فیلتر شدن اینستاگرام در ترکیه

اگر وقت ندارید …

در خبرگزاری‌های داخلی ایران، خبری با این عنوان که «ترکیه اینستاگرام را به خاطر هنیه فیلتر کرد»، منتشر شده است.
اداره فناوری اطلاعات و ارتباطات ترکیه (BTK) در دوم آگوست (امروز ۱۲ مرداد) دسترسی به اینستاگرام را مسدود کرد.
BTK در بیانیه‌ای اعلام کرد اینستاگرام به دلیل «عدم رعایت جرایم کاتالوگ» بسته شده است.
بر اساس قانون مجازات ترکیه جرایم کاتالوگ شامل موارد متعددی از جمله؛ تشویق به خودکشی، آزار جنسی کودکان، تسهیل استعمال مواد مخدر یا محرک، تامین مواد مضر برای سلامت، فحاشی، فحشا، فراهم کردن مکان و فرصت برای قمار و توهین به آتاتورک است.
اداره فناوری اطلاعات و ارتباطات توضیحی نداده که به دلیل رعایت نشدن کدام قانون و ارتکاب کدام جرم این پلتفرم بسته شده است.
دو روز پیش، زمانی که هنیه در تهران کشته شد، فخرالدین آلتون، رییس اداره ارتباطات ترکیه به دلیل جلوگیری اینستاگرام از ارسال پیام تسلیت کاربران برای هنیه، به شدت از متا انتقاد کرده بود.

در خبرگزاری‌های داخلی ایران، از جمله خبرآنلاین خبری با این عنوان، «ترکیه اینستاگرام را به خاطر هنیه فیلتر کرد»، منتشر شده است. (لینک بایگانی)

در توضیح این خبر به نقل از «رسانه‌های ترکیه» آمده است: «وزارت ارتباطات این کشور اپلیکیشن اینستاگرام را پس از حذف پست‌های درباره شهادت اسماعیل هنیه فیلتر کرد.».

این خبر در سایر رسانه‌ها و وب‌سایت‌ها مانند نورنیوز و بیسیم چی‌مدیا هم منتشر شده است.

اما آیا این خبر درست است و ترکیه اینستاگرام را به خاطر اسماعیل هنیه فیلتر کرد؟

بی‌بی‌سی ترکی در توضیح این خبر نوشته است: «اداره فناوری اطلاعات و ارتباطات (BTK) در دوم آگوست دسترسی به اینستاگرام را مسدود کرد. BTK در بیانیه‌ای اعلام کرد که اینستاگرام به دلیل «عدم رعایت جرایم کاتالوگ» بسته شده است، اما توضیح بیشتری نداد که مصداق آن چیست.»

این خبر در سایر رسانه‌ها و وب‌سایت‌ها مانند نورنیوز و بیسیم چی‌مدیا هم منتشر شده است.

اما آیا این خبر درست است و ترکیه اینستاگرام را به خاطر اسماعیل هنیه فیلتر کرد؟

این خبر در سایر رسانه‌های ترکی و بین‌المللی نیز منتشر شده است.

اما این جرایم کاتالوگ در قوانین ترکیه چیست؟ بر اساس قانون مجازات ترکیه به شماره ۵۲۳۷ مورخ ۲۶/۹/۲۰۰۴، این جرایم شامل موارد متعددی از جمله؛ تشویق به خودکشی، آزار جنسی کودکان، تسهیل استعمال مواد مخدر یا محرک، تامین مواد مضر برای سلامت، فحاشی، فحشا، فراهم کردن مکان و فرصت برای قمار و جرایم مندرج در قانون جرایم ارتکابی علیه آتاتورک و مواردی از این دست است.

اداره فناوری اطلاعات و ارتباطات ترکیه توضیح نداد که به دلیل رعایت نشدن کدام قانون و ارتکاب کدام جرم این پلتفرم بسته شده است. هنوز درباره زمان طول مدت این ممنوعیت یا اعمال فیلترهای دیگر هم صحبتی نشده است. متا، صاحب اپلیکیشن اینستاگرام هم هنوز در این بار اظهارنظری نکرده است.

از این رو تا جایی که به اعلام منابع رسمی مربوط است ارتباطی بین کشته شدن هنیه در تهران و فیلتر شدن اینستاگرام در ترکیه وجود ندارد.

چه چیزی کشته شدن هنیه و فیلتر شدن اینستاگرام در ترکیه را به هم ربط می‌دهد؟

دو روز پیش، در روز ۳۱ جولای (۱۰ مرداد)، زمانی که هنیه در تهران کشته شد، فخرالدین آلتون، رییس اداره ارتباطات و دستیار رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری، به دلیل جلوگیری اینستاگرام از ارسال پیام تسلیت کاربران برای هنیه، به شدت از متا انتقاد کرده بود. او در توییتی نسبتا طولانی در شبکه اجتماعی X ضمن تمجید از اسماعیل هنیه نوشت:

«… شبکه اجتماعی اینستاگرام را که بدون ذکر دلیل از ارسال پیام تسلیت به مناسبت شهادت هنیه جلوگیری می‌کند، به شدت محکوم می‌کنم. این یک تلاش بسیار واضح و آشکار برای سانسور است.

ما به دفاع از آزادی بیان در برابر این پلتفرم‌ها که بارها نشان داده‌اند در خدمت نظام جهانی استثمار و بی عدالتی هستند، ادامه خواهیم داد. ما در هر فرصتی و در هر تریبونی در کنار برادران فلسطینی خود خواهیم بود.»

این موضع‌گیری آلتون موجب شد خبرگزاری‌ها درباره ارتباط این موضع‌گیری و تصمیم دولت ترکیه برای مسدود کردن اینستاگرام گمانه‌زنی کنند. (france24 ،abcNEWS)

اینستاگرام در ترکیه ۸۵ میلیون نفری، ۵۰ میلیون کاربر دارد.

ترکیه سابقه فیلتر کردن سایت‌ها و یا اپلیکشن‌های دیگری را هم در کارنامه خود دارد. ویکی پدیا بین آوریل ۲۰۱۷ تا ژانویه ۲۰۲۰ در ترکیه مسدود بود. دسترسی به یوتیوب هم نیز از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ در ترکیه مسدود شد. این پلت فرم بعد از آن هم چندین بار به دلایل مختلف تا سال ۲۰۱۵ در ترکیه بسته شد.

از این رو فکت‌نامه به این ادعای مطبوعات و رسانه‌ها که ترکیه اینستاگرام را به خاطر حذف پست‌های تسلیت اسماعیل هنیه فیلتر کرد، نشان «غیرقابل اثبات» می‌دهد.