شبکه‌های اجتماعی
تلگرام، توییتر، اینستاگرام، فیسبوک،...
شهرداری‌های اروپا باکس جمع آوری نوزادان نامشروع در کوچه‌های شهر تعبیه کردند تا جنین‌ها روی زمین و در معابر نمانند.
نادرست
ادعای نادرست باکس جمع‌آوری جنین در شهرهای اروپا
اگر وقت ندارید …
- برخی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی با انتشار عکسی مربوط به ایالات متحده می‌گویند «شهرداری‌های اروپا باکس جمع آوری نوزادان نامشروع در کوچه‌های شهر تعبیه کردند تا جنین‌ها روی زمین و در معابر نمانند.»
- این کاربران همچنین به «تعطیلی شیرخواه‌گاهی در مشهد» اشاره کرده‌اند.
- تصویر منتشر شده ربطی به اروپا ندارد، بلکه یکی از صد‌ها جعبه کودک نصب شده در برخی بیمارستان‌ها و مراکز آتش نشانی در آمریکاست.
- در اروپا، آمریکا و بسیاری از کشورهای جهان، جعبه‌هایی وجود دارد که به مادران این امکان را می‌دهد که نوزادان خود را در آن قرار دهند تا افراد یا گروه‌های امن اجتماعی از آنها حفاظت کنند. بنابراین مساله مربوط به «رها کردن جنین» نیست.
- در مشهد از سال گذشته قرار بوده که شیرخوارگاه‌ها به بهسرا تبدیل شوند یعنی به جای نگهداری بلند مدت کودکان آنها را ظرف ۲۱ روز به خانواده زیستی یا قانونی یا موقت تحویل بدهند، در چنین پروسه‌ای خالی شدن یک شیرخوارگاه یا بهسرا معادل تعطیلی یا عدم نیاز به آن نیست.
در شبکه‌های اجتماعی مطلبی منتشر شده با این ادعا که «در کوچه‌های اروپا باکس جمع آوری نوزادان نامشروع نصب شده است تا جنین‌ها روی زمین و در معابر نمانند.»
به همراه این مطلب، عکس دو مرد را می‌بینیم که مقابل دیواری ایستاده‌اند و مقابلشان، یک تابلو و محفظه با نوشته «جعبه کودک پناهگاه امن ایندیانا» قرار دارد.
مطلب به این صورت در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است:
«دیروز شیرخوارگاه مشهد خالی شد چون همه بچه‌ها به سرپرستی گرفته شدن. همزمان شهرداری‌های باغ اروپا باکس جمع آوری نوزادان نامشروع در کوچه های شهر تعبیه کردند تا جنین ها روی زمین و در معابر نمانند!»
درباره عکس چه می‌دانیم؟
همان‌طور که از روی تابلو نیز مشخص است، این عکس ارتباطی با اروپا ندارد و در ایالت ایندیانا در ایالات متحده آمریکا تهیه شده است.
«پناهگاه امن» نام قانونی است در آمریکا که بر اساس آن، مادران می‌توانند بدون اینکه قانون آنها را مجرم بشناسد، نوزادان خود را در اختیار افراد یا مراکز امن قرار دهند؛ مادرانی که به دلایل مختلف، امکان یا تمایل نگهداری از نوزاد تازه‌متولد شده خود را ندارند.
بر همین اساس، «جعبه کودک» یا Baby Box طراحی شده که یک وسیله ایمنی است که طبق قانون پناهگاه امن ایالتی ارائه شده است و به طور قانونی به مادری که در بحران است اجازه می‌دهد تا در صورت ناتوانی در مراقبت از نوزاد خود، با خیال راحت، ایمن و ناشناس کودک را تسلیم کند.
جعبه کودک در دیوار بیرونی یک ایستگاه آتش نشانی یا بیمارستان نصب می‌شود و یک در بیرونی دارد که با قرار دادن نوزاد در داخل جعبه کودک به طور خودکار قفل می‌شود و یک دریچه داخلی که به یک کادر پزشکی اجازه می دهد تا در کمترین زمان ممکن نوزاد تسلیم شده را از داخل جعبه خارج کنند.
بنابراین عکس، ارتباطی با اروپا ندارد. اما گزارش‌های متعددی درباره پدیده «پنجره کودک» یا Baby hatch در سراسر دنیا وجود دارد.
پنجره کودک در قاره‌های مختلف
به غیر از آنچه در ایالات متحده وجود دارد و به آن اشاره کردیم، باید توجه کنیم که «پنجره کودک» یا Baby hatch سابقه‌ای طولانی در تاریخ دارد. اما به جز موارد مشابه در قرن‌ها گذشته، این پدیده یعنی قراردادن فضایی امن برای واگذارکردن نوزادان، از میانه قرن بیستم میلادی در کشورهای مختلف رواج پیدا می‌کند.
این امکان به مرور تا امروز در کشورهای اتریش، بلژیک، کانادا، چین، جمهوری چک، فرانسه، آلمان، مجارستان، هندوستان، ایتالیا، ژاپن، لیتوانی، مالزی، هلند، پاکستان، فیلیپین، لهستان، روسیه، آفریقای جنوبی، سوئیس، کره جنوبی، بریتانیا و همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم در ایالات متحده نیز وجود دارد. بنابراین می‌توان گفت در کشورهایی که بخش عمده جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، امکانی وجود دارد که مادران بتوانند در شرایطی که امکان نگهداری نوزاد خود را ندارند، آن را در محفظه‌ای امن قرار دهند؛ هر چند جزئیات این امکان در کشورهای مختلف بر اساس قوانین کشورها تغییر می‌کند.
این جعبه‌ها معمولا در دیوار ساختمان‌هایی تعبیه می‌شود که افرادی بتوانند در آن ساختمان، نوزاد را بلافاصله تحویل بگیرند و مراقبت از او را آغاز کنند. در جعبه‌های مدرن‌تر، از حسگر‌ها و دوربین‌هایی استفاده می‌شود که به محض قرار گرفتن نوزاد در محفظه، افراد مسئول از این موضوع آگاه می‌شوند و مراقبت از نوزاد را آغاز می‌کنند.
شیرخوارگاه مشهد خالی یا تعطیل؟
سوم اردیبهشت ۱۴۰۳ انسیه خزعلی معاون زنان ریاست جمهوری در پستی در X بدون هر گونه توضیحی از تعطیل شدن برخی شیرخوارگاه‌های کشور خبر داد:
«امروز مشاوران زن دستگاه‌های اجرایی مهمان بهزیستی بودند و خبرهای خوب یکی پس از دیگری ...بعد از خبر تعطیل شدن برخی شیرخوارگاه‌ها و سپردن نوزادان به خانواده‌ها امروز خبر صفر شدن عدد زنان سرپرست خانوار در صف انتظار و مورد حمایت قرار گرفتن همه کسانی که در نوبت بودند ، موجب آرامش شد.»
دو روز بعد در ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ حمیده محدث معاون امور اجتماعی اداره‌کل بهزیستی خراسان‌رضوی با اعلام بی خبری از وضعیت دیگر شیرخوارگاه‌های کشور در مصاحبه‌ای می‌گوید که «شیرخوارگاه علی‌اصغر (مشهد) از ۲۸ اسفند سال گذشته خالی است و کودکان این مرکز به خانواده‌های میزبان تحویل داده شده‌اند.»
به گفته محدث این میزبانی موقت است:
«در واقع، میزبانی از کودک به این علت موقت خواهد بود که اگر کودک به خانواده زیستی خود بازگردد یا بازپیوندی میان او و خانواده‌اش صورت پذیرد، اولویت ما بازگشت کودک به آغوش خانواده خودش است. درصورتی‌که هیچ‌کدام از موارد فوق محقق نشود، فرایند فرزندپذیری شکل گرفته و خانواده‌های متقاضی فرزند پس از کسب صلاحیت‌های لازم، می‌توانند کودک را به فرزندی قبول کنند.»
با وجود این در شبکه‌های اجتماعی اخباری مبنی بر تعطیلی شیرخوارگاه مشهد با عنوان «خوش‌ترین خبر روز» و سال منتشر شده است:
اما جستجوی بیشتر در رسانه‌ها نشان می‌دهد که از سال ۱۴۰۰ در خراسان رضوی طرحی به نام فرزندپذیری میهمان اجرا شده تا شیرخوارگاه که محل نگهداری کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست صفر تا سه‌سال بوده به بهسرا تبدیل شود. مسئولان طرح، بهسرا را شیرخوارگاه بدون فرزند تعریف کرده‌اند که حداکثر ظرف ۲۱ روز باید کودکان را به خانواده‌ها واگذار کند. مسعود فیروزی، مدیرکل بهزیستی خراسان در مراسم افتتاحیه این طرح گفت:
«از زمان پذیرش کودک در بهسرا، همه مراحل ارزیابی و صدور حکم بازپیوند کودک با خانواده حداکثر ۲۱ روز زمان می‌برد و رویه واگذاری کودک به خانواده‌ها بسیار تسریع شده است.
اینگونه است که شیرخوارگاه دیگر مرکز نگهداری نیست و به مرکز قرنطینه موقت تغییر کاربری می‌دهد که بعد از پذیرش کودک و ارزیابی وضعیت او طی نهایتا ۲۱ روز بازپیوند به خانواده انجام می‌شود. کودک به سه روش از آغوش خانواده بهره‌مند می‌شود.
در حالت اول، بازپیوند با خانواده زیستی انجام می‌شود. در صورتی که خانواده شرایط نگهداری کودک را نداشته باشند، وضعیت اقوام و فامیل درجه یک و درجه ۲ که متقاضی نگهداری کودک هستند، بررسی شده و در صورت تایید دادستان بازپیوند به این خانواده‌ها به‌صورت موقت تا زمان بهبود شرایط در خانواده زیستی کودک انجام می‌گیرد.
در طول مدت نگهداری کودک، نظارت‌های متعدد وجود دارد و خانواده از حمایت‌های مددکاری و درصورت واجد شرایط بودن از کمک هزینه نگهداری کودک بهره‌مند می‌شوند. یکی از روش‌هایی که کودک می‌تواند از آغوش خانواده بهره‌مند شود، مدل فرزندخواندگی است. در این حالت، کودکان مجهول الهویه یا فرزندانی که والدین یا سرپرست آنها سلب حضانت شده‌اند به خانواده‌های متقاضی فرزندخوانده واگذار می‌شوند.»
به عبارتی از سال گذشته قرار بر این بوده که شیرخوارگاه‌ها در استان خراسان رضوی به بهسرا تبدیل شوند تا هیچ کودکی (بد/بی سرپرست زیر سه سال) بیش از ۲۱ روز در این مرکز نماند و در اسرع وقت به خانواده زیستی یا قانونی یا موقت خود واگذار شود. در چنین شرایطی خالی شدن شیرخوارگاه به معنای تعطیلی دائم آن نخواهد بود چرا که پیگیری وضعیت کودکان تا زمان تعیین تکلیف نهایی بر عهده آنهاست.
جمع‌بندی
برخی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی با انتشار عکسی مربوط به ایالات متحده می‌گویند «شهرداری‌های اروپا باکس جمع آوری نوزادان نامشروع در کوچه‌های شهر تعبیه کردند تا جنین‌ها روی زمین و در معابر نمانند.» آنها همچنین به «تعطیلی شیرخواه‌گاهی در مشهد» اشاره کرده‌اند.
جستجوهای ما نشان می‌دهد که تصویر منتشر شده ربطی به اروپا ندارد، بلکه یکی از صد‌ها جعبه کودک نصب شده در برخی بیمارستان‌ها و مراکز آتش نشانی در آمریکاست. در اروپا، آمریکا و بسیاری از کشورهای جهان، جعبه‌هایی وجود دارد که به مادران این امکان را می‌دهد که نوزادان خود را در آن قرار دهند تا افراد یا گروه‌های امن اجتماعی از آنها حفاظت کنند. بنابراین مساله مربوط به «رها کردن جنین» نیست.
از طرفی می‌دانیم که در مشهد از سال گذشته قرار بوده که شیرخوارگاه‌ها به بهسرا تبدیل شوند یعنی به جای نگهداری بلند مدت کودکان آنها را ظرف ۲۱ روز به خانواده زیستی یا قانونی یا موقت تحویل بدهند، در چنین پروسه‌ای خالی شدن یک شیرخوارگاه یا بهسرا معادل تعطیلی یا عدم نیاز به آن نیست. بنابراین ما در فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهیم.
