مراقب دودهای نارنجی‌رنگ ناشی از حمله به مراکز سوخت موشک باشید

در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده که نشان می‌دهد یک خانواده در حال عبور در کنار محل حمله هوایی هستند و از میان دود ناشی از عبور می‌کنند.

اکانت اسرائیلی، مدعیست این مکان کارخانه تولید سوخت موشک بوده‌است. در ادامه می‌بینیم این افراد از میان این دود رد می‌شوند و در معرض تنفس قرار می‌گیرند.

از دود غلیظ نارنجی‌رنگ ناشی از حمله به مراکز موشکی چه می‌دانیم؟

در جریان برخی انفجارها در مراکز نظامی یا انبارهای سوخت موشکی، به‌ویژه در سامانه‌های پیشران فضایی یا موشک‌های بالستیک، گاهی دود غلیظی با رنگ نارنجی یا قهوه‌ای مایل به قرمز در آسمان مشاهده می‌شود. این پدیده تنها یک جلوه بصری نیست، بلکه نشانه‌ای هشداردهنده از حضور گازهای سمی در هواست که می‌توانند پیامدهای جدی برای سلامت انسان و محیط زیست به دنبال داشته باشند. منشأ اصلی این دود نارنجی، ترکیبات نیتروژن اکسید، به‌ویژه دی‌اکسید نیتروژن (NO2) است که از اجزای کلیدی سوخت‌های موشکی مایع محسوب می‌شود.

دی‌اکسید نیتروژن (NO2) گازی بسیار سمی، با بوی تند و خورنده است که در غلظت‌های بالا در ریه (مانند عبور از درون حجم دود فوق) می‌تواند به سرعت باعث تحریک دستگاه تنفس شود. در مواجهه حاد با NO2 افراد ممکن است دچار علائمی چون سوزش در بینی و گلو، سرفه شدید، تنگی نفس و درد قفسه سینه شوند. در موارد شدیدتر، حتی تماس کوتاه‌مدت می‌تواند به التهاب ریوی، تجمع مایع در ریه (آدم ریوی) و در برخی موارد نادر، مرگ منجر شود. این گاز به دلیل جرم مولکولی نسبتاً بالا، بیشتر در نزدیکی سطح زمین باقی می‌ماند و بنابراین می‌تواند جمعیت محلی را در معرض مستقیم قرار دهد. در ویدیو فوق نیز می‌بینیم:

مکانیسم اثر دی‌اکسید نیتروژن در بدن انسان پیچیده اما شناخته‌شده است. این گاز پس از ورود به سیستم تنفسی، در مجاورت رطوبت موجود در ریه به اسید نیتریک (HNO3) و اسید نیترو (HNO2) تبدیل می‌شود. این اسیدها بسیار خورنده‌اند و بافت‌های ظریف پوشاننده مجاری تنفسی را تخریب می‌کنند. در نتیجه، سیستم ایمنی بدن درگیر یک واکنش التهابی شدید می‌شود که می‌تواند به کاهش ظرفیت تنفسی و آسیب‌های دائمی در بافت ریه منجر شود. مواجهه مکرر یا طولانی‌مدت با مقادیر پایین‌تر NO2 نیز با افزایش احتمال ابتلا به آسم، برونشیت مزمن، و بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) در ارتباط است.

یکی از نگرانی‌های مهم در چنین مواردی، امکان گسترش گاز در مناطق مسکونی اطراف است. بسته به شدت انفجار، میزان مواد نشت‌یافته و شرایط جوی مانند سرعت و جهت باد، این گاز می‌تواند در شعاعی چند کیلومتری گسترش یابد. بنابراین، در زمان وقوع چنین انفجارهایی، رعایت پروتکل‌های پدافند غیرعامل و ایمنی شیمیایی بسیار حیاتی است. مردم باید فورا از منطقه دور شوند، در فضاهای بسته پناه بگیرند، پنجره‌ها را ببندند، و در صورت دسترسی از ماسک‌های فیلتردار مناسب (مانند ماسک N95 یا ماسک‌های مجهز به فیلتر شیمیایی) استفاده کنند.

برای نمونه در انفجار سال ۲۰۲۰ در بندر بیروت نیز چنین دود نارنجی دیده شد که منشأ آن را نیترات آمونیوم و ترکیبات نیتروژن‌دار اعلام کردند.