آیا فرمان حمله رهبر جمهوری اسلامی به اسرائیل، بر بازارهای سهام تاثیر گذاشته است؟

کانال تلگرامی بیسمچی‌مدیا روز سه‌شنبه ۱۶ مرداد ۱۴۰۳ در کانال خود پستی درباره سقوط بازار سهام در دنیا منتشر کرد و نوشت: «از وقتی سید علی فرمان حمله صادر کرده، ۶.۴ تریلیون دلار سهام جهان تبدیل به کود شده :)))» (لینک بایگانی)
این کانال، همراه با این پست، نموداری مربوط به بورس ژاپن را منتشر کرد که در آن شاخص نیکی (Nikkei) که یکی از شاخص‌های مهم بازار سهام توکیوست، سقوط کرده است.

به جز این کانال تلگرامی، شماری دیگر از رسانه‌ها و کاربران موسوم به ارزشی در شبکه‌های اجتماعی با انتشار محتواهایی مشابه، سقوط بازار سهام ژاپن و ریزش در دیگر بورس‌های بین‌المللی را به اظهارنظرهای مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی برای پاسخ‌گویی به اسرائیل نسبت داده‌اند که با هشتگ خونخواهی و برگرفته از پیام رهبر جمهوری اسلامی به مناسبت کشته شدن اسماعیل هنیه در تهران، دست به دست می‌شود.
در پیام آیت‌الله خامنه‌ای از «مجازات سخت» به تعبیر او «رژیم صهیونی» سخن گفته و بر «خونخواهی» اسماعیل هنیه به عنوان «وظیفه» تاکید شده بود.

فاصله پنج‌روزه بین فرمانه تا سقوط بازار سهام

این پیام روز چهارشنبه ۱۰ مرداد ماه ۱۴۰۳ برابر با ۳۱ جولای ۲۰۲۴ میلادی منتشر شد. از زمان انتشار پیام تا سقوط بازارهای جهانی سهام در روز دوشنبه، پنجم آگوست برابر با ۱۵ مرداد ۱۴۰۳، چند روزی فاصله است و اگر قرار بود دلیل اصلی ریزش شاخص‌های اصلی بورس‌های جهانی، انتشار این پیام و به طور کلی افزایش تنش بین ایران و اسرائیل و منطقه خاورمیانه باشد، نمی‌بایست با این فاصله زمانی رخ می‌داد.

درباره ریزش بورس‌های جهانی از ژاپن تا اروپا و آمریکا چه می‌دانیم؟

دنبال کردن رویدادها و تحلیل‌های این چند روز می‌تواند پاسخ این پرسش را روشن کند.
اداره آمار کار آمریکا روز جمعه دوم آگوست (۱۲ مرداد ماه) با انتشار اطلاعیه‌ای آماری ناامیدکننده از وضعیت بازار کار این کشور در ماه جولای منتشر کرد.
بر اساس این گزارش، در ماه جولای فقط ۱۱۴ هزار شغل جدید در آمریکا ایجاد شد که بسیار کمتر از انتظار بود و نرخ بیکاری به ۴/۳ درصد افزایش یافت که بالاترین نرخ بیکاری از اکتبر ۲۰۲۱ به حساب می‌آمد.

انتشار این آمار کافی بود تا دو شاخص اصلی بورس نیویورک یعنی داوجونز و اس‌اند‌پی با کاهش مواجه شوند.
شاخص صنعتی داوجونز با افت ۶۱۰ واحدی، ۱.۸ درصد از ارزش خود را از دست داد و شاخص اس‌اندپی نیز با افت ۱.۵ درصدی مواجه شد.
گزارش‌‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد، افزایش نرخ بیکاری در ماه جولای با تداوم افت رشد دستمزدها همراه بود که در ماه جولای پایین‌ترین رشد از ماه می ۲۰۲۱ را به ثبت رساند، همچنین آمار فرصت‌های شغلی جدید نیز نشان می‌داد که این آمار به دومین حد پایین از ماه مارس ۲۰۲۱ رسیده است.
در عین حال شمار افرادی که در ماه جولای برای برقراری بیمه بیکاری اقدام کرده بودند به بالاترین میزان در یک سال اخیر رسید. تمامی این آمار و ارقام نشان‌دهنده ضعف بازار کار آمریکا بود که اثر خود را بر بازار سهام این کشور بر جای گذاشت.

اما بزرگترین ریزش روزانه بورس ژاپن از دوشنبه سیاه ۱۹۸۷ به این سو، چگونه رقم خورد؟

بورس‌های آسیای شرقی روز دوشنبه، فعالیت خود را در حالی آغاز کردند که از هفته گذشته و در پی تصمیم بانک مرکزی ژاپن مبنی بر افزایش نرخ بهره و تقویت ین در برابر دیگر ارزها به ویژه دلار آمریکا، اوضاع مناسبی نداشتند.
همزمانی این وضعیت با بدگمانی از وضعیت اقتصاد آمریکا که آخر هفته تلخی را برای وال استریت رقم زده بود و بورس نیویورک را با صف‌های فروش و کاهش شاخص‌ها مواجه کرده بود، شاخص نیکی (Nikkei) را با سقوط ۱۲/۴ درصدی روبرو کرد که رکوردی تاریخی برای افت این شاخص در یک روز طی ۳۷ سال گذشته به حساب می‌آمد.
بانک مرکزی ژاپن پس از دهه‌ها ثابت‌نگاه‌داشتن نرخ بهره بانکی در سطحی پایین، در سال جاری نرخ بهره را افزایش داد. افزایش نرخ بهره بانکی، ین ژاپن را تقویت کرده و موجب افت مزیت صادراتی، صادرکنندگان ژاپنی خواهد شد.
در گزارش‌های رسانه‌ای به این عوامل به عنوان دلایل اصلی ریزش شاخص نیکی بورس ژاپن اشاره شده که موجی از سقوط‌ها در بازارهای سهام رقم زد.
هرچند که این روند در روزهای بعدی تغییر یافت، از جمله آنکه سخنان اوچیدا شین‌ایچی، معاون رئیس بانک ژاپن با استقبال سرمایه‌گذاران روبرو شد که صبح چهارشنبه گفت: بانک ژاپن در شرایطی که بازارهای مالی بی‌ثبات هستند نرخ‌های بهره را افزایش نمی‌دهد.
همانطور که ملاحظه می‌شود تقریبا در هیچ‌یک از گزارش‌‌ها و تحلیل‌های مربوط به سقوط بورس‌های جهانی به فرمان حمله رهبر جمهوری اسلامی یا حتی افزایش تنش‌های منطقه‌ای در خاورمیانه به عنوان دلیل اصلی این وضعیت اشاره نشده است و سهم گزارش جدید وضعیت بیکاری و بازار کار آمریکا، تصمیم‌های بانک مرکزی ژاپن درباره نرخ بهره و همچنین انتظارات از تصمیم فدرال رزرو در خصوص نرخ بهره، به عنوان عوامل موثر بر تغییرات در بازارهای سهام برجسته بوده است.

کانال تلگرامی بیسیم‌چی‌مدیا و برخی از سایت‌های خبری و کاربران موسوم به ارزشی، پستی منتشر کرده‌اند که ادعا می‌کند ریزش ناگهانی بازار سهام، در پی فرمان حمله رهبر جمهوری اسلامی به اسرائیل بوده است. همراه این ادعا، عکسی از نمودار سقوط بازار سهام در بازار بورس ژاپن منتشر شده است.
اول اینکه این فرمان حمله روز چهارشنبه ۱۰ مرداد ۱۴۰۳ منتشر شد و ریزش بورس مربوط به دوشنبه هفته یعنی پنج روز بعد است. طبیعتا اگر قرار بود انتشار این فرمان یا حتی افزایش سطح تنش‌ها در خاورمیانه بر بازار بورس تاثیر بگذارد، این اتفاق باید پس از انتشار این فرمان می‌افتاد؛ فرمانی که در پی کشته‌شدن اسماعیل هنیه در تهران منتشر شد.
ضمن اینکه نگاهی به گزارش‌های مختلف اقتصادی و مالی نشان می‌دهد کارشناسان، به دلایل دیگری اشاره کرده‌اند.
آمار ناامیدکننده از نرخ بیکاری در ایالات متحده که روز جمعه منتشر شد، همان روز باعث سقوط بازار سهام در بازارهای بورس ایالات متحده بود.
در ژاپن نیز، روز دوشنبه، نگرانی‌ها از سیاست افزایش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی ژاپن، دلیل دیگری بود که علاوه بر بحران در بازار بورس نیویورک، باعث ریزش بازار سهام در این کشور شد؛ روندی که روز چهارشنبه، پس از آنکه بانک مرکزی ژاپن اعلام کرد نرخ‌های بهره را تغییر نخواهد داد، تغییر کرد.
بر اساس این گزارش‌ها و مشاهده روندها، فکت‌نامه نیز به این ادعای شبکه‌های اجتماعی که فرمان حمله رهبر جمهوری اسلامی به اسرائیل باعث سقوط بازار سهام در دنیا شده است نشان «نادرست» می‌دهد.