ادعای گمراه‌کننده جبرائیلی درباره گرسنگی ۴۲ میلیون نفر در آمریکا

یاسر جبرائیلی، رئیس پیشین مرکز ارزیابی و نظارت راهبردی اجرای سیاست‌های کلی نظام و استادیار تمدن اسلامی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌وگو با برنامه جهان آرا در شبکه افق گفته است:

«در آمریکا بر اساس آخرین آمار مراجع رسمی ۴۲ میلیون، ۴۱ و نیم میلیون نفر یعنی نصف جمعیت ایران وجود دارند که اگر روزانه غذا صدقه نگیرند از گشنگی می‌میرند.»

این جمله مورد توجه رسانه ایران‌وایر قرار گرفت که آن را در حساب کاربری ایکس و اینستاگرام خود تحت عنوان «سخن قصار» بازنشر کرد، جبرائیلی در واکنش به این مطلب ایران وایر که در آن از او با عنوان «از تدوین‌کنندگان برنامه اقتصادی ابراهیم رئیسی» یاد شده‌بود، مطلب جدیدی در شبکه اجتماعی ایکس منتشر کرد و نوشت: «این زبان بسته‌ها ظاهرا باورشان نشده که در قبله آمالشان آمریکا ۴۲ میلیون نفر محتاج کمک غذایی هستند!»

این بار او لینک گزارشی از سرویس خدمات اقتصادی وزارت کشاورزی ایالات متحده نیز ضمیمه پست خود کرد که نشان می‌داد در سال مالی ۲۰۲۲ میلادی، به طور متوسط هر ماه ۴۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر آمریکایی در قالب برنامه کمک غذایی تکمیلی موسوم به اسنپ قرار داشتند.

بر اساس جدیدترین گزارش عملکرد این برنامه، در ماه آوریل ۲۰۲۴، کمتر از ۴۱ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر مشمول طرح کمک غذایی تکمیلی بودند.

پیش از بررسی درستی اظهارنظر یاسر جبرائیلی، ابتدا باید درباره جزئیات برنامه حمایتی کمک غذایی در آمریکا توضیحاتی ارائه کنیم.

اسنپ، یکی از برنامه‌های حمایتی در آمریکا و بزرگترین برنامه دولت فدرال در ایالات متحده برای تکمیل بودجه غذایی خانوارهای کم‌درآمد است که به آنها اجازه می‌دهد با دریافت این کمک‌ها غذای سالم‌تر و کافی در اختیار داشته باشند تا بتوانند بخشی از منابع مالی آزاد شده خود را که پیش از این صرف خرید غذا می‌کردند به دیگر نیازهای خانوار اختصاص دهند.

این برنامه حمایت غذایی در شعار خود مدعی است ضمن تحریک رشد اقتصادی موجب کاهش فقر و ناامنی غذایی می‌شود.

بر اساس گزارش وزارت کشاورزی آمریکا، در سال مالی ۲۰۲۲ میلادی، ۱۱۹/۵ میلیارد دلار صرف اجرای این برنامه حمایت غذایی شده و افراد تحت پوشش این برنامه به طور متوسط ماهی در حدود ۲۳۱ دلار اعتبار برای خرید اقلام غذایی مشمول این طرح دریافت کرده‌اند که معادل ۱۲/۴ درصد از کل جمعیت ایالات متحده بوده‌اند.

در آخرین گزارش عملکرد طرح اسنپ در آوریل ۲۰۲۴ میلادی میانگین کمک اعطایی در قالب این برنامه به افراد مشمول را ۱۸۱/۴ دلار اعلام شده است.

تعداد افراد مشمول این طرح و مبلغ اعتبار پرداختی به افراد بسته به وضعیت کلان اقتصادی متغیر است.

برنامه حمایت غذایی از کم‌درآمدها در آمریکا از دهه ۳۰ میلادی به شیوه‌ها و با نام‌های مختلفی اجرا شده تا پیش از سال ۲۰۰۸ برنامه حمایتی با چاپ تمبر و کوپن اقلام غذایی را به افراد کم درآمد می‌رساند اما از آن سال به بعد شیوه تخصیص اعتبار و اعطای کمک‌های حمایتی از طریق کارت‌های اعتباری و الکترونیکی انجام می‌شود.

اعتباری که در قالب برنامه اسنپ به مشمولان این طرح تخصیص می‌یابد می‌تواند صرف خرید اقلام خوراکی نظیر نان، انواع گوشت، محصولات لبنی، میوه و سبزی و دیگر اقلام در فروشگاه‌ها و بازارچه‌های محصولات کشاورزی طرف قرارداد با این برنامه شود. اعتبارات اعطایی در قالب طرح اسنپ نمی‌تواند صرف خرید اقلامی همچون غذای آماده، غذای حیوانات، نوشیدنی‌های الکلی، دخانیات، ویتامین‌ها و مکمل‌ها شود.

معیار اینکه چه افرادی مشمول طرح اسنپ می‌شوند به درآمد ماهانه و وضعیت اشتغال افراد بستگی دارد، در حال حاضر افراد با درآمد خالص ماهانه کمتر از ۱۲۱۵ دلار مشمول این طرح حمایتی می‌شوند، این رقم برای یک خانوار چهار نفره درآمد ماهی ۲۵۰۰ دلار است.

بررسی سازوکار برنامه حمایتی اسنپ نشان می‌دهد که طرح کالابرگ الکترونیک اجرا شده در دولت سیزدهم در اجرا و جزئیات شباهت‌های بسیاری با این طرح دارد و نوعی الگوبرداری از این طرح به حساب می‌آید.

با این حساب در طرح اسنپ آنگونه که یاسر جبرائیلی نوشته، افراد مشمول این طرح، روزانه غذا صدقه نمی‌گیرند بلکه مشابه طرح کالابرگ الکترونیک در ایران، اعتبار خرید اقلام خوراکی مشمول این طرح در کارت‌های اعتباری آنها شارژ می‌شود و آنها می‌توانند از فروشگاه‌های طرف قرارداد این طرح، این اقلام را بخرند.

طبیعتا افراد مشمول این طرح بدون این کمک‌ حمایتی شرایط دشوار تری را تجربه خواهند کرد اما آنطور که جبرائیلی نوشته بدون این کمک‌ها از گشنگی نمی‌میرند.

یاسر جبرائیلی در جایی از گفته‌های خود جمعیت افراد مشمول طرح اسنپ در آمریکا را با کل جمعیت ایران مقایسه کرده و با عبارت نیمی از جمعیت ایران از آن یاد می‌کند، همانطور که پیش‌تر اشاره شد، افراد مشمول طرح اسنپ در آمریکا ۴۱ میلیون و ۵۹۳ هزار نفر معادل ۱۲/۴ درصد از کل جمعیت آمریکا هستند، اما بر اساس اعلام علیرضا عسگریان، معاون رفاه و امور اقتصادی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در فروردین ماه امسال، هفت دهک جامعه ایران با جمعیتی ۶۰ میلیون نفری زیر پوشش طرح کالابرگ الکترونیک قرار داشتند.

یاسر جبرائیلی، رئیس پیشین مرکز نظارت راهبردی سیاست‌های کلی نظام، می‌گوید: «در آمریکا بر اساس آخرین آمار مراجع رسمی ۴۲ میلیون، ۴۱ و نیم میلیون نفر یعنی نصف جمعیت ایران وجود دارند که اگر روزانه غذا صدقه نگیرند از گشنگی می‌میرند.» او منبع خود را وزارت کشاورزی ایالات متحده را معرفی کرده است.

در گزارش سال ۲۰۲۲ سرویس خدمات اقتصادی گفته شده نزدیک به ۴۱ میلیون و ۶۰۰ هزار آمریکایی (معادل ۱۲ درصد جمعیت آمریکا) تحت پوشش برنامه کمک غذایی «اسنپ» قرار دارند، اما نه این طرح اجتماعی که از دهه ۱۹۳۰ در آمریکا سابقه دارد، مصداق «صدقه» است، نه افراد مشمول در طرح اسنپ در صورت قطع کمک‌های دولتی از گرسنگی می‌میرند؛ چنانکه در ایران نیز همه ۶۰ میلیون نفری (هفت دهک اول درآمدی) که زیر پوشش طرح کالابرگ الکترونیک قرار دارند در معرض خطر مرگ بر اثر گرسنگی قرار ندارند.

اسنپ، یکی از برنامه‌های حمایتی گروه‌های کم درآمد در آمریکا و بزرگترین برنامه دولت فدرال در ایالات متحده برای تکمیل بودجه غذایی خانوارهای کم‌درآمد است.

در حال حاضر افراد با درآمد خالص ماهانه کمتر از ۱۲۱۵ دلار (خانواده چهار نفره ۲۵۰۰ دلار) مشمول این طرح حمایتی برای تامین مواد غذایی می‌شوند.

در آخرین گزارش عملکرد طرح اسنپ در آوریل ۲۰۲۴ میلادی میانگین کمک اعطایی در قالب این برنامه به افراد مشمول را ۱۸۱/۴ دلار اعلام شده است.

طرح کالابرگ الکترونیک در ایران شباهت‌های بسیاری با طرح اسنپ در آمریکا دارد و نوعی الگوبرداری از این طرح به حساب می‌آید.

۴۱/۶ نفر معادل، ۱۲ درصد جمعیت آمریکا است در حالی که به گفته مقام‌های دولتی در ایران هفت دهک جامعه ایران، با جمعیتی ۶۰ میلیون نفری زیر پوشش طرح کالابرگ الکترونیک قرار دارند.

با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.