ادعای نادرست تولد نور پهلوی در خاک ایران

هم زمان با تولد شاهدخت نور پهلوی در ۱۵ فرودین‌ماه، در شبکه‌های اجتماعی شایع شد: «شاهزاده رضا پهلوی اتاق بیمارستانی را که دخترش در آن متولد شده‌بود به‌ مدت ۲۴ساعت بخشی از خاک ایران اعلام کرد.» (نمونه در توییتر، اینستاگرام). در متن این ادعا آمده:

میدانستید اتاق بیمارستانی که شاهدخت نور پهلوی در آنجا متولد شدند را در آنروز جزوه خاک ایران خواندند؟
در مقاله آسوشیتدپرس، پرنسس نور در آغوش مادرش دیده می شود، و رضا شاه دوم (شاهزاده، ولیعهد) با داشتن گذرنامه دیپلماتیک و به‌ عنوان روی دو ژور (شاه سوگند یاد کرده) اجازه داشت اتاق بیمارستانی را که دخترش در آن متولد شده بود به‌ مدت ۲۴ ساعت بخشی از خاک ایران اعلام کند.
از این رو شاهدخت نور نه تنها دارای تابعیت دوگانه است بلکه عملاً در خاک ایران متولد شده است. این امتیاز سلطنتی منحصر به فرد نیست.

نور پهلوی، فرزند ارشد رضا پهلوی، در ۱۵ فروردین ۱۳۷۱ (۳ آوریل ۱۹۹۲) در بیمارستانی در شهر واشنگتن دی‌سی، به دنیا آمده‌است. 

اما پیش از بررسی و راستی آزمایی این ادعا، با توجه به اینکه در خط آخر در جمله‌ای نامفهوم به عبارت «تابعیت» اشاره‌کرده، ذکر این نکته لازم است که طرح این موضوع به هیچ وجه ربطی به تابعیت ندارد و طبق قوانین ایران از جمله قوانین تابعیت جمهوری اسلامی (بند۲ ماده۹۷۶ قانون مدنی) هر سه دختر رضا پهلوی «ایرانی» هستند.

آیا چیزی به این مضمون در خبرگزاری آسوشیتدپرس منتشر شده است؟ 

در این ادعا، ابتدا از خبرگزاری آسوشیتدپرس به عنوان منبع یاد شده و اسکرین‌شات یک نوشته نیز ضمیمه شده‌است.

متنی که در این اسکرین‌شات نوشته شده، مشابه همین ادعای فارسی مطرح‌شده در توییت بالا است. اما این اسکرین‌شات هیچ سندیتی ندارد و اصلا معلوم نیست که چیست. چنین تیتری هم در وب‌سایت AP پیدا نمی‌شود. با این حال در این اسکرین‌شات نویسنده این متن «داریوش کدیور» ذکر شده و تاریخ آن ۱۷ ژوئن ۲۰۱۲ (تابستان ۱۳۹۱) است.

جستجوی معکوس متن انگلیسی درج شده در اسکرین‌شات، ما را به پست وبلاگ داریوش کدیور در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۳ در سایت ایرون رساند. در این مطلب به پستی در وبلاگ ایرانیان ارجاع داده‌شده که از ظاهر و تاریخ درج مطلب پیداست، منبع همان اسکرین‌شاتی است که در توییت اول دیده شد. در این پست هم منبع این ادعا سایت دیگری (persianrealm.com) گفته شده که آن هم در دسترس نیست.

اما در سایت ایرون، تصویری هم منتشر شده که می‌تواند در‌ این باره به ما کمک کند. این تصویر کلاژ چهار عکس است.

ابتدا با تصویر سمت چپ شروع می‌کنیم. متنی که در گوشه تصویر دیده می‌شود تا حدودی شبیه متن بالاست. اما دیگر از واژه‌های «گذرنامه دیپلماتیک و عنوان روی دو ژور» خبری نیست. بلکه نوشته:

​​اتاق بیمارستان در هنگام تولد به طور نمادین به عنوان بخشی از ایران اعلام شد زیرا کودک نمی‌توانست در خاک ایران به دنیا بیاید.

در این متن هیچ توضیحی داده نشده‌است که چطور و با چه مکانیزم حقوقی ممکن است بخشی از خاک آمریکا به‌طور نمادین بخشی از خاک ایران اعلام شود. و اصلا به‌دنیا آمدن نوزاد در خاک ایران چه مزیتی دارد؟

نکته دیگر در این متن این است که عکاس «رضا دوم، فرزند شاه فقید سابق ایران» ذکر شده‌است. همچنین منبع تصویر، سرویس AP LeafDesk ذکر شده‌است. این سرویس، یکی از نخستین سرویس‌های دیجیتال توزیع عکس خبری در دنیاست که در اواخر دهه ۱۹۸۰ راه افتاده‌بود و در دفتر هر روزنامه محلی در آمریکا یک پرینتر تصویر داشت و تصاویر با شرح عکسی کوتاه ارائه می‌شد. نوار ترام سیاه به سفید که در کنار تصویر دیده می‌شود و برای تنظیم رنگ استفاده می‌شود ممکن است این موضوع را تایید کند. اما از سوی دیگر جستجوی واژه «pahlavi» در آرشیو سرویس عکس آسوشیتدپرس در ماه آوریل سال ۱۹۹۲ بی‌نتیجه است.

همچنین روی تصویر عنوان روزنامه The Morning Call که یک روزنامه محلی در پنسیلوانیاست دیده می‌شود. مراجعه به آرشیو این روزنامه نشان می‌دهد که چنین خبری در این روزنامه در تاریخ مذکور (۱۵ آوریل ۱۹۹۲) منتشر نشده‌است. ممکن است این فقط خروجی سیستم AP LeafDesk در این روزنامه محلی بوده و سردبیران آن خبر را کار نکرده‌اند. یا ممکن است اصلا این تصویر هیچ ربطی به روزنامه محلی The Morning Call نداشته‌باشد. اما جستجو در تنها چند منبع در روز ۱۵ آوریل ۱۹۹۲ نشان می‌دهد که احتمالا روزنامه‌های محلی زیادی در سراسر آمریکا، این تصویر و بخشی از شرح آن را با تیتر نوزاد سلطنتی منتشر کرده‌اند (چند نمونه: تامپا بی تایمز، سن‌پترزبورگ، فلوریدا؛ رپیدسیتی ژورنال، رپیدسیتی، داکوتای جنوبی؛ مارشفیلد نیوز-هرالد، مارشفیلد، ویسکانسین؛ کرول‌کانتی تایمز، وستمینستر، مریلند، بوفالو نیوز، بوفالو، نیویورک؛ اوماها ورلد-هرالد، اوماها، نبراسکا).

در مورد تصویر پایین سمت راست هم نوشته‌های روی تصویر بهترین راهنما هستند و نشان می‌دهند که آنچه می‌بینیم، جلد مجله فرانسوی Point De Vue (نقطه نظر) است. با جستجوی تیترها در گوگل، متوجه می‌شویم که این نسخه ۱۱ فوریه ۲۰۰۹ این مجله است.

در روی جلد تصویر نور پهلوی و ژان-کریستوف ناپلئون به عنوان دو شاهزاده (به ترتیب ۱۷ و ۲۲ ساله) ساکن پاریس، آمده که ۱۰ مکان مناسب برای مهمانی در شب ولنتاین را معرفی می‌کنند. تصویر سمت راست هم با توجه به پوشش شاهدخت نور، مربوط به برنامه عکاسی از منزل رضا پهلوی در پاریس در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۷) است.

اما سومین تصویر (تصویر بالا سمت راست) که بخش چپ کادر آن را هم ساخته‌اند، مربوط به تولد نور پهلوی نیست.

همان‌طور که در تصویر بالا دیده می‌شود شاهزاده رضا پهلوی در این تصویر سن بیشتری دارد. تصویر زیر از سایت شهبانو فرح پهلوی برداشته شده و زمانی پس از تولد فرزند دوم او ایمان (حدود سال ۱‍۹۹۵) را نشان می‌دهد. بنابراین نوزادی که در تصویر فوق دیده می‌شود، فرزند سوم آقای پهلوی و خانم یاسمین پهلوی یعنی فرح است.

اما جستجوی معکوس در گوگل نشان می‌دهد این تصویر مقاله‌ای است که در تاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۰۴ (۲۱ بهمن ۱۳۸۲) در مجله اولا (نسخه اسپانیایی Hello) چاپ مادرید منتشر شده‌است. در آن مقاله ضمن معرفی نوزاد سلطنتی تازه به‌دنیا آمده، ذکر شده:

به رسم سنت و درست مانند زمان تولد نور و ایمان، ظرفی از خاک ایران در اتاق فرح کوچولو به عنوان گواهی بر ریشه‌های خانوادگی گذاشته شد.

هم زمان با تولد شاهدخت نور پهلوی در ۱۵ فرودین‌ماه ۱۴۰۲، در شبکه‌های اجتماعی شایع شد: «شاهزاده رضا پهلوی، با گذرنامه دیپلماتیک و عنوان روی دو ژور (شاه سوگندخورده)، اتاق بیمارستانی را که دخترش در آن متولد شده‌بود به‌ مدت ۲۴ساعت بخشی از خاک ایران اعلام کرد.»

این ادعا به این شکل در سال ۱۳۹۱ نخستین‌بار در نوشته‌های داریوش کدیور دیده شده‌است. پیش از آن در سایر منابع نوشته شده بود: ​​«اتاق بیمارستان در هنگام تولد به طور نمادین به عنوان بخشی از ایران اعلام شد زیرا کودک نمی‌توانست در خاک ایران به دنیا بیاید.» اظهاراتی که از نظر حقوقی ناقص هستند و معلوم نیست چطور و چرا باید چنین اتفاقی بیفتد.

شباهت متن‌های روزنامه‌های محلی سراسر آمریکا در ۱۵ آوریل ۱۹۹۲ نشان می‌دهد ادعای «اتاق بیمارستان به طور نمادین به عنوان بخشی از ایران اعلام شد…» نخستین بار در شرح عکسی که سیستم سراسری AP به همه روزنامه‌های آمریکا مخابره کرده، آمده‌است. هیچ منبع دیگری این موضوع را تایید نمی‌کند.

در زمان تولد فرح پهلوی در سال ۲۰۰۴ هم یک مجله اسپانیایی نوشت: «به رسم سنت و درست مانند زمان تولد نور و ایمان، ظرفی از خاک ایران در اتاق فرح کوچک به عنوان گواهی بر ریشه‌های خانوادگی گذاشته شد.» 

بنابراین فکت‌نامه به ادعای شایع‌شده در شبکه‌های اجتماعی که «شاهزاده رضا پهلوی اتاق بیمارستانی را که دخترش در آن متولد شده‌بود به‌ مدت ۲۴ساعت بخشی از خاک ایران اعلام کرد» نشان نادرست می‌دهد.