌دار است و شکی نیست حمایت از ایشان واجب و تضعیف ایشان در این شرایط که کل دشمنان اسلام و قرآن و اهلبیت علیهم السلام متحد شده اند حرام می‌باشد و هرگونه تعرض و تهدید به ایشان و مرجعیت شیعه از سوی شخص یا دولت حکم محارب را دارد و هر کسی در این جنایت کمک کند در همین حکم می‌باشد. انشاءالله خداوند متعال وجود مبارک حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف را از همه ما راضی بگرداند.»
محتوای هر دو فتوا روشن است. هر دو مرجع تقلید در پاسخ به سوالاتی که در آنها به صراحت به اسم و رسم رئیس‌جمهوری آمریکا اشاره شده، حکم محارب دادهاند. ناصر مکارم شیرازی از مسلمانان دعوت کرده تا حکم محارب را برای افرادی که به گفته او به خامنه‌ای توهین کرده‌اند، اجرا کنند. خود سایت این دو مرجع تقلید نیز به صراحت در تیتر و عنوان فتواها به آمریکا و اسرائیل اشاره کرده‌اند.
این دو فتوا از سوی شخصیت‌ها، رسانه‌ها و نهادهای دینی و حاکمیتی نیز به همین ترتیب برداشت شده که این دو فتوا درباره شخص رئیس‌جمهوری آمریکا بوده‌اند.
به عنوان نمونه می‌توان به اظهارات (لینک بایگانی) رئیس روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با سایت جامعه مدرسین اشاره کرد که به صراحت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا را «محارب» خوانده و وعده داده که به‌زودی به «سزای اعمالش» برسد.
«[ترامپ] از مصادیق بارز مفسد فی‌الارض و محارب با خدا و رسول خداست، و فتوای آیت‌الله مکارم‌شیرازی درباره هدر بودن خون وی کاملاً مطابق با موازین شرعی و امنیتی است… دست انتقام الهی که در گذشته تا نزدیکی ترامپ رسیده بود، همچنان فعال است و خواهد توانست او را به سزای اعمالش برساند.»
یا در نمونه‌ای دیگر احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد و نماینده خامنه‌ای در استان خراسان رضوی از این دو مرجع تقلید به دلیل «محارب» خواندن ترامپ تشکر کرد. رسانه‌های رسمی، از همه طیف‌های سیاسی هم در گزارش‌های خود تقریبا بدون استثنا از عنوان فتوا علیه ترامپ استفاده کرده‌اند. به عنوان نمونه می‌توان به همشهری، میزان و جماران اشاره کرد.
با توجه به اینکه در پرسش‌ها (استفتائات) بطور مشخص به اسامی اشاره شده و همچنین ابعاد رسانه‌ای و خبری این دو فتوا، جای تردیدی نیست که متن و محتوای دو فتوا علیه رئیس‌جمهوری آمریکا بوده و عملا جای تفسیر و برداشت دیگری باقی نمی‌ماند.
آیا این دو فتوا جنبه تشریفاتی دارند؟
مسعود پزشکیان در مصاحبه خود با اشاره به این فتواها گفته «دانشمندان دینی نظرات علمی خود را بیان کرده‌اند، اما این فتوا هرگز معنای قتل یا تهدید ندارد.»
این دو فتوا خیلی جدی و رسمی صادر شده‌اند و حتی ناصر مکارم شیرازی کسانی را که در جهت اجرای آن اقدام کنند را از پیش «مجاهد فی سبیل الله» خوانده که مستحق پاداش است.
طبق اعلام جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، هم ناصر مکارم‌شیرازی و هم حسین نوری‌همدانی، هر دو جزو شش «مراجع عظام تقلید» به شمار می‌آیند، به این معنی که مرجع تقلید عالی‌رتبه رسمی هستند و طبق احکام شیعه تقلید از آنها، دست‌کم برای مقلدان «مکلف» واجب است.
البته احکام تقلید در شیعه پیچیده است، اما با توجه به وضعیت کلی، این دو فتوا در صورتی بی‌اثر خواهند شد که یا این دو مرجع فتوایشان را پس بگیرند یا مرجع دیگری، فتوای دیگری صادر کند که مقلدان بر اساس اصل «تبعیض در تقلید» به آن مراجعه کنند که تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است.
در سایت علی خامنه‌ای تبعیض در تقلید این‌طور توضیح داده شده:
«تبعیض در تقلید یعنی تقلید را قسمت قسمت کردن و در هر قسمت از احکام، از مجتهد آن قسمت تقلید کردن. مقلد می‌تواند هر قسمت از احکام شرعی را از مجتهدی که در آن قسمت تبحر و مهارت بیشتری دارد تقلید کند، مثلاً عبادات را از مجتهدی و معاملات را از مجتهد دیگری تقلید نماید یا احکام فردی را از یکی و احکام اجتماعی و سیاسی و اقتصادی را از دیگری تقلید کند، بلکه اگر اعلمیت هر یک از مجتهدین در مسائلی که مکلف بنا دارد در آن مسائل از او تقلید کند محرز شود، بنا بر احتیاط (واجب)، تبعیض در تقلید در صورت اختلاف فتوا در مسائل مورد نیاز مقلد واجب است.»
جمع‌بندی
مسعود پزشکیان در گفت‌وگو با تاکر کارلسون، با اشاره به فتوای ناصر مکارم‌شیرازی و حسین نوری‌همدانی علیه رئیس‌جمهور آمریکا گفته است فتوای مراجع تقلید علیه ترامپ نیست، جنبه قتل و تهدید ندارد و فقط توهین به مذهب یا شخصیت‌های مذهبی را محکوم می‌کند.
این‌طور نیست. هر دو این دو فتوا در واکنش به تهدید دونالد ترامپ علیه خامنه‌ای صادر شده‌اند و به صراحت رئیس‌جمهور آمریکا و سران اسرائیل را «محارب» خوانده‌اند. ناصر مکارم شیرازی، بدون اشاره به حکم محاربه، کسانی را که در جهت اجرای آن اقدام کنند از پیش «مجاهد فی سبیل الله» خوانده که مستحق پاداش است.
طبق ماده ۸۲ قانون مجازات اسلامی حکم محارب یکی از این چهار مورد است: «قتل»، «به صلیب کشیده شدن»، «قطع دست و پا» یا «تبعید» است.
تقریبا تمام رسانه‌ها و مراجع رسمی در ایران همین مساله را بازتاب دادهاند و بعضی روحانیون صاحب مقام در جمهوری اسلامی با اشاره به این فتوای محاربه رئیس‌جمهوری آمریکا، اظهار امیدواری کرده‌اند که ترامپ به‌زودی به «سزای اعمالش» برسد.
ناصر مکارم‌شیرازی و حسین نوری‌همدانی، بر اساس اعلام جامعه مدرسین حوزه، جزو شش «مراجع عظام تقلید» به شمار می‌آیند که طبق احکام شیعه تقلید از آنها، دست‌کم برای مقلدان «مکلف» واجب است.
احکام تقلید در شیعه پیچیده است، اما طبق قواعد این فتوا در صورتی بی‌اثر می‌شود که یا این دو مرجع نظرشان را عوض کنند، یا مرجع دیگری، فتوای دیگری صادر کند که مقلدان به آن مراجعه کنند.
با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته مسعود پزشکیان نشان نادرست می‌دهد.
