آتش‌بازی پس از سقوط هلی‌کوپتر رئیسی و همراهانش

از ساعت‌های اولیه پس از اعلام خبر ناپدید شدن ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران و همراهانش در روز ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، تا روز بعد که خبر مرگ آنها در رسانه‌ها توسط مقامات مسئول جستجو، تایید شد ویدیوهایی منتشر شد که نشان‌دهنده برگزاری جشن و آتش‌بازی در نقاط مختلفی از ایران بود.

بعضی از این ویدیوها با ارائه مشخصاتی، زمان خود را تایید کرده و به سادگی می‌شود مکان آن را نیز در نقشه‌ها پیدا کرد. اما بعضی دیگر از ویدیوها مبهم‌تر هستند. در بازتاب خارجی تعدادی از این ویدیوها، کاربرانی عموما با اسامی ایرانی یا پرچم ایران، به «جشن‌های میلاد امام رضا» اشاره کرده‌‌اند. در این گزارش تعدادی از این ویدیوها را بررسی می‌کنیم:

سه ویدیو از آتش‌بازی در سقز

ویدیویی‌هایی در توییتر با زبان انگلیسی و فرانسوی منتشر شده و مدعی آتش‌بازی در شهر «سقز» شده‌اند. سقز از آن جهت مهم است و به آن اشاره شده که محل زندگی «مهسا امینی» بوده‌است. در شرح ویدیو زیر نوشته:

جشن مرگ رئیسی، قصاب و همراهان او از جمله امیر دروغگو …(نامفهوم - امیرعبداللهیان؟) در سقز هم شروع شد! همه ملت جشن گرفته‌اند. 🎉🎊🍾

ویدیو بالا ۱۱ ثانیه است. ما ویدیو طولانی‌تر دیگری پیدا کردیم که ۴۳ ثانیه است و شرح آن که به فرانسوی است. آن ویدیو هم مدعیست که آتش‌بازی در شهر سقز است.

اما با توجه به زاویه فیلم‌برداری و ساختمان‌ها در ویدیو، به‌خصوص آتش‌بازی‌های ویدیو دوم از ثانیه ۳ تا ۱۴ نشان می‌دهد که هر دو ویدیو، در حال نمایش یک صحنه اما از مکانی متفاوت هستند. ویدیو طولانی‌تر، تقریبا از همان زاویه ولی با فاصله بیشتر از محل آتش‌بازی ضبط شده‌است.

فردی که در ویدیو دوم صحبت می‌کند، به تاریخ و علت ویدیو این‌طور اشاره می‌کند:

عزای شما شادی ماست، نورافشانی سقز، شهر ژینا به مناسبت مرگ جلاد. ژن، ژیان، آزادی.

با توجه به ساختمان‌های بلند ویدیو اول و نرده‌های وسط خیابان در ویدیو دوم، این آتش‌بازی در میدان ۲۲ بهمن (مشهور به میدان گونی) در شهر سقز رخ داده است و این دو ویدیو از جهت شرق به غرب به سمت میدان درحال فیلم‌برداری هستند.

بنابراین هر دو ویدیو مربوط به آتش‌بازی در میدان ۲۲ بهمن هستند و چون در ویدیو دوم به «مرگ جلاد» اشاره می‌کند، به نظر می‌رسد مربوط به روزهای اخیر بوده و قدیمی نیست.

وضعیت تزیینات خیابانی و چراغانی در ویدیو دوم را با تصویری که اختصاصا به‌دست‌مان رسید هم چک کردیم که نشان می‌دهد این تزئینات یکی است.

کاربری با پرچم جمهوری اسلامی، زیر پست ویدیو دوم (به فرانسوی) اشاره کرده که این آتش‌بازی به‌خاطر مراسم تولد امام رضا بوده‌است. اول از اینکه سقز شهر سنی نشین‌است بگذریم، زمان این آتش‌بازی وقتیست که اکثر مغازه‌ها بسته هستند و تنها یک مغازه بر اساس نقشه بلد و نشان، باز است. در وسط میدان می‌بینیم که مراسمی در کار نیست و تنها یک وسیله آتش‌بازی در حال شلیک گلوله‌های کوچک آتش‌بازی است.

مواد این آتش‌بازی از نوعیست که به سادگی در اسباب‌بازی فروشی‌ها پیدا می‌شود و مشابه این موارد  (کهکشان تکی یا دو رنگ نارگستر) را قبلا فکت‌نامه بررسی کرده بود.

با توجه به استفاده از چنین مواد دم دستی، این اصلا در حد یک آتش‌بازی یا مراسم جشن رسمی یا «جشن میلاد امام رضا» نیست و تنها یکی از انواع اسباب‌بازی‌های آتش‌بازی مانند «کهکشان چند‌تایی» برای آنچه در ویدیو «نورافشانی برای مرگ جلاد» گفته شده، در وسط میدان ۲۲ بهمن روشن شده‌است.

به راحتی نمی‌توان گفت هدف روشن‌کننده این آتش‌بازی در وسط میدان ۲۲ بهمن (گونی) سقز چه بوده اما بدیهیست در آن زمان و آن موقعیت در شهر سقز و در شرایطی که جامعه ایران از ساعت‌ها منتظر شنیدن این خبر بوده، احتمال بروز خوشحالی یک شهروند از شنیدن خبر و روشن‌کردن وسایل آتش‌بازی نسبت به سایر احتمالات بیشتر است.

حساب کاربری سیمرغ نیوز در توییتر نیز روز بعد ویدیو منتشر کرده که در متن آن نوشته شده: «سقز؛ جشن و شادی مردم سقز از مرگ ابراهیم رئیسی؛ دوشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳». صدایی تغییر یافته، روی ویدیو می‌گوید:

دوشنبه‌شب سقز به‌خاطر کشته شدن جلاد ایران رئیسی، اینجا همه خوشحالی می‌کنند؛ ژن، ژیان، آزادی.

انفجارهای آتش‌بازی در این ویدیو با ۳۰ ثانیه آخر ویدیو اول سقز خیلی شبیه است. اما این ویدیو به عنوان شب ۳۱ اردیبهشت منتشر شده‌است. انطباق ممکن است به این خاطر باشد که محصول اسباب‌بازی آتش‌بازی به‌کار رفته در هر دو شب از یک برند و محصول باشد.

در مورد مکان این ویدیو نیز تلاش بسیاری کردیم که اما اظهار نظر بسیار سخت است. تنها می‌توان گفت فضای تاریکی بین فیلم‌بردار و بخشی که آتش‌بازی در آن برگزار می‌شود، وجود دارد که شبیه دره رودخانه سقز است.

دو ویدیو آتش‌بازی بدون مکان

دو ویدیو دیگر از آتش‌بازی منتشر شده که بازتاب جهانی هم پیدا کرد.

ویدیو اول را شبکه ایران اینترنشنال نیز منتشر کرده‌است. صدای روی ویدیو طوری صحبت می‌کند که مشخص است آتش‌بازی پیش از اعلام خبر مرگ رئیس جمهوری اسلامی بوده‌است و باید به غروب یکشنبه ۳۰ اردیبهشت مربوط باشد. از این ویدئو، نسخه دیگری با کادر کامل هم وجود دارد:

ما از چندین وب‌سایت و سرویس اینترنتی که ممکن است شواهد یا ردپایی از چنین ویدیویی در گذشته در خود داشته‌باشند کمک گرفته و جستجوی معکوس کردیم. اما چیز قطعی پیدا نکردیم که بتوانیم اصالت ویدیو را رد کنیم.

ویدیو دوم هم مشابه همین ویدیو است ولی با توجه به صحبت‌های گوینده، اینجا ظاهرا خبر مرگ رئیسی اعلام شده‌است.

جستجوی معکوس این ویدیو هم نتیجه‌ای نمی‌دهد و احتمال درست بودن آن زیاد است. اما این دو ویدیو مکان مشخصی ندارند و محل آنها معلوم نیست.