ادعای نادرست سرپرست ریاست‌جمهوری درباره شاخص‌های اقتصادی پس از حمله‌های نظامی ایران

محمد مخبر، سرپرست ریاست‌جمهوری، روز دوشنبه ۷ خردادماه ۱۴۰۳ در آیین آغاز به کار دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی گفت: «امروز سه کشور زده شده، رژیم اشغالگر قدس را می زنیم، مردم با عدد و رقم‌ها و شاخص‌هایی که خوابیدند صبح که بلند می‌شوند همان است. قیمت‌ ارز همان است، مطلوب نیست اما همان پیش از زدن است.»

سه کشوری که در دوره دولت سیزدهم به آنها حمله شده و به قول مخبر آنها را زده‌اند به ترتیب اقلیم کردستان عراق، پاکستان و اسرائیل هستند.

حمله به اقلیم کردستان در دوره کاری دولت سیزدهم دو مرتبه اتفاق افتاد.

برای راستی آزمایی آنچه محمد مخبر ادعا کرده، تحولات بازار ارز و بورس در این چهار مقطع را از سه روز کاری قبل تا سه روز کاری بعد از اتفاق را بررسی کرده‌ایم.

۱- حمله به اقلیم کردستان عراق: گران‌شدن دلار، کاهش شاخص سهام - (۶ مهر ۱۴۰۱)

در ۶ مهرماه سال ۱۴۰۱، (۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی) سپاه پاسداران حملاتی پهپادی و موشکی به اقلیم کردستان انجام داد. در پی این حملات، قیمت دلار در بازار آزاد از دامنه نوسان کمتر از ۳۲ هزار تومان به بالای این کانال و حتی تا بیش از ۳۳ هزار تومان افزایش یافت.

شاخص کل بازار سهام نیز در روزهای کاری پس از حمله مهرماه سپاه به اقلیم کردستان، روندی نزولی داشت و با کاهش روبرو شد. یک روز پس از حمله به اقلیم کردستان، شاخص کل بورس نزدیک به ۱۶ هزار واحد افت کرد.

در تحلیل روزنامه دنیای اقتصاد از تحولات بازار سهام و بازار ارز در آن مقطع زمانی، به عواملی همچون «از میان رفتن سیگنال‌های مثبت نسبت به آینده نشست‌های هسته‌ای وین»، «ناآرامی‌های اجتماعی در برخی شهر‌های کشور» و « افزایش شاخص‌های پولی و تورم در ماه‌های اخیر» اشاره شده و نسبت به آنچه که «روند ادامه‌‌‌‌‌‌‌‌دار خروج سرمایه از گردونه معاملات بورس» نامیده شده، ابراز نگرانی کرده است.

۲- حمله ‌به پاکستان و اقلیم کردستان عراق: گران‌شدن دلار، کاهش شاخص سهام (۲۶ دی‌ ۱۴۰۲)

حملات موشکی و پهپادی سپاه پاسداران به خاک پاکستان در واپسین ساعات روز ۲۶ دی ماه ۱۴۰۲ انجام گرفت. این حملات با فراخواندن سفیر پاکستان در ایران به اسلام‌آباد و صدور بیانیه محکومیت از سوی این کشور همراه شد.

دو روز پس از حملات پهپادی و موشکی سپاه پاسداران به مواضع گروه جیش العدل در خاک پاکستان، در روز پنجشنبه ۲۸ دی‌ماه، پاکستان در حملاتی تلافی‌جویانه اعلام کرد که به مخفیگاه چند گروه شبه نظامی مخالف خود در نزدیکی شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان حمله کرده است.

بررسی تغییرات قیمتی در بازار ارز و همچنین شاخص بورس تایید می‌کند که پس از این حملات قیمت دلار در بازار آزاد از محدوده کمتر از ۵۳ هزار تومان ابتدا به بالاتر از ۵۴ هزار تومان جهش کرد و پس از آن نوسانات قیمت دلار در بازار آزاد در نیمه بالایی کانال ۵۳ هزار تومان در نوسان بود.

شاخص کل بورس نیز پس از حملات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پاکستان و پاسخ این کشور به ایران روندی نزولی در پیش گرفت و شاخص کل دو روز پس از این اتفاق بیشتر از ۳۳ هزار واحد معادل ۱.۵ درصد افت کرد.

۳- حمله به اسرائیل: گران‌شدن دلار، کاهش شاخص سهام (۲۵ فروردین ۱۴۰۳)

حمله به اسرائیل در نیمه‌شب ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ اتفاق افتاد، اما پیش از آن فضای بازارها تحت تاثیر فشار روانی ناشی از حمله منتسب به اسرائيل به ساختمان کناری کنسولگری جمهوری اسلامی در دمشق سوریه ملتهب بود.

روزنامه دنیای اقتصاد در گزارش‌‌هایی که روز ۱۵ فروردین‌ماه ۱۴۰۳ از کاهش شاخص‌های بورس و التهاب در بازار ارز منتشر کرد، افت شاخص‌ها و بازگشت قیمت دلار به کانال ۶۳ هزار تومان را به «اوج‌گیری دوباره تنش‌ها در خاورمیانه و حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه»، نسبت می‌دهد.

در فاصله زمانی حمله به کنسولگری ایران در سوریه تا حمله ایران به اسراییل، بازار ارز تحت تاثیر نگرانی‌ها از بالا گرفتن تنش‌های سیاسی، قرار داشت.

انتشار خبر حمله، اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق‌بهادار را بر آن داشت تا پیش از آغاز به کار بازار سهام در روز یکشنبه ۲۶ فروردین‌ماه جلسه‌ فوق‌العاده‌ای تشکیل دادند و دامنه نوسان قیمت سهام با هدف کنترل ریزش بازار، به مثبت و منفی یک درصد محدود شد.

با این حال، بازار سهام فردای روز حمله یکسره قرمز بود و ۹۰ درصد از سهام شرکت‌ها منفی بودند.

قیمت دلار در بازار آزاد روز کاری پس از حمله شبانه با افزایش حدودا ۳ هزار تومانی تا بیش از ۶۷ هزار تومان افزایش یافت. شاخص بورس نیز با نیم درصد کاهش به کار خود پایان داد.

گزارش‌های روزنامه دنیای اقتصاد از اوضاع و احوال بازار آزاد ارز و بورس در آن مقطع زمانی، بیانگر تاثیر این واقعه بر تحولات و شاخص‌های بازار سهام است. در یکی از این گزارش‌ها، تاکید شد که در فردای روز حمله به اسرائیل نزدیک به ۱۰۰۰ میلیارد تومان پول و سرمایه حقیقی از بازار سرمایه خارج شد.

محمد مخبر، سرپرست ریاست‌جمهوری، روز دوشنبه ۷ خردادماه ۱۴۰۳ ادعا کرد در دوران ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی، شرایط اقتصادی کشور به گونه‌ای بوده که بعد از حمله‌های نظامی ایران به کشورهای دیگر، عدد، رقم‌ها و شاخص‌ها دچار نوسان نمی‌شده است.

بررسی تحولات دو بازار سهام و ارز در مقاطع حملات سپاه پاسداران به اقلیم کردستان، پاکستان و اسراییل نشان می‌دهد در هر سه تاریخ حملات ایران یعنی مهر ۱۴۰۱، دی ۱۴۰۲ و فروردین ۱۴۰۳، بلافاصله تغییرات قابل توجهی رخ داده است؛ یعنی هم دلار گران‌تر شده، هم شاخص کل بازار بورس کاهش داشته و هم بر خلاف اظهارات محمد مخبر، این بازارها با تلاطم روبرو شده‌اند و نگرانی از افزایش تنش‌های سیاسی، سرمایه‌گذاران را نگران کرده است.

از این رو فکت‌نامه به این جمله سرپرست ریاست‌جمهوری که گفته سه کشور را زدیم، مردم با عدد و رقم‌ها و شاخص‌هایی که خوابیدند صبح بلند شدند نشان نادرست می‌دهد.