ویدئوهایی با ادعاهای نادرست مربوط به اتفاقات اخیر بنگلادش

در روزهای اخیر و بعد از سقوط دولت شیخ حسینه در بنگلادش، تولید و نشر میس‌اینفورمیشن و دیس‌اینفورمیشن درباره آنچه در این کشور گذشته و در حال وقوع است، سرعت گرفت. بخش زیادی از این اخبار و به‌خصوص ویدیوهای نادرست، به شبکه‌های اجتماعی فارسی زبان هم راه یافت.

نگاهی به حساب‌های کاربری غیرفارسی نشان می‌دهد مرکز تولید و انتشار بسیاری از خبرهای نادرست، بیرون از ایران و در شبکه‌های اجتماعی انگلیسی، هندی و بنگلادشی است. در ادامه تعدادی از این ویدیوها را درستی‌سنجی می‌کنیم.

ویدئوی اول:

ادعای نادرست به دار آویختن یک خانواده از هندوهای بنگلادش به دست مسلمانان

ویدیویی دلخراش از پیکرهای به دار آویخته دو کودک و یک زن و مرد منتشر شده با این ادعا که ویدیو مربوط به «نسل‌کشی هندوهای بنگلادش» به دست مسلمانانی است که به قدرت رسیدند.

این ویدیو تا لحظه نوشتن این گزارش فقط در یک اکانت توییتری فارسی بیش از ۷۵ هزار بار دیده شده است.

منبع اولیه انتشار این ویدیو اکانت‌های فارسی نیستند، یکی از پربازدیدترین اکانت‌هایی که ابتدا آن را منتشر کرد یک کاربر هوادار اسرائیل به نام Salwan_Momika1 بود.

وبسایت‌های درستی‌سنجی Altnews و India today این ویدئو را فکت‌چک کرده و دریافتند که ویدیو ربطی به اتفاقات اخیر بنگلادش ندارد.

به نظر می‌رسد ویدیو اولین بار در ۲۸ جولای ۲۰۲۴ (۳ مرداد ۱۴۰۳) در فیس بوک به اشتراک گذاشته شد و در توضیح آن به زبان بنگلادشی آمده است: «چهار مرگ مرموز در یک خانواده در نابیناگر برهمن‌باریا»

بر اساس گزارش‌ها این ویدیو مرگ دسته‌جمعی چهار عضو یک خانواده مسلمان را در تاریخ ۲۸ جولای ۲۰۲۴ در Brahmanbaria بنگلادش نشان می‌دهد. این فرضیه مطرح شده که پدر خانواده همسر و فرزندانش را به دلیل اختلاف خانوادگی کشته و سپس خودکشی کرده باشد، اما در نهایت علت دقیق مرگ‌ها مشخص نشد.

همسایه‌ها اجساد حلق آویز شده را حوالی ساعت ۱۰:۳۰ صبح کشف کرده و به پلیس گزارش دادند. متوفیان به نام‌های سوهاگ میا، جنت البیگم و دو فرزندشان به نام های فریا و فهیمه شناسایی شدند.

از این رو این ادعا که این ویدیو کشته شدن یک خانواده هندو را به دست مسلمانان در بنگلادش نشان می‌دهد نادرست است و این ویدیو ربطی به اتفاقات اخیر در بنگلادش ندارد.

ویدئوی دوم:

ادعای نادرست درباره توهین، تحقیر و غرق کردن زن هندو

ویدیوی دیگری در حال دست به دست شدن است که ادعا می‌شود گروهی از مسلمانان را نشان می‌دهد که «یک دختر هندو را در بنگلادش دستگیر کرده‌اند و پس از توهین و تحقیر او اقدام به غرق کردنش می‌کنند».

منبع اولیه این ویدیو نیز بیرون از ایران بوده و یکی از پربازدیدترین اکانت‌هایی که آن را به اشتراک گذاشت همان اکانت Salwan_Momika1 بود که در فکت چک قبلی به آن اشاره شد.

وب‌سایت Newschecker این ویدئو را درستی‌سنجی کرده است. این وبسایت خبرهای مربوط به هند و بنگلادش را درستی‌سنجی می‌کند.

این ویدیو از چهار روز پیش در شبکه‌های اجتماعی در گردش است و بر اساس درستی‌سنجی Newschecker زنی که در ویدیو دیده می‌شود هندو نیست و او به دلیل ارتباطش با لیگ چهاترا بنگلادش شکنجه شد.

تجزیه و تحلیل صداهای جمعیت در این ویدیو و جملاتی مانند: «او را بزن! او تمام این دختران (دانشجویان عمومی) را شکنجه کرد» و اصطلاحات تحقیرآمیز مربوط به حزب چهاترا بنگلادش (BCL)، شاخه دانشجویی «عوامی لیگ» (Awami League) حزب حاکم، نشان می‌دهد که او یکی از اعضای این حزب است که به دست دانش‌جویان افتاده است. دختر هم با تکان دادن سر در پاسخ به اتهام عضویت در لیگ چهاترا آن را تایید می‌کند.

در ویدیوی دیگری که مرتبط با همین اتفاق منتشر شده جمعیت کیف دستی این زن را بررسی می‌کنند و یک کارت شناسایی با نام Afsana Ebad در آن پیدا می‌کند.

بر اساس مدارک به‌دست آمده او نماینده رای‌گیری برای نامزد وابسته به لیگ عوامی، حزب حاکم پیشین در بنگلادش بود.

فکت‌چکرهای Newschecker بعد از جئولوکیشن و تعیین محل وقوع این اتفاق با دو روزنامه‌نگار محلی نور و پراکاش از منطقه BrahmanBaria از کانال‌های خبری Samakal و Channel 24 تماس گرفتند و این دو روزنامه‌نگار تأیید کردند که این زن به دلیل ارتباطش با لیگ چهاترا مورد ضرب و شتم و تحقیر قرار گرفته است و به هیچ گروه اقلیت تعلق ندارد. آنها همچنین با یکی از شاهدان عینی محلی حادثه به نام دلار حسین صحبت کردند. او تأیید کرد که این زن یک کارمند لیگ چاترا است. حسین همچنین تایید کرد که او یک دختر مسلمان است و قبل از اینکه به او حمله شود، ابتدا برقع پوشیده بود.

در روزهای اخیر و بعد از سقوط دولت خانم حسینه، خبرهایی از آزار و اذیت اقلیت هندوی بنگلادش منتشر شده است.

گزارش‌هایی از حمله به معابد و کسب و کارهای هندوها، که بزرگترین اقلیت این کشور (۸ درصد) را تشکیل می‌دهند و هوادار عوامی لیگ، حزب خانم شیخ حسینه هستند.

با وجود این، بر اساس اطلاعات موجود این ادعا که این زن به دلیل هندو بودن مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرد نادرست است و او به دلیل ارتباط و تعلق‌اش با لیگ چهاترا بنگلادش شکنجه می‌شود. در ویدیو ما لحظه غرق شدن این زن را نمی‌بینیم، در گزارش‌ها و درستی‌سنجی هم به شکنجه و تحقیر او اشاره شده و حرفی از کشته شدن این زن نیست.

ویدئوی سوم:

ادعای نادرست درباره زیرزمین زندان های بنگلادش که پوشیده از استخوان مسلمانان است.

از سویی دیگر، ویدیویی دست به دست می‌شود که ادعا می‌شود مکانی را نشان می دهد که «زیرزمین‌ زندان‌های کشور بنگلادش است». کاربری با انتشار این ویدیو که دالان هایی پوشیده از استخوان به جا مانده از انسان ها را نشان می‌دهد نوشته: « اینها همه استخوانهای مسلمانان بی‌گناهی است که توسط ملعون حسینه (مامور دست نشانده‌ی هندوها) در سکوت مطلق به این حال و روز افتاده بودند‌.»

این ویدیو با ادعای مشابه در شبکه‌های اجتماعی غیرفارسی هم دست به دست می‌شود.

این ویدیو هم ربطی به زندان‌های بنگلادش ندارد. ویدیو پیش از این لااقل یک بار در ۱۷ جون ۲۰۲۴ در شبکه اجتماعی تیک تاک منتشر شده با این توضیح که مقبره‌های زیرزمینی پاریس Paris Catacombs را نشان می‌دهد و ساخته شده هوش مصنوعی است.

ویدیوهای مشابه زیادی از مقبره‌های عظیم زیرزمینی پاریس وجود دارد که فضای مشابهی را نشان می‌دهد.

همچنین طی روزهای اخیر و با بالا گرفتن ناآرامی‌ها در بنگلادش گزارش‌هایی درباره زندانیان زندان Aynaghar در داکا منتشر و عکس‌هایی از آن بازنشر شده است. دولت شیخ حسینه متهم به ناپدیدسازی قهری تعداد زیادی از مخالفانش است.

این عکس‌ها پیش از این در سال ۲۰۲۲ هم منتشر شده بود و گزارش‌های مفصلی از این زندان وجود دارد.

در نهایت اما این ویدئو ربطی به این زندان Aynaghar ندارد و فکت‌نامه به این ادعا که ویدیوی مذکور زیرزمین‌ زندان‌های کشور بنگلادش پوشیده از استخوان مسلمانان را نشان می‌دهد نشان نادرست می‌دهد.