شبکه‌های اجتماعی
تلگرام، توییتر، اینستاگرام، فیسبوک،...
ویدیوی تولید ماکارونی غیربهداشتی در پاکستان
نادرست
این ویدیو مربوط به تولید صابون رشته‌ای در پاکستان است، نه ماکارونی
در روزهای گذشته ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی فارسی بویژه در اینستاگرام منتشر شده که ادعا می‌کند «مراحل تولید ماکارونی» در پاکستان است و به کنایه از آن با عنوان «ماکارونی بهداشتی» یاد کرده است.
در این ویدیو، کارگاهی سنتی را می‌بینیم که چند نفر در آن با لباس‌های محلی و بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حال تولید رشته‌هایی زردرنگ هستند.
در توضیحات این ویدیو نوشته شده است:
«مراحل تولید ماکارونی بهداشتی در کشور پاکستان»
این ویدیو با ادعاهای مشابهی نظیر تولید پاستای هندی در شبکه‌های اجتماعی غیرفارسی نیز منتشر شده است.
این ادعا نادرست است. آنچه در این ویدیو می‌بینیم، مراحل تولید «صابون‌های رشته‌ای» است که معمولا با نام spaghetti soap یا noodle soap شناخته می‌شود.
از صابون‌های رشته‌ای برای مصارف مختلفی مانند شستشوی روزانه، حمام، لباسشویی یا در صنعت استفاده می‌شود.
جستجو برای یافتن سابقه انتشار این ویدیو نشان می‌دهد که احتمالا اولین‌بار یک حساب کاربری غیرفارسی در صفحات خود در شبکه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام و تیک‌تاک این ویدیو را منتشر کرده و در توضیح آن نیز نوشته است که این کارگاه مربوط به تولید «صابون لباسشویی رشته‌ای» است.
این حساب کاربری، ویدیوهای متعدد و متنوعی از کارگاه‌های سنتی و غیرمدرن را در پست‌های خود منتشر می‌کند و ویدیوی مربوط به صابون‌های رشته‌ای را نیز ۲۵ فوریه ۲۰۲۵ (۷ اسفند ۱۴۰۳) منتشر کرده است.
البته در هیچکدام از این پست‌های این حساب کاربری، به مکان ویدیو اشاره‌ای نشده اما بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که ویدیو مربوط به پاکستان است. اغلب ویدیوهای این حساب کاربری نیز مربوط به کارگاه‌های صنعتی در پاکستان مربوط می‌شود.
بر روی بسته‌بندی این صابون‌های رشته‌ای که در ثانیه‌های آخر ویدیو دیده می‌شود، دو شماره درج شده که اولی مربوط به یک تلفن ثابت در لاهور (مرکز ایالت پنجاب) پاکستان و دومی مربوط به یک شماره موبایل از شرکت ارتباطات سیار پاکستان یا همان Jazz (Mobilink) است.
هرچند کلمه «صابون» در زبان اردو (زبان رسمی پاکستان) به صورت «صابن» نوشته می‌شود، اما عبارت نوشته شده روی این بسته‌بندی (برکت سوپ) نیز ارتباطی با «سوپ خوراکی» ندارد و به عنوان معادل Barakat Soap (صابون برکت) استفاده شده است.
با وجود اینکه این ویدیو ارتباطی با تولید ماکارونی یا هرگونه رشته خوراکی ندارد، اما تصاویر مشابه و معتبری وجود دارد که نشان می‌دهد دست‌کم تولید رشته فرنگی (که با نام‌های رشته سوپ و ورمیشل نیز شناخته می‌شود) در پاکستان گاه به صورت غیربهداشتی انجام می‌شود.
به عنوان مثال، یکی از گزارش‌های تصویری آژانس عکس گتی (gettyimages) در سال ۲۰۱۷ میلادی، یک کارخانه تولید ورمیشل در لاهور را نشان می‌دهد که در آن، موارد بهداشتی رعایت نشده‌اند. در توضیح این عکس‌ها نوشته شده که کارگران این کارخانه در حال تهیه این رشته‌های خوراکی برای ماه رمضان و عید فطر هستند.
سایت درستی‌سنجی teyit ترکیه نیز در گزارشی درباره «عملکرد ابزار هوش مصنوعی Grok در درستی‌سنجی ادعاها»، ویدیوی اخیر را نیز به عنوان یکی از نمونه‌ها مورد بررسی قرار داده و توضیح داده که ویدیو مربوط به تولید صابون است.
با این توضیحات، ویدیوی منتشرشده اخیر در شبکه‌های اجتماعی با عنوان «تولید ماکارونی در پاکستان» مربوط به تولید صابون‌های رشته‌ای است و در نتیجه، فکت‌نامه به نشان «نادرست» می‌دهد.
