بودجه صدا و سیما دقیقا چند برابر شده است؟

برخی رسانه‌های خارج از ایران، در روزهای گذشته مطالبی با این عنوان منتشر کردند که «بودجه سازمان صداوسیما در سال آینده نسبت به بودجه ۱۴۰۲،‌سه برابر شده است.»

از جمله می‌توان به گزارش‌های منتشر شده در رادیو فردا، ایران‌اینترنشنال و ایران‌وایر اشاره کرد.

مبنای این خبر مقایسه ردیف بودجه سال ۱۴۰۲ سازمان صدا و سیما با مبلغ مصوب کمیسیون تلفیق مجلس در روز هفتم بهمن است که در یک بند الحاقی به لایحه بودجه ۱۴۰۲، از دولت خواسته است «اعتبارات سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران را معادل دویست و چهل هزار میلیارد ریال (۲۴ هزار میلیارد تومان) در جداول بخش دوم بودجه ارائه نماید.»

در عین حال برخی کارشناسان اقتصادی در داخل ایران نیز به این مساله اشاره کردند. از جمله می‌توان به توییت عبدالناصر همتی، رئیس کل پیشین بانک مرکزی اشاره کرد که با مقایسه مبلغ مصوب کمیسیون تلفیق با بودجه امسال که بیش از ۸ هزار میلیارد تومان بوده نتیجه‌گیری کرده‌ بودجه این سازمان با رشد ۲۰۰ درصدی، سه برابر خواهد شد.

تا اینجا همه چیز ساده به نظر می‌رسد، ارزش ردیف بودجه صدا و سیما در قانون بودجه ۱۴۰۲، مبلغ ۸۰۲۲ میلیارد تومان است که یک سوم ۲۴ هزار میلیارد تومان مصوب مجلس برای سال آینده است. اما در همین حال اعداد و ارقام دیگری هم ذکر شده که موضوع را پیچیده می‌کند.

ماجرای افزایش ۵۸ درصدی بودجه صدا و سیما چیست؟

از جمله داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه در صحن علنی مجلس و در انتقاد به‌ تصویب بند الحاقی به تبصره ۱۳ بودجه، نمایندگان میزان رشد بودجه سازمان صداوسیما و قوه قضاییه در سال آینده در مقایسه با بودجه امسال را ۵۸ درصد اعلام کرد.

البته چون معاون ابراهیم رئیسی سرجمع بودجه سازمان صداوسیما و قوه قضاییه را با بودجه امسال آنها مقایسه کرده، روشن نیست سهم افزایش بودجه سازمان صداوسیما چقدر بوده است. در عین حال روشن نیست این رشد ۵۸ درصدی که رئیس سازمان برنامه و بودجه از آن سخن گفته، رشد نسبت به عددی است که دولت برای صداوسیما و قوه قضاییه در نظر گرفته بوده یا رشد بودجه این دو دستگاه در مقایسه با بودجه امسال آنهاست.

عدد ۳۰ درصد از کجا می‌آید؟

اما روایت سومی از افزایش بودجه صدا و سیما هم وجود دارد، سازمان صداوسیما در واکنش به گزارش‌های رسانه‌ای درباره میزان افزایش بودجه این سازمان جوابیه‌ای منتشر کرده که در آن میزان افزایش بودجه خود در بودجه سال آینده را نه ۲۰۰ درصد و نه ۵۸ درصد بلکه ۳۱ درصد اعلام کرده است.

میان ۳۱ درصد افزایش تا سه برابر شدن اختلاف قابل ملاحظه‌ای است. دلیل این اختلاف چیست؟

صدا و سیما در توضیح خود به هیچ عدد و رقمی اشاره نکرده است و بدون اشاره به عدد مشخص پایه و اساسی ندارد. عدد ۵۸ درصد رئیس سازمان برنامه و بودجه هم ناظر به افزایش اعتبارات دو دستگاه است، اما در گزارش‌ رسانه‌ها مشخص است که مبنای افزایش سه‌برابری مقایسه دو عدد ۲۴ و ۸ هزار میلیارد تومان است،‌

اما معنی این دو عدد چیست؟

در مصوبه الحاقی کمیسیون تلفیق صرفا به «اعتبارات صدا و سیما» اشاره شده است که ممکن است در قالب یک یا چند ردیف یا منابع مالی متفرقه تامین شده باشد. عدد ۸ هزار میلیارد تومان هم تنها ارزش ردیف بودجه اصلی صدا و سیما است، وگرنه اعتبارات و منابع مالی در نظر گرفته شده در بودجه صدا و سیما در سال ۱۴۰۲ نزدیک ۲۲ هزار میلیارد تومان است.

بخش اصلی بودجه سازمان صداوسیما، در جدول ۷ قانون بودجه مندرج است. این جدول شامل بودجه دستگاه‌های اجرایی است. بودجه سازمان صداوسیما در ردیف ۲۸۳۵۰۰ بودجه امسال، ۸۰۲۲ میلیارد تومان تعیین شده است.

اما سازمان صداوسیما بودجه‌های دیگری نیز در اختیار دارد، از جمله اینکه در پیوست بودجه شرکت‌های دولتی، ۶۴۰۰ میلیارد تومان به عنوان درآمدهای اختصاصی این سازمان در نظر گرفته شده است، البته این رقم منابعی است که پیش‌بینی شده صداوسیما بتواند در طول سال کسب کند و به عنوان درآمدهای اختصاصی این سازمان در نظر گرفته شده است.

علاوه بر اینها، سازمان صداوسیما در جدول شماره ۹ قانون بودجه ۱۴۰۲ که ارقامی تحت عنوان اعتبارات ردیف‌های متفرقه دسته‌بندی شده است، سازمان صداوسیما در مجموع بودجه‌ای معادل ۷۰۴۰ میلیارد تومان در اختیار دارد.

این بودجه از محل اجرای ماده ۹۳ قانون برنامه ششم توسعه و با هدفَ توسعه کمی و کیفی برنامه‌های تولیدی پویانمایی، مستند فیلم و سریال، افزایش بابت سریال حضرت موسی، حضرت سلمان (۲ هزار میلیارد تومان)، تلوبیون (۵۰ میلیارد تومان)، اجرای طرح (سیگنالی) نشانکی (۲۵۰ میلیارد تومان) در اختیار سازمان صداوسیما قرار گرفته است.

در جدول شماره ۹ قانون بودجه امسال ۶۰ میلیارد تومان بابت تسویه بدهی‌های صداوسیما به ارتباطات زیرساخت، در نظر گرفته شده است.

البته ردیف‌های دیگری هم در قانون بودجه وجود دارند که با صدا و سیما مرتبطند، مانند شورای نظارت یا دانشکده صدا و سیما، اما به دلیل ساختار حقوقی مستقل، در محاسبات منظور نشده‌اند.

به جز این در احکام قانون بودجه امسال تسهیلات دیگری هم در قالب امتیازات مالی برای سازمان صدا و سیما در نظر گرفته شده‌اند که به دلیل متغیرهای محاسبه در محاسبات نیامده‌اند. از جمله می‌توان به بند «ی» تبصره «۶» بودجه ۱۴۰۲ اشاره کرد سازمان امور مالیاتی مکلف شده تا با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از عرضه‌کنندگان انواع بازی‌های خارجی مجاز قابل نصب در رایانه، تلفن‌های همراه و پیشانه بازی (کنسول) عوارضی معادل ۱۰ درصد قیمت فروش اخذ کند و بخشی از این منابع را در حمایت از توسعه بازی‌های تولید داخل و توسعه سواد رسانه‌ای در اختیار صداوسیما قرار دهد.

یا در بند «ح» تبصره «۵» بودجه، به دولت اجازه داده شده تا سقف پنج درصد از منابع حاصل از کاهش مصرف گاز و برق ناشی از پخش برنامه‌های فرهنگ‌سازی توسط سازمان صداوسیما و سایر رسانه‌ها به تشخیص شرکت ملی گاز و توانیر به این سازمان و رسانه‌ها پرداخت کند.

کمیسیون تلفیق مجلس تصویب کرده در سال آینده اعتبارات صدا و سیما به ۲۴ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کند. برخی رسانه‌های فارسی‌زبان در خارج از ایران با مقایسه این عدد با ردیف بودجه ۸ هزار میلیارد تومانی صدا و سیما خبرهایی با عنوان افزایش سه برابری بودجه صدا و سیما منتشر کرده‌اند.

در عین حال سازمان برنامه بودجه هم می‌گوید میزان افزایش بودجه صدا و سیما به اضافه یک نهاد دیگر ۵۸ درصد است. خود سازمان صدا و سیما هم می‌گوید در مصوبه کمیسیون تلفیق فقط ۳۱ درصد افزایش دیده شده است.

ساختار اختصاص اعتبارات و منابع مالی به صدا و سیما در قوانین بودجه بسیار پیچیده است. در قانون بودجه علاوه بر ردیف اصلی ۸ هزار میلیارد تومانی دو منبع دیگر در بخش متفرقه بودجه عمومی پیش‌بینی شده که سهم دریافتی سازمان صدا و سیما از منابع بودجه را به بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان می‌رساند. به جز این در قانون بودجه ۶۴۰۰ هزار میلیارد تومان هم درآمدهای اختصاصی در نظر گرفته شده که با احتساب آن مجموع اعتبارات و منابع مالی بودجه‌ای صدا و سیما در سال جاری به حدود ۲۲ هزار میلیارد تومان می‌رسد.

مشخص نیست، مصوبه نمایندگان مجلس درباره بودجه سال آینده سازمان صداوسیما، کدامیک از این عددها ست و منظور آنها از تعیین بودجه ۲۴ هزار میلیارد تومانی صداوسیما در سال آینده، تغییر کدام بخش از بودجه سازمان است. اگر فقط ردیف اصلی باشد به معنی افزایش سه برابری است، اگر فقط سهم از منابع بودجه عمومی باشد به معنی افزایش ۵۷ درصدی است و اگر کل منابع مالی باشد به معنی افزایش ۱۱ درصدی است.

بنابراین باید منتظر ماند و دید پس از انتشار کامل اسناد بودجه ۱۴۰۲، میزان افزایش صدا و سیما چقدر است. تا آن زمان این گزاره که «بودجه صدا و سیما سه برابر شده» غیر قابل اثبات است.

لینک بایگانی گزارش رادیو فردا/ لینک بایگانی گزارش ایران‌اینترنشنال/ لینک بایگانی گزارش ایران‌وایر/ لینک بایگانی گزارش خبرگزاری فارس از مصوبه کمیسیون تلفیق/ لینک بایگانی توییت عبدالناصر همتی/ لینک بایگانی گزارش ایسنا از صحبت‌های داوود منظور/ لینک بایگانی قانون بودجه ۱۴۰۲