ادعای نادرست درباره مرگ یک دانشجو بر اثر مصرف همزمان قهوه و نوشابه انرژی‌زا

برخی از اکانت‌های زنجیره‌ای مانند ایران مهم، خبرآنلاین، نیم روز و خبر فوری در اینستاگرام عکس پسری جوان را همراه این توضیح منتشر کرده‌اند «دانشجوی نخبه پزشکی که بر اثر مصرف همزمان قهوه و انرژی زا درگذشت».

در توضیحات بیشتر این پست‌ها آمده:

«علی دانشجوی پزشکی بود که متاسفانه بر اثر مصرف همزمان قهوه و نوشابه انرژی زا فوت کرد، او شب امتحان برای اینکه بتواند بیدار بماند قهوه خورده بود وقتی دید بی اثر است دوباره یک فنجان قهوه به همراه نوشابه انرژی زا خورد،ساعت ۵ صبح در خوابگاه احساس لرز کرده بود و به هم اتاقی اش گفته بود بدنم بی حس شده... . علی در مسیر رسیدن به بیمارستان ضربان قلبش به ۱۶۰ رسیده بود و متاسفانه ایست قلبی کرد و با تلاش کادر درمان برنگشت که نگشت. خواهش می‌کنم قهوه را به همراه نوشیدنی های انرژی زا مصرف نکنید و اگر قهوه میل می‌کنید تا دو ساعت قبل و بعدش دارو مصرف نکنید،این اشتباه کوچک باعث شد علی به زیر خاک برود، روحش شاد».

جستجوی این خبر با واژه‌های کلیدی و عکس منتشر شده، نتیجه‌ای را در رسانه‌های رسمی به دست نمی‌دهد. تنها منبع این خبر و عکس همین اکانت‌ها هستند و از عکس منتشر شده سابقه‌ای هم وجود ندارد.

بررسی عکس در وب‌سایت‌های معتبر ردیابی عکس‌های ساخت هوش مصنوعی مانند AI or NOT و HIVE نشان می‌دهد که این عکس با احتمال بالایی ساخته هوش مصنوعی است.

از این رو با اطمینان می‌توانیم بگوییم که این خبر درباره این دانشجوی پزشکی که نه فامیلی و نه دانشگاه محل تحصیل او ذکر شده، ساختگی و جعلی است.

با وجود این، همچنان این سوال وجود دارد که آیا مصرف همزمان قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا مضر است؟ آیا کشنده است؟

مصرف همزمان قهوه و نوشابه‌های انرژی‌زا می‌تواند به صورت بالقوه اثرات قابل توجه و گاه خطرناکی بر بدن داشته باشد. هر دوی این نوشیدنی‌ها حاوی مقادیر زیادی کافئین و مواد محرک هستند. ترکیب آن‌ها می‌تواند منجر به دریافت دوز بسیار بالایی از کافئین شود.

مصرف زیاد کافئین می‌تواند به افزایش شدید ضربان قلب و فشار خون، اضطراب و بی‌قراری، اختلالات خواب، سردرد و سرگیجه، مشکلات گوارشی، افزایش ادرار و خطر کم‌آبی و لرزش و بی‌حسی بیانجامد.

به گفته متخصصان سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، کافئین می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی سالم برای اکثر افراد باشد؛ اما مصرف بیش از حد آن ممکن است اثرات منفی داشته باشد و در مقادیر بالا خطراتی برای سلامتی ایجاد کند. بسته به عواملی مانند وزن بدن، داروهایی که فرد مصرف می‌کند و میزان حساسیت فردی به کافئین، میزان "بیش از حد" می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

برای بیشتر بزرگ‌سالان، FDA میزان ۴۰۰ میلی‌گرم در روز (تقریباً معادل دو تا سه فنجان) را مقداری می‌داند که معمولاً با اثرات منفی همراه نیست.با این حال، حساسیت افراد به کافئین و سرعت دفع آن از بدن بسیار متفاوت است.

ما پیش از این در فکت‌چک دیگری وقتی ادعای حسین روازاده مروج طب سنتی را درباره خواب‌آور و کشنده بودن قهوه بررسی می‌کردیم توضیح دادیم که دوز مرگبار کافئین چه میزان است.

دوز مرگبار کافئین معمولاً بین ۱۰,۰۰۰ تا ۱۴,۰۰۰ میلی‌گرم (۱۰ تا ۱۴ گرم) تخمین زده می‌شود، که معادل ۱.۲ تا ۱.۷ قاشق غذاخوری کافئین خالص و حدود ۱۰۰ فنجان قهوه است. متخصصان می‌گویند این دوز ممکن است برای کودکان و افراد حساس متفاوت و کمتر باشد.

یک فنجان قهوه استاندارد به طور متوسط حدود ۱۰۰ میلی‌گرم کافئین دارد. (این مقدار می‌تواند به راحتی بین ۷۰ تا ۱۴۰ میلی‌گرم یا حتی بیشتر متغیر باشد). یک قوطی نوشابه انرژی‌زا استاندارد به طور متوسط حدود ۱۵۰ میلی‌گرم کافئین دارد. (این مقدار نیز در برندها و اندازه‌های مختلف می‌تواند از حدود ۸۰ میلی‌گرم تا بیش از ۳۰۰ میلی‌گرم یا بیشتر متغیر باشد). اگر فرض کنیم فرد از هر کدام، قهوه و نوشابه به تعداد مساوی مصرف کند، یک انسان سالم باید حدود ۴۰ تا ۵۶ فنجان قهوه و به همین تعداد قوطی نوشابه انرژی‌زا (یعنی مجموعاً ۸۰ تا ۱۱۲ نوشیدنی) را به طور همزمان یا در یک بازه زمانی بسیار کوتاه مصرف کند تا به محدوده دوز مرگبار کافئین برسد. چنین کاری عملا ممکن نیست.

از این رو فکت‌نامه به این ادعا که یک دانشجوی نخبه پزشکی که بر اثر مصرف همزمان قهوه و انرژی زا درگذشت نشان «نادرست» می‌دهد.