آمار به شدت اغراق‌شده از مصرف برق فیلترشکن‌ها

اگر وقت ندارید …

روزنامه ایران در گزارشی به نقل از یک کارشناس نوشته است: «‌به صورت تقریبی نزدیک به ۱۶ درصد از مصرف برق کشور در طول روز صرف استفاده از فیلترشکن‌ها می‌شود.»
محاسبه دقیق تاثیر فیلترشکتن‌ها در افزایش مصرف باتری ممکن نیست، اما آنچه گفته شده، چند صد برابر مصرف برق برای شارژ گوشی‌ها با یا بدون فیلترشکن است.
طبق آمار رسمی کل برق مصرفی کشور در سال گذشته در مجموع ۳۳۳ میلیارد کیلووات ساعت بوده است.
در عین حال برآوردها نشان می‌دهد، میزان برق مصرفی برای شارژ گوشی‌های همراه با یا بدون فیلترشکن، بین ۹۹ تا ۲۴۰ میلیون کیلووات ساعت است.
میزان مصرف سالیانه برق برای شارژ یک گوشی تلفن هوشمند با شارژرهای معمولی ۵ ولتی ۱/۸۳ کیلووات ساعت و با شارژرهای سریع ۱۰ ولتی برای شارژ گوشی ۳/۶۵ کیلووات ساعت است.
آمار رسمی از تعداد گوشی‌های تلفن همراه در دست نیست، اما در گزارش‌های رسانه‌‌ای به آمارهایی از ۵۵ تا تا ۶۶ میلیون گوشی هوشمند اشاره شده است.
با این حساب کل میزان برق مصرفی برای شارژ همه گوشی‌های تلفن همراه در ایران در سال چیزی بین ۰/۰۴ تا ۰/۰۷ درصد کل مصرف برق در ایران است.

روزنامه ایران روز یکشنبه ۲۳ دی ماه ۱۴۰۳ در گزارشی با عنوان «بار اضافه فیلترینگ بر نیروگاه‌ها» به نقل از یک کارشناس انرژی نوشت: «‌به صورت تقریبی نزدیک به ۱۶ درصد از مصرف برق کشور در طول روز صرف استفاده از فیلترشکن‌ها می‌شود.»

شماری دیگر از رسانه‌ها، وب‌سایت‌های خبری و کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز این نقل قول «هدایت‌الله خادمی، کارشناس انرژی» را بازنشر کرده‌اند، حتی مجری یک برنامه تلویزیونی در شبکه افق نیز این مطلب را به نقل از روزنامه ایران، بازگو کرد.

اساس استدلال و منطق محاسبات هدایت‌الله خادمی در رسیدن به این عدد، بر مصرف بیشتر باتری تلفن‌های هوشمند و شارژ مکرر آنها به دلیل استفاده از وی‌پی‌ان‌ها و فیلترشکن‌ها برای دور زدن فیلترینگ استوار است.

این کارشناس انرژی و نماینده شهر ایذه در مجلس دهم به ایران گفته «اگر هر نفر به طور میانگین روزانه ۴ ساعت از فیلترشکن استفاده کند و این مقدار را برای ۵۰ میلیون نفر محاسبه کنیم. به صورت تقریبی نزدیک به ۱۶ درصد از مصرف برق کشور در طول روز صرف استفاده از فیلترشکن‌ها می‌شود.»

این ادعا چقدر صحیح است؟ ابتدا ببینیم ادعای مطرح شده، معادل چقدر انرژی است. سپس در ادامه با چند ضرب و تقسیم، تخمین می‌زنیم که این ادعا چقدر ممکن است صحیح باشد.

میزان مصرف سالانه برق در ایران چقدر است؟

مرکز پژوهش‌های مجلس با استفاده از داده‌های وزارت نیرو، در گزارشی مجموع مصرف برق در ایران در سال ۱۴۰۲ را ۳۳۳ میلیارد کیلووات ساعت اعلام کرده است.

با این حساب ۱۶ درصد مصرف کل برق ایران از این دو رقم اعلام شده، عددی بین ۴۸/۳ تا ۵۳/۳ میلیارد کیلووات است.

بنابراین ادعای مطرح شده این است: مصرف فیلترشکن‌ها حدود ۵۰ میلیارد کیلووات ساعت است.

چه تعداد گوشی تلفن همراه در ایران در دست کاربران است؟

آقای خادمی در گفت‌وگوی خود با روزنامه ایران تعداد گوشی‌های هوشمند موجود در ایران را ۵۵ میلیون دستگاه اعلام کرده که به گفته این کارشناس انرژی بیش از ۸۰ درصد از آنها از فیلترشکن استفاده می‌کنند. اما برخی گزارش‌ها از جمله گزارش منتشر شده در وب‌سایت استاتیستا، تعداد گوشی‌های هوشمند در ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی را ۶۵/۹ میلیون دستگاه برآورد کرده است. نه منبع آمار آقای خادمی و نه منبع برآوردهای استاتیستا مشخص نیست. با توجه به نبود گزارش رسمی، فکت‌نامه نمی‌تواند هیچ کدام از این دو عدد را تایید یا رد کند، اما می‌توان با فرض درستی هر کدام از این اعداد، می‌توان تخمینی از میزان مصرف برق برای شارژهای تلفن همراه به دست آورد.

میزان مصرف برق تلفن همراه، چقدر است؟

شارژرهای معمولی و استاندارد تلفن‌های همراه، پنج ولت هستند و بر اساس محاسبات وب سایت «انرژی سیج» شارژ یک گوشی تلفن هوشمند با این شارژرها، ۰/۱۵ کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند، مصرف برق سالانه این مدل از شارژرها برای یک بار شارژ در روز، ۱/۸۳ کیلووات ساعت خواهد بود.

بر پایه محاسبات این وب‌سایت، استفاده روزانه یک نوبت از شارژرهای سریع ۱۰ ولتی برای شارژ گوشی در طول یک سال، ۳/۶۵ کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند.

ما برای تخمین دست بالا فرض می‌کنیم هر گوشی همراه در سال ۳/۶۵ کیلووات ساعت برق صرف شارژ هر گوشی تلفن همراه می‌کند. با این حساب میزان مصرف براق برای شارژ کل گوشی‌های تلفن همراه در سال بین ۱۸۲ تا ۲۴۰ میلیون کیلووات ساعت است که حدود ۰/۰۴ تا ۰/۰۷ درصد کل مصرف برق در ایران است که یک دویست تا یک سیصدم نسبتی است که روزنامه ایران به نقل از کارشناس خود نوشته است.

در محاسبات دست بالا و خانه پر ما، این عدد، کل مصرف برق گوشی‌های موبایل هوشمند همه مردم ایران در همه انواع کاربری در همه ساعات روز است و نه سهمی از آن که صرف فیلترشکن می‌شود.

جمع‌بندی

روزنامه ایران در گزارشی به نقل از هدایت‌الله خادمی، نماینده پیشین و کارشناس انرژی نوشته است: «‌به صورت تقریبی نزدیک به ۱۶ درصد از مصرف برق کشور در طول روز صرف استفاده از فیلترشکن‌ها می‌شود.»
به اندازه کافی فکت و دلیل منطقی علیه فیلترینگ وجود دارد، اما آن چیزی که گفته شده به‌شدت اغراق‌ شده و غلط است.
محاسبات فکت‌نامه نشان می‌دهد کل میزان برق مصرفی برای شارژ همه گوشی‌های تلفن همراه در ایران در سال چیزی بین ۰/۰۴ تا ۰/۰۷ درصد کل مصرف برق در ایران است که اختلاف بسیار زیادی با آنچه گفته شده دارد.
طبق آمار رسمی کل برق مصرفی کشور در سال گذشته در مجموع ۳۳۳ میلیارد کیلووات ساعت بوده است. در عین حال برآوردها نشان می‌دهد، میزان برق مصرفی برای شارژ گوشی‌های همراه با یا بدون فیلترشکن، بسته به نوع شارژر و تخمین تعداد گوشی بین ۹۹ تا ۲۴۰ میلیون کیلووات ساعت است.
بر اساس برآوردهای «انرژی سیج» میزان مصرف سالیانه برق برای شارژ یک گوشی تلفن هوشمند با شارژرهای معمولی ۵ ولتی ۱/۸۳ کیلووات ساعت و با شارژرهای سریع ۱۰ ولتی برای شارژ گوشی ۳/۶۵ کیلووات ساعت است.
آمار رسمی از تعداد گوشی‌های تلفن همراه در دست نیست، اما در گزارش‌های رسانه‌‌ای به آمارهای تا ۶۶ میلیون گوشی هوشمند اشاره شده است.
در گزارش روزنامه ایران فرض شده در ایران ۵۵ میلیون گوشی همراه وجود دارد که روی ۸۰ درصد آنها فیلترشکن نصب و فعال است.
ما نمی‌دانیم مبنای این آمار کجاست. همچنین نمی‌توانیم تاثیر فیلترشکتن‌ها در افزایش مصرف باتری محاسبه کنیم، اما می‌دانیم آنچه گفته شده چند صد برابر بیشتر از کل برق مصرفی شارژرهای تلفن همراه است. به همین دلیل فکت‌نامه به این گفته که «به ۱۶ درصد از مصرف برق کشور در طول روز صرف استفاده از فیلترشکن‌ها می‌شود» نشان شاخ‌دار می‌دهد.