درباره تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان چه می‌دانیم؟

در شبکه‌های اجتماعی فارسی خبری درباره پاکستان به همراه یک تصویر اسکرین‌شات از وب‌سایت دیلی میل منتشر شده و در توضیح این خبر آمده است:

«یه مرد پاکستانی به زنی تجاوز می‌کنه، شورای روستاشون، برای مجازات، حکم میده که برادر زن قربانی در ملاءعام به خواهر متجاوز، تجاوز کنه. تجاوز به این دختر نوجوان در مقابل چشمان والدین و چهل نفر از مردم روستا انجام شده.»

متن انگلیسی خبر دیلی میل که منبع این ادعا است می‌گوید:

«در پاکستان، متجاوزی که به زنی حمله جنسی کرده بود، پس از توافق بر سر اینکه برادر قربانی به خواهر فرد متجاوز، تجاوز کند، آزاد شد».

این خبر در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی مختلف در ایران بارها منتشر شد. (لینک۱، لینک۲، لینک۳)

اما این ادعا تا چه اندازه صحت دارد؟

جستجوی خبری که در تصویر اسکرین شات دیلی میل آمده ما را به خبری از همین وب‌سایت در ماه مارس سال ۲۰۱۸ (۸ فروردین ۱۳۹۷) می‌رساند.

به گزارش این وبسایت خبری به نقل از منابع محلی پلیس پاکستان این رویداد در استان پنجاب این کشور گزارش کرده است.

بر اساس این گزارش مردی در ۲۰ مارس ۲۰۱۸ به تجاوز به دختری ۱۶ ساله در منطقه Pir Mahal در Toba Tek Singh متهم شده بود.

به گزارش خبرگزاری فرانسه تمام محله برای کشتن پسر جمع شدند.

خانواده فرد مظنون به تجاوز برای «عفو و آشتی» به خانواده مقتول مراجعه کردند و خانواده قربانی با عفو متجاوز موافقت کردند، مشروط بر اینکه «برادرش با خواهر مظنون مرتکب همان عمل شود». ده‌ها نفر از افراد روستا که در جلسه آشتی بین دو خانواده شرکت کرده بودند با شرایط موافقت کردند.

بر اساس این گزارش آنها یک زن ۴۰ ساله را انتخاب کردند و برادر قربانی تجاوز اول، در ۲۱ مارس به خواهر مظنون، تجاوز کرد.

این دو خانواده پس از آن پیش نویس توافق نامه‌ای کتبی در مورد «تسویه حساب» تنظیم کردند که در آن اعلام کردند که این حادثه را فراموش خواهند کرد و هیچ کینه‌ای ندارند.

به گفته عبدالمجید، رئیس پاسگاه پلیس محلی، یکی از کارکنان این پاسگاه به این موافقتنامه کتبی دست یافت و پرونده‌ای علیه ۱۰ نفر از هر دو خانواده که آن را امضا کردند، تشکیل شد.

بنابراین این خبر که به عنوان خبر روز در شبکه‌های اجتماعی ایران منتشر می‌شود، هر چند درست است، اما قدیمی و مربوط به سال ۲۰۱۸ است.

درباره تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان چه می‌دانیم؟

اما اتفاقی که در این روستا رخ داد در پاکستان بی‌سابقه نیست.

خبر مشابهی هم در سال ۲۰۱۷ منتشر شده و بازتاب جهانی پیدا کرد و پلیس بعد از اطلاع از وقوع تجاوز انتقام‌جویانه در روستایی در مولتان پاکستان ۲۰ نفر را بازداشت کرد. در این مورد ریش سفیدان یک روستا در پاکستان، برای مجازات فردی که به یک دختر نوجوان تجاوز کرده بود، دستور دادند که به خواهر نوجوان او در ملاءعام تجاوز گروهی شود.

«تجاوز انتقام‌جویانه» یا «Revenge Rape» روشی است که بخشی از جامعه سنتی پاکستان برای رسیدن به آنچه که «عفو و آشتی» می‌نامد، از آن استفاده می‌شود. اغلب، جرگه‌ها یا شوراهای روستایی که از بزرگان محلی تشکیل شده است تصمیم‌گیرندگان این شبه دادگاه‌ها هستند.

آنان سعی می‌کنند سیستم قضایی و پلیس را دور بزنند و برای رسیدن به «توافق» با خانواده قربانی دست به مجازات خانوادگی متجاوز می‌زنند و به جای فرد متجاوز، خواهر او را تنبیه می‌کنند و در واقع این جرم را بازتولید می‌کنند. در پاکستان در بیشتر نقاط کشور جرگه‌ها به عنوان یک سازوکار محلی تحمل می‌شوند، اما دادگاه‌های رسمی و پلیس آنها را به رسمیت نمی‌شناسد.

پرونده‌ای که توجه بین‌المللی را به همراه داشت

در واقع در سال ۲۰۰۲ بود که جرگه‌ها و عمل «تجاوز انتقام جویانه» در پاکستان توجه‌های بین‌المللی را به خود جلب کرد. در آن زمان زنی به نام مختاران مای Mukhtaran Mai در پاکستان به شیوه و دلایل مشابهی مجازات شد.

شورای روستای محل زندگی مای، در سال ۲۰۰۲ به دلیل متهم شدن برادرش به تجاوز، حکم به تجاوز به اين زن را صادر کرد. تنبیه صورت گرفت، اما بعد از آن مای از متجاوزان شکایت کرد و در ادامه این پرونده ابعاد ملی و بین‌المللی پیدا کرد.

در پرونده او در ابتدا ۱۴ مرد به اتهام تجاوز بازداشت شدند، در دادگاه بدوی شش مرد در همان سال مجرم شناخته و به اعدام محکوم شدند، اما پنج نفر از آنها بعداً در دادگاه تجدید نظر آزاد شدند و حکم نفر ششم را از مجازات مرگ به حبس ابد تخفيف یافت.

مای در روستای خود با پولی که به خاطر جبران حادثه به او پرداخت شد دو مدرسه راه انداخت و فعال حقوق زنان شد. بعد از این اتفاق بود که توجه جهانی به این مدل از تجاوز سنتی و محلی که در پاکستان در جریان است جلب شد. هر چند مقامات این کشور تاکید دارند که این موارد استثناست و قانون و دستگاه رسمی با آن مقابله می‌کند.

بنابراین با توجه به اطلاعات موجود درباره این خبر، ما در فکت‌نامه به این ادعا که «در پاکستان با تصمیم شورای یک روستا به زنی که برادرش به زن دیگر تجاوز کرده بود، در ملاءعام تجاوز کردند»، نشان نیمه‌درست می‌دهیم زیرا با وجود اینکه خبر درست است اما بخشی از آن یعنی اینکه خبر قدیمی است، در این پست‌های شبکه‌های اجتماعی ذکر نشده است.