ادعای نادرست درباره اثر حمل موبایل در جیب بر قدرت تولید مثل مردان

سال‌هاست که در شبکه‌های اجتماعی (بایگانی) و منابع داخل (بایگانی) و خارج ایران خبری با این مضمون دست به دست می‌شود که توان باروری مردانی که موبایل را در جیب شلوارشان می‌گذارند کاهش پیدا می‌کند. اخیرا پستی در این باره در اینستاگرام منتشر و بیش از ۳۶ هزار بار لایک شده. صاحب این حساب، کاربری به نام بهنام شکیبایی است و در بیو از او به عنوان دکتر بهنام شکیبایی یاد شده. او در ویدیویی که منتشر کرده توضیح داده که مردانی که موبایل را در جیب شلوارشان می‌گذارند، تعداد و قدرت حرکت اسپرم‌هایشان به صورت قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. در توضیحات پست این کاربر آمده: 

«آقایون سعی کنید، گوشی را به هیچ وجه در جیب جلوی شلوار نگذارید… طبق تحقیقات اخیر جای دادن گوشی در جیب جلوی شلوار باعث کاهش چشم‌گیر تعداد و قابلیت حرکت اسپرم های مرد می‌شود. در صورتی که موبایل با خود حمل می کنید، بهتر است یکی از گزینه های زیر را انتخاب نمایید: ۱- کیف یا کوله ۲- جیب بغلی بیرونی کاپشن یا کت ۳- جیب پایی شلوار، اگر مدل ارتشی باشد.»

اما این ادعا تا چه اندازه صحت دارد؟ آیا تحقیقات کاهش چشم‌گیر تعداد و قابلیت حرکت اسپرم‌های مردانی که موبایل‌هایشان را در جیبشان حمل می‌کنند نشان می‌دهد؟

در آخرین تحقیق منتشر شده در مجله پزشکی Fertility and Sterility (باروری و ناباروری) در این باره، آمده که ارتباط معناداری میان حمل تلفن همراه در جیب شلوار و کاهش باروری مردان مشاهده نشده.

این مطالعه بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده از ۲۸۸۶ مرد جوان سوئیسی انجام شده و از سال ۲۰۰۵ آغاز شد و تا ۲۰۱۸ ادامه داشت. در این پژوهش ارتباط بین قرار گرفتن مردان در معرض تلفن همراه و استفاده از آن و حجم و غلظت اسپرم، تعداد کل اسپرم (TSC) و تحرک و مورفولوژی آن مورد بررسی قرار گرفت.

با وجود این برخلاف محل قرار گرفتن موبایل، نتایج تحقیقات از اثر میزان استفاده از موبایل بر کاهش تعداد اسپرم خبر می‌دهد. بنابر این گزارش مردان ۱۸ تا ۲۲ ساله‌ای که می‌گویند بیش از ۲۰ بار در روز از گوشی‌های خود استفاده کرده‌اند، ۲۱ درصد بیشتر در معرض کاهش تعداد، و ۳۰ درصد بیشتر در معرض کاهش غلظت اسپرم بودند. مردانی که کمتر از پنج بار در هفته از تلفن خود استفاده می‌کردند از تعداد و غلظت اسپرم بالاتری برخوردار بودند. بنابراین با افزایش استفاده از تلفن همراه، تعداد و غلظت اسپرم کاهش می‌یافت.

یکی دیگر از یافته‌های این تحقیق این بود که با «پیشرفت فناوری ارتباطات همراه» تاثیر منفی آن بر تعداد و غلظت اسپرم مردان کم شده‌است.تلفن‌های قدیمی‌تری که از شبکه 2G و 3G استفاده می‌کردند، بیشتر از شبکه‌های 4G و 5G بر تعداد اسپرم مردان تاثیر داشتند. این ارتباط معکوس در اولین دوره مطالعه (۲۰۰۵-۲۰۰۷) بارزتر بود و به تدریج در دوره‌های بعدی (۲۰۰۸-۲۰۱۱ و ۲۰۱۲-۲۰۱۸) کاهش یافت. اما این تاثیر فقط در کاهش تعداد اسپرم دیده شده و اساسا استفاده از تلفن همراه تاثیر منفی‌ای در شکل و تحرک اسپرم نداشته است.

از مجموع ۲۳۶۸ مردی که به این سوال که موبایل را در زمان حمل کجا نگه می‌دارند جواب دادند، ۸۵/۷ درصد گفتند جیب شلوار. بقیه مردان هم آن را یا در جیب کت خود نگه میدارند (۴/۶ درصد) یا در جای دیگر (۹/۷ درصد). بر اساس یافته‌های تحقیق حمل تلفن در جیب شلوار در مقایسه با حمل آن به شکل‌های دیگر با تغییر پارامترهای کیفیت مایع منی ارتباط معنی‌داری نداشت.

از این رو داده‌های این تحقیق بر تاثیر میزان استفاده از تلفن همراه و همچنین میزان پیشرفته بودن تکنولوژی آن بر غلظت و تعداد اسپرم مردان صحه می‌گذارد، اما ارتباط اثر نگهداری تلفن همراه در جیب شلوار بر باروری مردان را رد می‌کند.

از سوی دیگر متخصصان تاکید دارند که کاهش تعداد کل اسپرم ممکن است به معنی کاهش پتانسیل باروری نباشد.

اختلاف‌نظر بر سر موبایل در جیب شلوار

بر اساس داده‌های تحقیق دیگری که در سال ۲۰۲۱ در  سایت کتابخانه ملی پزشکی (National Library of Medicine) وابسته به سازمان ملی بهداشت ایالات متحده قرار داده‌شد، ارتباط کمی بین حمل تلفن همراه در جیب جلویی شلوار و باروری مردان وجود دارد. اگرچه در این تحقیق تاکید شد که در بین مردان لاغرتر (BMI <۲۵)، حمل تلفن همراه در جیب جلویی شلوار با قابلیت باروری کمتر همراه بوده است. در این تحقیق، نمونه آماری ۷۵۱ مرد در دانمارک و ۲۳۴۹ مرد در آمریکای شمالی بودند و تحقیق از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ به طول انجامید.

از سوی دیگر پزشکان می‌گویند گرم شدن ناحیه تناسلی می‌تواند در کاهش اسپرم در مردان موثر باشد. از این رو این احتمال  وجود دارد که تلفن‌های همراه میدان‌های الکترومغناطیسی با فرکانس رادیویی سطح پایین (RF-EMF) منتشر می‌کنند و این می‌توانند بافت اطراف گوشی را تا نیم درجه سانتی‌گراد گرم کند و به کاهش اسپرم بینجامد. توضیح مشابهی هم برای گذاشتن لپ‌تاپ روی ران‌ها ارايه می‌شود. از آنجایی که درجه حرارت بیضه‌ها باید بین ۱ تا ۲ درجه سانتیگراد کمتر از دمای بدن باشد، عادت کار کردن با کامپیوتر روی ران‌ها  و گرمایی که باتری تولید می‌کند ممکن است موجب افزایش دما و «پخته شدن» اسپرم شود.

با وجود این دکتر جیمز ام. هوتلینگ، (James M. Hotaling) متخصص باروری و آندرولوژی مردان و استاد اورولوژی دانشگاه سلامت یوتا (University of Utah Health) در این باره می‌گوید تا به‌حال هیچ داده‌ قطعی‌ای در این باره ندیده‌است که باعث شود به بیماران خود توصیه کند تلفن همراه را در جیب خود نگه ندارند. او می‌گوید که به بیمارانش توصیه می‌کند که به جای تمرکز بر متغییر بی‌اهمیت موبایل در باروری به موضوعات مهم از  جمله ورزش و تغذیه توجه کنند.

یک کاربر اینستاگرام مدعی شده تعداد و قدرت حرکت اسپرم‌ مردانی که موبایل را در جیب شلوارشان می‌گذارند «به صورت قابل توجهی» کاهش پیدا می‌کند. در  آخرین تحقیق منتشر شده در این باره در مجله پزشکی Fertility and Sterility (باروری و ناباروری) تاکید شده که ارتباط معناداری میان حمل تلفن همراه در جیب شلوار و کاهش باروری مردان وجود ندارد.

با وجود این برخلاف محل قرار گرفتن موبایل، نتایج تحقیقات از اثر میزان استفاده از موبایل بر کاهش تعداد و غلظت اسپرم خبر می‌دهد. بنابر این گزارش مردان ۱۸ تا ۲۲ ساله‌ای که بیش از ۲۰ بار در روز از گوشی‌های خود استفاده می‌کنند، ۲۱ درصد بیشتر در معرض کاهش تعداد، و ۳۰ درصد بیشتر در معرض کاهش غلظت اسپرم‌اند. مردانی که کمتر از پنج بار در هفته از تلفن خود استفاده می‌کنند از تعداد و غلظت اسپرم بالاتری برخوردارند. این تاثیر فقط در کاهش تعداد اسپرم دیده شده و اساسا استفاده از تلفن همراه تاثیر منفی‌ای در شکل و تحرک اسپرم نداشته است.

یکی دیگر از یافته‌های این تحقیق این بود که با پیشرفت فناوری تلفن همراه تاثیر منفی آن بر تعداد و غلظت اسپرم مردان کم شده است. 

با وجود این تحقیقات دیگری هم وجود دارند که از تاثیر هر چند اندک گوش‌های موبایل در جیب مردان بر میزان باروری آنها خبر می دهند و می‌گویند این در مورد مردان لاغرتر بیشتر شایع است.

در هر صورت اما هیج تحقیق معتبری تایید نمی‌کند که با گذاشتن موبایل در جیب شلوار  تعداد و قدرت حرکت اسپرم‌ها به صورت قابل توجهی کاهش پیدا می‌کنند. از این رو فکت‌نامه به این ادعای مطرح شده در شبکه‌های اجتماعی نشان نادرست می‌دهد.