ادعای نادرست درباره کشنده و خواب‌آور بودن قهوه

ویدیویی در اینستاگرام با عنوان «مرگ با خوردن قهوه» منتشر شده که در آن حسین روازاده ملقب به حکیم روازاده از مروجان معروف شبه‌علم طب سنتی درباره مضرات قهوه و کشنده بودن آن حرف می‌زند.

او در صحبت‌های خود تاکید می‌کند که «قهوه جزو مسکرات» است و از این رو خواب آور است، اما «قوه مدبره بدن» ما سعی می‌کند بعد از خوردن قهوه فرد را بیدار نگه دارد تا نمیرد. او به مخاطبانش پیشنهاد می کند که می‌توانند امتحان کنند و ببینند که اگر بعد از نوشیدن قهوه، قرص خواب بخورند، می‌میرند.

روازاده این ادعا را در غرفه‌ای «جامعه اسلامی حامیان کشاورزی» بیان می‌کند و ویدیو مربوط به غرفه ۲۲ بهمن جامعه اسلامی حامیان کشاورزی ایران در سال ۱۴۰۱ است که این روزها بار دیگر وایرال شده است. حسین روازاده دبیرکل «جامعه اسلامی حامیان کشاورزی» است.

اما آیا این ادعاها درست است؟ آیا قهوه کشنده است؟ آیا قهوه از مسکرات و خواب آور است؟ آیا اگر بعد از خوردن قهوه بخوابیم می‌میریم؟

آیا قهوه کشنده است؟

پاسخ کوتاه و قاطع به این سوال این است که خیر، هیچ تحقیق علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد قهوه به‌طور کلی کشنده است. در واقع برعکس، بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف متعادل قهوه می‌تواند فوایدی هم برای سلامتی داشته باشد.مثلا مطالعه‌ای که در New England Journal of Medicine منتشر شده، نشان می‌دهد افرادی که قهوه می‌نوشند، نسبت به افرادی که قهوه مصرف نمی‌کنند، خطر مرگ‌ومیر کمتری دارند.تحقیقی هم در British Medical Journal منتشر شده که نشان داده‌اند که مصرف متعادل قهوه با کاهش خطر بیماری‌های قلبی و سکته مغزی مرتبط است.

مدرسه بهداشت عمومی هاروارد هم گزارش داده است که مصرف متعادل قهوه احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد.با وجود این چنانچه مشخص است در همه تحقیقاتی که در آن درباره آثار مثبت نوشیدن قهوه تحقیق شده، این مسئله که این نتایج درباره «مصرف متعادل قهوه» صادق است تاکید شده.

خطرات احتمالی مصرف زیاد قهوه

در حالی که مصرف متعادل قهوه برای اکثر افراد بی‌خطر و حتی مفید است، مصرف بیش از حد آن می‌تواند عوارضی مانند فشار خون بالا، اضطراب و بی‌خوابی داشته باشد.انجمن قلب آمریکا (AHA) مطالعه‌ای انجام داده است که نشان می‌دهد برای افرادی که فشار خون بسیار بالا (۱۶۰/۱۰۰ یا بیشتر) دارند، مصرف دو یا بیش از دو فنجان قهوه در روز می‌تواند خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی را دو برابر کند.

اضطراب و بی‌خوابی یکی دیگر از آثار مصرف بی از حد قهوه است کلینیک مایو هشدار داده است که مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند منجر به بی‌قراری، اضطراب و اختلالات خواب شود.

میزان مصرف ایمن برای یک بزرگسال سالم، حداکثر ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز (تقریباً معادل چهار فنجان قهوه دم‌کرده) در نظر گرفته می‌شود.

مصرف قهوه و یا به عبارتی کافئین در حجم بسیار بالا و در سطوح سمی، به‌ویژه زمانی که در مدت کوتاهی مصرف شود، می‌تواند به اوردوز کافئین منجر شود و در موارد بسیار معدودی منجر به مرگ شود. این که چه میزان کافئین «خیلی زیاد» است ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. با وجود این بنابر تحقیقی در FDA سازمان غذا و دارو آمریکا یک دوز مرگبار از کافئین معمولاً بین ۱۰,۰۰۰ تا ۱۴,۰۰۰ میلی‌گرم (۱۰ تا ۱۴ گرم) تخمین زده می‌شود، که معادل ۱.۲ تا ۱.۷ قاشق غذاخوری کافئین خالص و معادل حدود ۱۰۰ فنجان قهوه است.

آیا قهوه خواب‌آور است؟

از سوی دیگر روازاده می گوید قهوه از مسکرات است و دلیل مسکر بودن قهوه را خواب‌آور بودن آن ذکر می‌کند که از اساس نادرست است. پیش از این هم در بخش خطرات احتمالی نوشیدن زیاد قهوه به یکی از عوارض آن یعنی بی‌خوابی اشاره کردیم. قهوه نه‌تنها خواب‌آور نیست، بلکه به دلیل وجود کافئین یک محرک (Stimulant) است که سطح هوشیاری را افزایش می‌دهد و موجب تقویت تمرکز و کاهش خستگی می‌شود و از کافئین برای رفع خستگی یا خواب‌آلودگی موقت استفاده شود.

فقط در برخی از موارد استثنایی قهوه می‌تواند در برخی افراد باعث خواب‌آلودگی شود، اما این موارد نه قاعده که استثناست: از جمله در صورت بروز اثر بازگشتی کافئین (Caffeine Crash) است که کافئین با مسدود کردن گیرنده‌های آدنوزین در مغز، هوشیاری را افزایش می‌دهد. با این حال، پس از متابولیزه شدن کافئین، تجمع آدنوزین می‌تواند منجر به احساس خستگی و خواب‌آلودگی شود.قهوه همچنین ممکن است با ایجاد تغییرات در سطح قند خون، افزایش دفع ادرار و در نتیجه کم‌آبی بدن منجر به ایجاد خستگی شود. همچنین مصرف مداوم کافئین می‌تواند منجر به افزایش مقاومت بدن (Caffeine Tolerance) نسبت به آن شود، به‌طوری‌که اثرات تحریک‌کننده کافئین کاهش می‌یابد و موجب ایجاد احساس خستگی شود. با وجود این در هیچ تحقیقی این ادعا را تایید نمی‌کند که حتی در این موارد استثنایی هم این خواب‌آلودگی یا خستگی می‌تواند منجر به مرگ شود.

فکت‌نامه قبلا یک گزارش مفصل درباره حسین روازاده تهیه و چند ادعای او را درستی‌سنجی کرده‌است:

بنابراین فکت‌نامه به این ادعای حسین روازاده که «قهوه کشنده و خواب‌آور است و اگر بعد از خوردن قهوه بخوابید، می‌میرید» نشان شاخ‌دار می‌دهد.