نگاهی به اطلاعات نادرست درباره حمله موشکی سپاه به اربیل

در بامداد روز سه‌شنبه ۲۶ دی ۱۴۰۲ (۱۶ ژانویه) یگان موشکی سپاه پاسداران، یازده موشک به اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق شلیک کرد.

امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه در توضیح جزییات این عملیات در گزارشی تلفنی به فرمانده کل سپاه گفت: «از کرمانشاه ۴ فروند و ۷ فروند از آذربایجان شرقی به مقر صهیونیستی شلیک شد.»

سپاه در همان روز سه‌شنبه طی اطلاعیه‌ای از «موشک باران و انهدام مقر جاسوسی رژیم صهیونیستی (موساد) در اقلیم کردستان عراق» خبر داد و نوشت: «مقر مرکز توسعه عملیات جاسوسی و طراحی اقدامات تروریستی در منطقه و خصوصا کشور عزیزمان بوده است.»

قاسم اراجی، مشاور امنیت عراق در همان روز سه‌شنبه ادعای سپاه در مورد هدف قرار گرفتن «مقر موساد» در اربیل را رد کرد و گفت:

«در مورد ادعای حضور مقر موساد اسرائیل، ما از خانه بازدید کردیم، هر گوشه آن را بررسی کردیم و همه چیز نشان می‌داد که خانه خانوادگی یک تاجر عراقی است.»

تاجر کرد عراقی مورد اشاره آقای اراجی، پیشرو مجید آقا معروف به پیشرو دیزایی، رئیس شرکت گروه فالکن است.

ساعتی بعد از انجام حمله دفتر روابط خارجی حزب دمکرات کردستان (KDP) با انتشار بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد:

«گزارش‌های اولیه حاکی از آن است که در حمله شب گذشته سپاه پاسداران ایران به اربیل، پیشرو دیزایی، تاجر سرشناس کرد، همسرش و تعدادی از اعضای نزدیک خانواده وی کشته شده‌اند.»

مسرور بارزانی نخست وزیر کردستان عراق هم حمله به اربیل را «حمله بزدلانه به مردم اقلیم کردستان عراق» خواند.

شورای امنیت دولت کردستان هم خبر داد که در این حملات حداقل «چهار غیرنظامی کشته و شش نفر زخمی» شدند. منابع امنیتی و پزشکی عراق هم گفته‌اند که کشته‌شدگان پیشرو دیزایی، و چند تن از اعضای خانواده‌اش بودند. در گزارش‌های تکمیلی گفته شد که سایر کشته‌شدگان کودک ۱۱ ماهه پیشرو دیزایی یک تاجر عراقی و یک زن فیلیپینی بودند و همسر و دو فرزند دیگر دیزایی هم زخمی شده‌اند.

هر چند حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران کشته شدن یک کودک در این حمله را تکذیب کرد، اما بی بی سی فارسی فیلمی از لحظات خاکسپاری ژینا دیزایی کودک ۱۱ ماهه پیشرو دیزایی منتشر کرده است.

بنابر گزارش منابع کردستان عراق، تاجر کشته شده دوم، كرم ميخائيل سریدار (Karam Mikhail Saridar) بود.

به گفته منابع امنیتی، علاوه بر این، یک راکت به خانه یک مقام ارشد اطلاعاتی کرد و دیگری به مرکز اطلاعات کردستانی اصابت کرد.

در گزارش‌های اولیه رسانه‌های داخلی ایران و بیانیه سپاه در مورد محل دقیق هدف‌گیری و اصابت موشک‌ها و هویت کسانی که هدف قرار گرفته بودند اطلاعات دقیقی منتشر نشد و فقط از عنوان کلی «انهدام مقرّ جاسوسی رژیم صهیونیستی (موساد)» استفاده شد.

بعد از گزارش رسانه‌های عراقی در مورد کشته شدن پیشرو مجید آقا دیزایی و کرم میخائیل، رسانه‌های ایران گزارش‌ها و عکس‌های متعددی با ادعای ارتباط این تاجران با اسرائیل و موساد منتشر کردند. (لینک۱، لینک۲، لینک۳، لینک۴، لینک۵).

همشهری آنلاین در گزارشی مدعی شده که دیزایی «از نزدیک با موساد و رهبری کردستان» در ارتباط بوده و «یک ارتش خصوصی کوچک»‌ هم در اختیار داشته که در آن «پرسنل نظامی سابق آمریکا» را استخدام کرده است.

پیشرو دیزایی و کرم میخائیل که بودند؟

پیشرو دیزایی، متولد اربیل و فارغ‌التحصیل از دانشگاه این شهر بود حدود ۶۵ سال داشت. او رئیس دو شرکت «گروه فالکون» و «امپایر ورلد» بود. به گفته خودش که مالکیت دو شرکت کاملا در اختیار عراقی‌هاست و درآمدش هم در عراق سرمایه‌گذاری می‌شود.

گروه فالکون هفت شرکت زیرمجموعه در زمینه‌های کشاورزی، امنیت، نفت و گاز، تجارت، ساخت و ساز، محصولات زیبایی و فناوری دارد. امپایر ورلد هم بزرگترین شرکت ساخت و ساز در کردستان عراق است.

كرم ميخائيل سریدار (Karam Mikhail Saridar) هم بنیانگذار و مدیر عامل مناهیل ال‌رایان (Manahil El Ryan)، بود. این شرکت که در سال ۲۰۱۴ تاسیس شده و توزیع کننده اصلی محصولات رسمی غول‌های فناوری آسیایی مانند سامسونگ الکترونیک و سونی در عراق است. خانواده سریدار اصالتاً اهل دشت نینوا و در حال حاضر در بریتانیا ساکن هستند. دیوید کامرون، وزیر امور خارجه بریتانیا، در دیدار با امیرعبداللهیان در حاشیه اجلاس داووس، کشته شدن کرم میخائیل، شهروند بریتانیایی-عراقی و حمله ایران به اربیل را محکوم کرد.

عکس‌های ساختگی و غیرمرتبط

با انتشار مختصات محل اصابت موشک‌های سپاه در اربیل و مشخص شدن هویت کشته‌شدگان، موجی از فیلم و عکس در رسانه‌های داخلی ایران و رسانه‌های نزدیک به سپاه منتشر شد که در تلاش برای ارتباط افراد کشته شده در این حمله با اسرائیل و موساد داشت.

۱)

پس از موشک‌باران اربیل رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی همچون پرس‌ تی‌وی و تسنیم تصویر زیر را به عنوان سندی از ارتباط تاجر کشته شده کرد با عنوان «تصویر دیزایی در جشن یوم کیپور در کنار یک خاخام یهودی» منتشر کردند. اما این تصویر ساختگی است و در نسخه اصلی آن را در ادامه می‌بینید.

شخصی که به عنوان یک خاخام یهودی معرفی شده «برل لازار» خاخام ارشد روسیه است. نکته قابل توجه این که سازندگان این تصویر ساختگی، نه تنها عکس دیزایی را جانمایی کرده‌اند بلکه یکی از زنان بی‌حجاب پس زمینه را به مرد تبدیل کرده و زن دیگر را از کادر حذف کرده‌اند، فرد نشسته در وسط تصویر هم عوض شده‌است.

۲)

تصویر زیر هم یکی دیگر از اسناد ادعایی رسانه‌هایی همچون پرس‌تی‌وی است. در روز ۲۹ دی ۱۴۰۲ این رسانه با انتشار تصویر زیر در یک خبر اختصاصی مدعی شد که: «غول نفتی عراقی که در حمله سپاه کشته شد، مرد کلیدی موساد در اربیل بود.»

اما این تصویر هم ساختگی است و در نسخه اصلی تصویر اثری از دیزایی دیده نمی‌شود.

رسانه‌های فارسی زبان در اقلیم کردستان نیز ساختگی بودن این تصاویر را تایید کرده‌اند و بی‌بی‌سی فارسی گزارشی مفصل درباره این دو عکس و افراد حاضر در آن منتشر کرد.

کانال تلگرامی بی‌سیم‌چی مدیا هم تصاویری را با عنوان «آموزش گروه‌های تروریستی توسط افسران موساد» در منزل دیزایی منتشر کرد.

یکی از افرادی که در این عکس‌ها به کرات دیده می‌شود و در عکس فتوشاپ شده که پیشتر هم در مورد آن توضیح دادیم هم بود ایلان نیسیم Elan Nissim، شهروند آمریکایی اسرائیلی است. عکس او با عنوان «فرمانده یگان ویژه موساد در اقلیم کردستان عراق» هم در رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران منتشر شده.

بی‌بی‌سی فارسی در گزارش خود با آقای نیسیم که گفته می‌شود در زمینه یافتن افراد ربوده شده توسط گروه‌های شبه‌نظامی فعال است، گفتگو کرده. او با رد ارتباط با موساد و اسرائیل این ادعا را خنده‌دار خواند. بر اساس این گزارش او پیش از این به دلیل نجات زنان و کودکان ایزدی و مسیحی از دست داعش از دولت اقلیم کردستان جایزه گرفته است. فکت‌نامه نمی‌تواند مستقلا صحت اظهارات آقای نیسیم را تایید کند.

عکس و ویدیوهای منسوب به محل حمله

۱) در روز جمعه ۲۹ دی حساب توییتری روزنامه ایران ویدیویی را با این ادعا «فیلم جدید از افسر اسرائیلی موساد در خانه پیشرو دیزایی که توسط موشک‌های سپاه نابود شد»، منتشر می‌کند.

ارشاد علیجانی روزنامه‌نگار و فکت‌چکر فرانس ۲۴، محتوای ویدیوی روزنامه ایران را بررسی کرده و بر اساس مختصات دقیق خانه دیزایی که توسط سپاه موشک باران شده، احتمال اینکه که محل تصویربرداری این ویدیو همان خانه دیزایی باشد را رد کرده است. (لینک مقاله در فرانس ۲۴)

هویت افراد داخل تصویر مشخص نیست، اما می‌توان با قطعیت گفت مکان این ویدئو متفاوت از خانه پیشرو پیزایی و منطقه‌ای است که هدف حملات موشکی سپاه قرار گرفته است. در پس‌زمینه ویدئوی روزنامهایران، تپه‌ها و کوه‌هایی در فاصله نزدیک دیده می‌شوند، در حالی خانه آقای پیشرو در منطقه‌ای بدون پستی و بلندی قرار دارد. بر اساس بررسی‌های فرانس ۲۴، نزدیک‌ترین ارتفاعات بیش از ۷ کیلومتر با خانه آقای دیزایی فاصله دارند.

کسانی که فقط به گزارش رسانه‌های داخلی ایران کشته شدند

درحالی که رسانه‌های عراقی و کردی تعداد و هویت کشته‌شدگان را منتشر کرده‌اند، در رسانه‌های داخلی ایران هنوز روایت یک‌دستی از تعداد کشته‌شدگان این حمله و هویت آنان وجود ندارد.

کشته شدن پیشرو دیزایی و کرم سریدار از سوی منابع ایرانی هم تایید شده، با وجود این همزمان اخبار متعددی از کشته شدن گروه‌های سه نفره و یا چهار نفره ماموران موساد هم منتشر می‌شود.

ادعای کشته شدن سه تن از ماموران موساد با استناد به توییت یک روزنامه‌نگار عراقی است. او چهار روز بعد از حمله به نقل از منابع مطلع خود گفته که سه تن از ماموران موساد در این حمله کشته شدند و یک تن زخمی شده است. او نوشت که این افراد سه نفر از دوازده نفری بودند که در منزل پیشرو دیزایی جمع شده بودند و اسامی آنان «آری يانوفسكی، رومان كوهين اليخا و جيدون يجلی زانيلمان» است. او هویت فرد زخمی را هم «زاک هوف» عنوان کرد.

نگاهی به مطالب توییتر این کاربر نشان می‌دهد که مواضع او به جمهوری اسلامی و نیروی‌های موسوم به «محور مقاومت» نزدیک است.

کشته شدن چهار مامور موساد، با اسامی متفاوت از سه ماموری که پیش از آن «خبرنگار عراقی» اعلام کرده بود هم ادعای کانال تلگرامی بیسیم‌چی مدیاست.

این کانال با انتشار کارت شناسایی چهار نفر به نام‌های «آوی هن، باراک آدیکا، شیمون مالکا و اسرائیل شرابیه» مدعی شد اینها اعضای موساد هستند که در این حمله کشته شدند.

پس از این، بعضی کاربران شبکه‌های اجتماعی غیرفارسی هم این عکس‌ها را به نقل از منابع ایرانی و سپاه پاسداران منتشر کردند.

تلاش ما برای پیدا کردن سرنخی از این تصاویر و اطمینان از اینکه آیا این افراد در جریان حمله سپاه کشته‌اند یا نه، بی‌نتیجه ماند. اما هیچ یک از منابع موثقی که خبر کشته‌شدگان این حمله را اعلام کردند نامی از این افراد به میان نیاوردند.

چرا سپاه به اربیل حمله کرد؟

درباره دلایل این حمله ادعاها و تحلیل‌هایی متفاوتی از سوی مقامات ایران، کردستان عراق و رسانه‌ها طرح شده که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:

۱- انتقام کشته شدن سید رضی موسوی و زوار کرمانی

سپاه پاسداران در اطلاعیه شماره ۳ خود از این حمله به عنوان «پاسخ به شرارت‌های اخیر رژیم صهیونیستی در به شهادت رساندن فرماندهان سپاه و جبهه مقاومت» یاد کرده است.

در شبکه‌های اجتماعی برخی همچون ابوعلی الدیرانی نویسنده و فعال رسانه‌ای سوری مدعی شدند که:

«این موشک باران انتقام شهید سید رضی موسوی و زوار کرمانی بود.»

سید رضی موسوی از فرماندهان نیروی قدس سپاه پاسداران بود که در ۵ دی ۱۴۰۲، همزمان با جنگ اسرائیل و حماس در حملهٔ هوایی اسرائیل در سوریه کشته شد. مقامات ایران او را یکی از «مستشاران نظامی باسابقه» نامیدند و اسرائیل را مسئول کشته شدن او معرفی کردند.

‍۲-انتقام: موشک‌هایی که به خاطر کاپشن صورتی پرتاب شد

خبرگزاری تسنیم نزدیک به این نیروی نظامی با تیتر «موشک‌هایی که به خاطر کاپشن صورتی پرتاب شد» و انتشار عکسی از موشک‌هایی با قلب‌های صورتی سعی کرد این حمله را خونخواهی و انتقام کشته‌شدگان مراسم سالگرد قاسم سلیمانی از جمله دختر بچه‌ای به «دختر کاپشن‌ طلایی» معروف شده بود تعبیر کند.

این روایت در شبکه‌های اجتماعی حامیان جمهوری اسلامی مورد توجه بسیاری قرار گرفت.

۳) قطع بازوهای اقتصادی کردستان

اما روزنامه الشرق الاوسط تحلیل‌های متفاوتی درباره دلایل احتمالی این حمله مطرح کرده است:‌

«حملات موشکی اخیر از نظر شیوه و حجم تخریب و تلفات جانی و علل حمله تا حدودی شبیه حمله موشکی سپاه به ویلای باز برزنجی سرمایه دار و تاجر نفت کرد در مارس ۲۰۲۲ است. کردها در تحلیل و تفسیر حملات اخیر و «نقشه های سپاه» برآورد می کنند که سپاه با این حملات اخیر در صدد قطع بازوهای رهبر حزب دموکرات کردستان در حوزه تجارت و انرژی است».

۴- اخطار به آمریکا

روزنامه الشرق الاوسط در بخش دیگری از مقاله خود فرضیه‌ دیگری را که از «نظر ​​رهبران احزاب کرد و شیعه در اربیل و بغداد متقاعدکننده‌تر» است این گونه شرح داده:

«حملات موشکی اخیر سپاه در اربیل مرتبط با تحولات منطقه از غزه تا دریای سرخ هستند و ایران می ترسد حوثی های یمن را به عنوان یکی از گروه های نیابتی اش از دست بدهد و به همین دلیل تصمیم گرفت برای خرید وقت یا جلوگیری از لشکرکشی غربی ها به آب های گرم فاصله رویارویی اش با آمریکایی ها را کوتاه تر کند و تقابل نظامی را به اربیل بکشاند. سپاه پاسداران با حملات موشکی به اربیل پیام دیگری نیز به آمریکایی ها فرستاد: حملات متوقف نخواهد شد.. به شما وعده می‌دهیم».

اینکه محلی که هدف قرار گرفت، یعنی محل زندگی پیشرو دیزایی در نزدیکی کنسولگری ایالات متحده در اربیل قرار داشت هم این فرض را تقویت می‌کند که هدف تهدید غیرمستقیم ایالات متحده بود به این معنی که کنسولگری این کشور در تیررس ایران قرار دارد.

در روز وقوع حمله وزارت امور خارجه آمریکا هم در بیانیه‌ای حمله به یک منطقه مسکونی در نزدیکی کنسولگری خود در اربیل را محکوم کرد و آن «غیرمسئولانه» خوانده بود. با وجود این مقامات آمریکایی گفته‌ بودند که هیچ تاسیسات متعلق به ایالات متحده هدف قرار نگرفته و تلفاتی به نیروهای این کشور وارد نشده است.

بامداد روز سه‌شنبه ۲۶ دی ۱۴۰۲ یگان موشکی سپاه پاسداران، یازده موشک به اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق شلیک کرد. به گزارش منابع عراقی و کردی در این حمله چهار نفر؛ از جمله دو تاجر به نام‌های پیشرو دیزایی و کرم میخائیل، فرزند ۱۱ ماهه دیزایی و زنی فیلیپینی در خانه پیشرو دیزایی کشته شدند.

سپاه پاسداران می‌گوید «مقر جاسوسی رژیم صهیونیستی (موساد) در اقلیم کردستان عراق» را هدف قرار داده است، اما مقام‌های عراقی این ادعا را رد می‌کنند و می‌گویند جایی که هدف قرار گرفته «منزل خانوادگی یک تاجر عراقی است.»

مقام‌ها، نهادها و رسانه‌های جمهوری تاکنون هیچ سندی از ارتباط پیشرو دیزایی با اسرائیل منتشر نکرده‌اند، در عوض حجم نسبتا زیادی اخبار جعلی و اسناد و تصاویر ساختگی با این مضمون در رسانه‌های رسمی و شبکه ارتباطی هواداران جمهوری اسلامی در شبکه‌های اجتماعی منتشر و دست به دست شده است.

مشهورترین این تصاویر ساختگی دو تصویر دستکاری شده که پرس‌تی‌وی و خبرگزاری تسنیم به عنوان سند ارتباط پیشرو دیزایی با اسرائیل منتشر کرده‌اند. در تصویر جعلی اول، چهره آقای دیزایی به یک عکس قدیمی از ر یک خاخام یهودی اضافه شده، در تصویر علی دوم، عکس آقای دیزایی در میان گروهی از نظامیان اضافه شده است.

روزنامه ایران، متعلق به دولت جمهوری اسلامی نیز، ویدیویی با عنوان «فیلم جدید از افسر اسرائیلی موساد در خانه پیشرو دیزایی که توسط موشک‌های سپاه نابود شد» است، منتشر کرده است. هویت افراد ویدئوی روزنامه ایران مشخص نیست، اما مکان آن به طور قطع متفاوت از خانه‌ای است که هدف حمله موشکی سپاه قرار گرفته است.

بر اساس گفته‌های منابع عراقی تعداد و هویت کشته‌شدگان مشخص است، اما منابع ایران هنوز روایت یک‌دستی از تعداد و هویت کشته‌شدگان ارائه نکرده‌اند. به عنوان نمونه، مقام‌های جمهوری اسلامی می‌گویند در جریان حمله موشکی سپاه هیچ کودکی کشته نشده، در حالی که اسناد و تصاویری از کشته شدن یک کودک ۱۱ ماهه در دست است. یا در یک نمونه دیگر بعضی منابع درون ایران می‌گویند که هفت عضو موساد در این حمله کشته شدند، با وجود این هیچ منبع موثقی این خبر را تایید نمی‌کند.

ابهام‌های زیادی درباره دلایل و ابعاد حمله موشکی سپاه به اربیل وجود دارد، اما روایت رسمی که تاکنون منابع رسمی در ایران از این واقعه به دست داده‌اند، مجموعه‌ای از اطلاعات ضد و نقیض، مبهم و تصاویر و اسناد جعلی و ساختگی‌اند.