از طرح ممنوعیت تیک‌تاک در آمریکا چه می‌دانیم؟
روز چهارشنبه ۲۳ اسفند، مجلس نمایندگان ایالات متحده طرحی را تصویب کرد که شرکت بایت‌دنس، مالک شبکه اجتماعی تیک‌تاک را مجبور می‌کند یا مالکیت خود را واگذار کند یا در آمریکا ممنوع می‌شود. این طرح حمایت قاطع نمایندگانی از هر دو حزب را داشت.
این خبر در رسانه‌های داخل ایران از یک هفته گذشته که طرح در کمیته انرژی و تجارت مجلس نمایندگان در دست بررسی بود، با محتوایی کم و بیش مشابه، پوشش داده‌شد؛ میزان، دیده‌بان ایران، زومیت و … تقریبا همه کانال‌های خبری نزدیک به جمهوری اسلامی ایران در تلگرام آن را منتشر کردند. گفتگوی ویژه خبری روز چهارشنبه ۲۳ اسفند از شبکه خبر و شبکه اول تلویزیون ایران هم به موضوع تیک‌تاک اختصاص داشت و گزارش‌های ویژه‌ای هم در این‌باره در اخبار ۲۰:۳۰ و اخبار نیمروزی سیما منتشر شد. از جمله:
نور نیوز به نقل از اقتصاد آنلاین نوشت (بایگانی):
بر اساس این لایحه شرکت چینی مالک تیک‌تاک، ۶ ماه فرصت دارد این شبکه اجتماعی را به یک شرکت آمریکایی واگذار کند؛ در غیر این صورت فعالیت آن ممنوع می‌شود.
کیهان به نقل از مهر که خبری از رویترز را ترجمه کرده‌بود، نوشت (بایگانی):
این اقدام برای مقابله با نگرانی‌های امنیت ملی درباره مالکیت چینی این شبکه اجتماعی انجام شده است. «مایک گالگر» مدیر کمیته چین در کنگره آمریکا و راجا کریشنامورتی یکی از نمایندگان ارشد دموکرات از جمله قانون‌گذارانی هستند که این لایحه را ارائه کرده‌اند.
تسنیم از حمایت بایدن از این طرح، در صورت تصویب در کنگره نوشت (بایگانی):
در حالی که چندی قبل جو بایدن رئیس جمهور آمریکا از پیوستن خود به شبکه اجتماعی تیک‌تاک خبر داد، روز گذشته اعلام کرد در صورتی که کنگره لایحه ممنوع شدن تیک تاک را تصویب کند، من آن را امضا خواهم کرد.
این لایحه به بایت‌دنس، ۱۶۵ روز فرصت می‌دهد تا تیک‌تاک را که توسط بیش از ۱۷۰ میلیون آمریکایی استفاده می‌شود، واگذار کند یا عرضه اپلیکیشن تیک‌تاک را برای فروشگاه‌های برنامه اپل، گوگل و سایرین، غیرقانونی اعلام می‌کند و فراهم کردن خدمات میزبانی وب برای اپلیکیشن‌های تحت کنترل بایت دنس را ممنوع می‌کند. با این حال، این لایحه هیچ اعمال قانونی را علیه کاربران اپلیکیشن تیک تاک، اجازه نمی‌دهد.
در روز تصویب طرح در مجلس آمریکا هم مهر نوشت (بایگانی):
این طرح با ۳۵۲ رای موافق در برابر ۶۵ رای مخالف به تصویب رسید… این لایحه اکنون برای تبدیل شدن به قانون به سنا می‌رود، با این حال سناتورهای آمریکا در مورد ممنوعیت تیک‌تاک در آمریکا اختلاف نظر دارند.
تیک‌تاک چیست؟
تیک‌تاک یک شبکه اجتماعی چینی است که بر مبنی «ویدیو کوتاه با کادر عمودی» کار می‌کند. تیک‌تاک را شرکت «بایت‌دنس» ساخته‌است. این شرکت به‌خاطر هوش مصنوعی خوبی که دارد توانسته محتوای مورد نظر کاربر را بهتر از رقبای آمریکاییش، اسنپ‌چت و اینستاگرام در فید خود پیشنهاد بدهد و برای همین در چند سال گذشته رکورددار رشد محصول در دنیا شده‌است. «تیک‌تاک» از همان ابتدای عرضه، در جمهوری اسلامی ایران، فیلتر شد.
چرا مقامات آمریکایی تیک‌تاک را تهدید امنیت ملی می‌دانند؟
رابطه بایت‌دنس (شرکت سازنده اپلیکیشن تیک‌تاک) به حزب کمونیست چین، قبلا بررسی شده و شواهد زیادی برای آن موجود است:
۱) سال گذشته که موضوع تهدیدات ناشی از سمت تیک تاک برای امنیت ملی آمریکا در سنای این کشور مطرح شد، تعدادی از این شواهد منتشر که در مقاله‌ای در مجله Popular Science که از رسانه‌های مهم در زمینه ترویج علم و فناوری است، گردآوری شده‌اند (بایگانی). در بین این موارد از ارتباط مدیران این شرکت با حزب کمونیست چین تا دستکاری فید به نفع جریان‌های خبری خاص یا حذف پست‌های مخالف حزب کمونیست چین دیده می‌شود.
۲) در جلسه علنی مجلس نمایندگان آمریکا در روز چهارشنبه ۲۳ اسفند۱۴۰۲، نانسی پلوسی رهبر اقلیت به نقش تیک‌تاک در انحراف افکار عمومی در انتخابات تایوان و مسائل داخلی هنگ‌کنگ اشاره کرد.
۳) رویترز مدعی‌شد روز قبل (سه‌شنبه ۲۲ اسفند ۱۴۰۲) مقاماتی از اف‌بی‌آی، دفتر مدیر اطلاعات ملی (بالاترین مقام امنیتی آمریکا در سطح وزیر و رئیس اجرائی جامعه اطلاعاتی آمریکا - ۱۸ نهاد امنیتی ایالات متحده) و وزارت دادگستری در یک جلسه توجیهی غیرعلنی طبقه‌بندی شده درباره نگرانی‌های امنیت ملی مرتبط با تیک‌تاک با نمایندگان مجلس آمریکا صحبت کردند.
ممکن است در این جلسه امنیتی غیرعلنی، شواهدی بیش از موارد قبلی به نمایندگان مجلس ارائه شده که آنها چنین یک دست و فراجناحی به این طرح رای داده‌اند. سال گذشته نیز سناتور دموکرات، مارک وارنر، رئیس وقت کمیته امنیت سنا، به دنبال تصویب طرح مشابهی بود.
آیا با تصویب این طرح تیک‌تاک فیلتر می‌شود؟
متن طرح فعلی به شماره HR 7521 در کنگره ۱۱۸ام ایالات متحده آمریکا، در دسترس است و بررسی آن نشان می‌دهد آنچه رسانه‌های ایرانی منتشر کرده‌اند، [کم‌وبیش با اصلاحاتی] درست است (لینک بایگانی). هر چند مراحل قانونی دیگری در این مسیر وجود دارد تا این طرح تبدیل به قانون شود که مهم‌ترین آن تصویب آن در سنا است.
اما پس از طی مراحل قانونی و امضای رئیس جمهوری آمریکا، شرکت بایت‌دنس، مالک شبکه اجتماعی تیک‌تاک حدود ۶ماه فرصت خواهد داشت که یا مالکیت خود را واگذار کند یا در آمریکا ممنوع شود؛ یعنی فیلتر شده (دسترسی به آن قطع شده)، از روی فروشگاه‌های اپلیکیشن هم برداشته شود و خدمات ابری به آن در سرورهای ایالات متحده هم متوقف شود. علت فشار بر واگذاری این است که مدیریت آن از حوزه قضائی چین خارج شود تا بتوان مانند بقیه شرکت‌های دنیا آنها را در مقابل قوانین بین‌المللی پاسخگو کرده و بر فعالیت‌هایی که آنها براساس داده های کاربران انجام می دهند، نظارت داشت.
آیا ممکن است این طرح تبدیل به قانون نشود؟
با توجه به جلسه امنیتی برگزار شده در مجلس نمایندگان و نقل‌قول پیش از موعد رئیس جمهوری ایالات متحده، احتمال اینکه این طرح در سنا رای نیاورد کم است. پکن نیز در موضع‌گیری رسمی به فشار بایدن به دستگاه مقننه آمریکا اعتراض کرده و این اقدامات را برای تجارت جهانی مختل‌کننده خواند.
همچنین مارک وارنر سناتور دمکرات و مارکو روبیو سناتور جمهوری‌خواه هر دو از «کمیته امنیت سنا» از این موضع حمایت می‌کنند اما با این حال ماریا کنتول سناتور دموکرات از «کمیته بازرگانی سنا» و رند پاول سناتور جمهوری خواه از «کمیته امنیت ملی سنا» در این مورد تردیدهایی دارند.
شرکت تیک‌تاک نیز تلاش می‌کند با اتکا به ۱۷۰ میلیون کاربر آمریکایی خود، سناتورها را قانع کند که به این طرح رای ندهند و در پستی به کاربران آمریکایی این موضوع را یاداوری کرده‌است. الکس هاورک، سخنگوی تیک‌تاک، در بیانیه‌ای گفت:
امیدواریم که سنا واقعیت‌ها را در نظر بگیرد، به نظرات رای‌دهندگان گوش دهد و تأثیر این قانون را بر اقتصاد - هفت میلیون کسب‌وکار کوچک - و ۱۷۰میلیون آمریکایی که از خدمات ما استفاده می‌کنند، درک کند.