موافقت بشار اسد با ادعای مالکیت امارات بر جزایر سه‌ گانه

طی روزهای اخیر خبری مبنی بر امضای بشار اسد، رییس‌‌ جمهوری سوریه پای «بیانیه ادعای امارات بر مالکیت جزایر سه گانه ایرانی» منتشر شد. این‌که عراق و فلسطین هم جزو تاییدکنندگان این بیانیه بودند مورد توجه قرار گرفت. تعداد زیادی از مخاطبان فکت‌نامه از ما خواستند صحت و سقم این خبر را بررسی کنیم.

این خبر در رسانه‌ ها (لینک۱، لینک۲) و شبکه‌‌های اجتماعی (لینک۱، لینک۲) فارسی انعکاس گسترده‌ای داشت.  

روز پنج‌شنبه ۲۷ اردیبهشت، سی و سومین نشست سران کشور‌‌‌‌‌های اتحادیه عرب در منامه پایتخت بحرین برگزار شد. ۲۲ کشور عضو اتحادیه عرب در این نشست شرکت کردند.

عمده بحث‌ های نشست و بیانیه پایانی متمرکز بر بحران غزه، جنگ اسرائیل و فلسطین و یافتن راهی برای برو‌ن‌ رفت از این بحران و اعلان آتش‌ بس فوری بود.

بیانیه پایانی نشست اتحادیه عرب

کشورهای عضو اتحادیه عرب در پایان روز ۲۷ اردیبهشت بیانیه مشترکی به نام «بیانیه بحرین» صادر کردند که در بند ۱۱ آن به مسئله حاکمیت امارات بر جزایر سه‌ گانه (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) اشاره شده است. در این بیانیه مشترک آمده است:

«با تاکید مجدد بر حاکمیت امارات متحده عربی بر جزایر سه گانه خود (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی)  از جمهوری اسلامی ایران می خواهیم به ابتکار امارات متحده عربی برای یافتن راه حلی مسالمت آمیز برای این موضوع از طریق مذاکرات مستقیم یا مراجعه به دیوان بین‌ المللی دادگستری، مطابق با قواعد حقوق بین‌ الملل و منشور سازمان ملل متحد، که به اعتمادسازی و افزایش امنیت و ثبات در منطقه خلیج عربی کمک خواهد کرد، پاسخ دهد.»

بنابراین به وضوح در بیانیه پایانی اتحادیه عرب، بر مالکیت امارات بر جزایر سه گانه تاکید شده و از خلیج فارس نیز با نام «خلیج عربی» یاد شده‌است.

واکنش‌ها به بیانیه

با انتشار این بیانیه ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه بند مربوط به جزایر سه گانه بیانیه را غیرقابل قبول دانست و آن را محکوم کرد.

با وجود این، رسانه‌ های نزدیکتر به حکومت در بازتاب بیانیه پایانی این نشست، اساسا اشاره‌ای به این بخش از بیانیه نکردند. (لینک۱، لینک۲)

بعد از بالا گرفتن واکنش‌ ها در ایران به این خبر، سایت «امارات فارسی» با انتشار گزارشی نوشت: 

«بشار اسد در رابطه با جزایر ایرانی خیانتی نکرده است.» این رسانه استدلال کرده که بیانیه‌ های پایانی اتحادیه عرب نه به رای گذاشته می‌‌‌‌ شود نه امضا می‌ شود. بنابر گزارش این سایت بیانیه‌ های اجلاس سران اتحادیه عرب در واقع برآیند مسائل کشورهای عربی با لابی‌گری برخی کشورهای خاص و مشخصا عربستان است و سوریه نفوذ پیشین را در اتحادیه عرب ندارد.»
این گزارش در پایان تاکید کرد: «آیا این افراد خواهند گفت که در نشست سال قبل جده حضور سوریه مانع از درج بند ضد ایرانی شد؟ قطعا خیر چرا که این موضوع به نفع شان نیست.»

این گفته که کشورها متن بیانیه پایانی را امضا نمی کنند، درست است، اما روال صدور بیانیه پایانی به این صورت است که موافقت قطعی همه کشورها با متن ضروری است و در غیر این صورت بند مورد مناقشه در بیانیه پایانی قرار نمی‌ گیرد.

ایران و جزایر سه‌ گانه در مواضع اتحادیه عرب

در نشست سال گذشته اتحادیه عرب، که در آن بشار اسد پس از یک دهه تعلیق به این نشست بازگشته بود، در بیانیه پایانی به موضوع جزایر سه‌ گانه و ایران و امارات اشاره نشده بود، اما در قطع‌نامه‌‌ای که همزمان منتشر شد مفصلا به این مسئله پرداخته شده بود. ایران به اشغال این جزایر متهم شده و از تهران خواسته  شده بود به «اقدامات غیرقانونی خود» برای ساخت و ساز و ایجاد مسکن در این سه جزیره خاتمه دهد. 

بر اساس بررسی مفصل یورونیوز فارسی این موضع، یعنی تاکید بر تعلق جزایر سه‌گانه به امارات، رویکرد ثابت اتحادیه عرب در اغلب بیانیه هایش طی سالیان گذشته بود و بشار اسد هم هیچگاه بر سر این موضوع در مقابل اتحادیه عرب قرار نگرفت.

سوریه و اتحادیه عرب

۱۲ سال پیش در سال ۲۰۱۱، و در پی جنگ داخلی سوریه و افزایش انتقادات جهانی نسبت به بشار اسد کشورهای اتحادیه عرب عضویت سوریه را در این اتحادیه به تعلیق در آوردند. سال گذشته و پس از یک دهه تعلیق سوریه به این اتحادیه برگشت.

حالا خبرهای این نشست حاکی از حضور ساکت بشار اسد در این نشست است. SANA خبرگزاری رسمی سوریه هم اعلام کرده بود که اسد در این نشست سخنرانی‌ نخواهد داشت.

روزهای اخیر خبری مبنی بر امضای بشار اسد، پای «بیانیه ادعای امارات بر مالکیت جزایر سه گانه ایرانی» منتشر شد. این‌که عراق و فلسطین هم جزو تاییدکنندگان این بیانیه بودند مورد توجه قرار گرفت و واکنش های زیادی در پی داشت. مخاطبان فکت‌نامه از ما خواستند صحت و سقم این خبر را بررسی کنیم.

بررسی‌‌ های ما نشان میدهد که در بند ۱۱ بیانیه پایانی کشورهای عضو اتحادیه عرب که در روز ۲۷ اردیبهشت صادر شد بر مالکیت امارات بر جزایر سه گانه تاکید شده و از خلیج فارس نیز با نام «خلیج عربی» یاد شده است.

روال صدور بیانیه پایانی اتحادیه عرب به این صورت است که هر چند امضایی پای بیانیه دیده نمی‌شود اما موافقت قطعی همه کشورها با متن ضروری است و در غیر این صورت بند مورد مناقشه در بیانیه پایانی قرار نمی‌ گیرد.

تاکید بر تعلق جزایر سه‌ گانه (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) به امارات، رویکرد ثابت اتحادیه عرب در اغلب بیانیه هایش طی سالیان گذشته بود. بررسی سابقه صدور این بیانیه‌ ها نشان می‌دهد بشار اسد هیچگاه بر سر این موضوع در مقابل اتحادیه عرب قرار نگرفت.

از این رو فکتنامه به این ادعا که «بشار اسد، پای بیانیه ادعای امارات بر مالکیت جزایر سه گانه ایرانی را امضا کرده.» نشان درست می‌دهد.