نقل‌قول شاخدار از احمد سمیعی علیه زبان ترکی

اگر وقت ندارید …

در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که احمد سمیعی (گیلانی) مترجم، ویراستار و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گفته که «می‌ترسم بمیرم و آرزوی نابودی زبان ترکی را به گور ببرم».
احمد سمیعی گیلانی که در دوم فروردین ۱۴۰۲، در ۱۰۲ سالگی از دنیا رفت، از چهره‌های مشهور و پرکار در حوزه ویراستاری، ترجمه و زبان و ادبیات فارسی است.
آثار زیادی از او در دسترس است. اما در هیچ‌یک شواهد مستند و معتبری یافت نشد که نشان دهد او به‌طور خاص اظهارنظر صریحی درباره زبان ترکی، چه مثبت و چه منفی، کرده باشد.
ادعاهای مطرح شده که او خواستار نابودی زبان ترکی بوده یا از بقای آن ابراز نگرانی کرده است، به تازگی و دو سال پس از مرگ سمیعی و دهه‌ها پس از نوشتن آثار مهم او منتشر شده‌است. اما هیچ کدام نه منبعی ندارد و نه سابقه‌ای دارد.
او در مصاحبه‌ای گفته: «داد و ستد زبانی در صورتی که بجا باشد، سبب پرورش زبان می‌شود.»
به‌طور کلی از نوع ادبیات و روش صحبت‌های سمیعی، بعید به نظر می‌رسد درباره زبان ترکی اینطور اظهارنظر کرده‌باشد.

در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که احمد سمیعی (گیلانی) مترجم، ویراستار و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گفته‌بوده که «می‌ترسم بمیرم و آرزوی نابودی زبان ترکی را به گور ببرم». این ادعاها در اینستاگرام و توییتر، در هفته اول فروردین ۱۴۰۴ بازخورد بسیار زیادی گرفتند. (لینک۱، لینک۲، لینک۳، لینک۴)

درباره احمدی سمیعی چه می‌دانیم؟

احمد سمیعی گیلانی که در دوم فروردین ۱۴۰۲، در ۱۰۲ سالگی از دنیا رفت، از چهره‌های مشهور و پرکار در حوزه ویراستاری، ترجمه و زبان و ادبیات فارسی است. آثار، نوشته‌ها، گفتگوها و مصاحبه‌های زیادی از او در دسترس است. در هیچ‌یک آثار و مصاحبه‌های موجود از او، هیچ شواهد مستند و معتبری یافت نشد که نشان دهد او به‌طور خاص اظهارنظر صریحی درباره زبان ترکی، چه مثبت و چه منفی، کرده باشد.

آیا چنین اظهارنظری از او به جا مانده است؟

تمرکز اصلی‌ سمیعی به عنوان عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تقویت و توسعه زبان فارسی بود. در برخی از گفت‌وگوهایش، به مسائل زبان‌شناسی عمومی پرداخته و تأکید کرده که در زبان‌شناسی، گفتار بر نوشتار مقدم است و زبان را بر اساس کاربرد طبیعی آن باید بررسی کرد.

ادعاهای مطرح شده که او خواستار نابودی زبان ترکی بوده یا از بقای آن ابراز نگرانی کرده است، به تازگی و دو سال پس از مرگ سمیعی و دهه‌ها پس از نوشتن آثار مهم او منتشر شده‌است. اما هیچ کدام نه منبعی ندارد و نه سابقه‌ای دارد.

احمد سمیعی، نویسنده کتاب مشهور و پرتیراژ «آیین نگارش» (نشر دانشگاهی) در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های رسمی، بیشتر بر اهمیت حفظ و ارتقای زبان فارسی تاکید کرده‌است. سمیعی در مصاحبه‌ای بر اهمیت حفظ زبان فارسی به‌عنوان عامل ارتباطی میان اقوام مختلف ایران تأکید کرده و برنامه‌ریزی زبانی را ضروری دانسته است. او در همین مصاحبه تعامل دو زبان را عامل پرورش زبان دانسته و گفته: «داد و ستد زبانی در صورتی که بجا باشد، سبب پرورش زبان می‌شود. با این حال، در این مصاحبه یا سایر منابع معتبر، اشاره‌ای به زبان ترکی یا اظهار نظری درباره آن از سوی او مشاهده نمی‌شود. سمیعی در مقاله‌‌ای با عنوان «امانت در ترجمه» که در اردیبهشت ۱۴۰۰ در شماره ۷۸ فصلنامه مترجم منتشر شده می‌نویسد:

در این ایام، سریال‌هایی که در کانال‌های تلویزیونی پخش می‌شود کم‌وبیش از همین دست‌اند، من در ساعاتی از جبس خانگی کرونایی مقدار چشمگیری از ایدیوم‌ها و واژه‌ها و عباراتی را که در زبان فارسی و گفت‌وشنودهای عادی و در موقعیت‌های بسیار متنوع به‌کار می‌رود طی تماشای آنها گرد آورده‌ام. زبان این سریال‌ها به‌واقع منبع پرمایه‌ای از زبان‌شناسی است که استادانه و هنرمندانه در برگردان زبان ترکی اسلامبولی به زبان فارسی بومی‌سازی شده‌اند.

احمد سمیعی گیلانی، ۱۰۲ سال عمر کرده و تا جایی که منابع قابل اعتماد نشان می‌دهند، در دوره‌های مختلف در گرایش‌های سیاسی متفاوت و با حلقه‌های حرفه‌ای متفاوتی در زمینه زبان فارسی در ارتباط بوده، شاگردان و همکاران زیادی داشته و فعالیت‌های گوناگونی در زمینه ویراستاری، ترجمه، نشر و فعالیت‌ها آکادمیک کرده‌است. اما تاکنون شخص یا جناحی و حتی منتقدانی که زندگی‌نامه او و افکار سیاسی او را نقد کرده‌اند، هیچ‌کدام هیچ حرفی درباره اینکه از احمد سمیعی اشاره‌ای به زبان ترکی یا اظهار نظری درباره آن کرده باشد، نزده‌اند.

به نظر می‌رسد این نقل‌قول‌ها بدون استناد به منابع معتبر منتشر شده‌اند و ممکن است ناشی از سوء تفاهم یا اطلاعات نادرست باشند. به‌طور کلی از نوع ادبیات و روش صحبت‌های سمیعی، بعید به نظر می‌رسد درباره زبان ترکی اینطور اظهارنظر کرده‌باشد. در بعضی از این پست‌ها هم سال مرگ او به اشتباه امسال ذکر شده که نادرست است.

بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که «احمد سمیعی گفته می‌ترسم بمیرم و نابودی زبان ترکی در ایران را نبینم» نشان شاخ‌دار می‌دهد.