ساتراپی در پرسپولیس جنایت سینما رکس را به حکومت پهلوی نسبت می‌دهد

در شبکه‌های اجتماعی با به اشتراک گذاشتن صفحاتی از عکس کتاب مصور «پرسپولیس» اثر مرجان ساتراپی، کارتونیست و انیماتور فرانسوی ایرانی‌تبار، گفته شده که او در این کتاب واقعه آتش‌سوزی سینما رکس آبادان در ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ را به حکومت محمدرضا شاه پهلوی نسبت داده است.

این مساله پس از حضور مرجان ساتراپی در مراسم مهمانی جایزه نوبل صلح خانم نرگس محمدی، مورد توجه قرار گرفت. دو نمونه از توییت‌هایی که با این موضوع منتشر شده‌است را در اینجا می‌بینید (لینک۱، لینک۲).

همچنین در کانال تلگرام «مملکته» تصویری از یکی از صفحات کتاب «پرسپولیس» منتشر شده و در شرح آن نوشته شده:

«کتاب پرسپولیس داره میگه بعد از یه خواب ۲۵۰۰ ساله، انقلاب، مردم رو آگاه و از خواب بیدار کرد.»

تعداد زیادی از مخاطبان فکت‌نامه از ما خواستند این ادعاها را درستی‌سنجی کنیم.

«پرسپولیس» کتاب مصوری (کمیک استریپ) دو جلدی است که سال ۲۰۰۰ به زبان فرانسوی منتشر شد و داستانش بر اساس زندگی مرجان ساتراپی است. راوی داستان، دختری به نام مرجان است که پس از انقلاب و آغاز جنگ، در نوجوانی به اروپا مهاجرت می‌کند. کتاب، روایتگر این دوران دشوار زندگی او و گذار از کودکی به بزرگسالی است. انیمیشن پرسپولیس که از روی این کتاب توسط ساتراپی ساخته شد، برنده «جایزه ویژه هیات داوران جشنواره کن» و نامزد اسکار برای بهترین انیمیشن سال و نامزد گلدن‌گلوب برای بهترین فیلم خارجی (غیر آمریکایی) سال ۲۰۰۷ بود.

ماجرای سینما رکس در کتاب «پرسپولیس» 

آتش‌سوزی سینما رکس آبادان در ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ منجر به کشته شدن بیش از ۶۰۰تن شد. در آن زمان شایعه شده‌بود که عوامل ساواک عاملان این آتش‌سوزی بودند و هدف‌شان بدنام کردن انقلاب بود. آن شب سینما رکس در حال نمایش فیلم «گوزن‌ها» ساخته مسعود کیمیایی بود که آن فیلم هم بر اساس شایعه دیگری در افکار عمومی ایرانیان، به واقعه سیاهکل نسبت داده می‌شود. اما پس از پیروزی انقلاب، شواهدی از سوی حسین تکبعلی‌زاده، متهم ردیف اول این واقعه ارائه شد که نشان می‌داد، آتش‌سوزی سینما رکس کار دولتِ وقت و ساواک نبوده‌است.

این موضوع که آتش‌سوزی سینما رکس کار عوامل ساواک یا حکومت شاه نبوده، یک فکت است (یرواند آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، نشر نی، ص۶۳۳). دادگاه متهمان این پرونده در تابستان ۱۳۵۹ و سال‌ها پیش از نگارش کتاب پرسپولیس، از شبکه یک تلویزیون جمهوری اسلامی ایران پخش شده ‌بود. این دادگاه چند بار دیگر نیز از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده‌است:

اما با مراجعه به صفحه ۲۰ ( نسخه PDF چاپ اول کتاب به زبان فرانسه) ما به واسطه گفتگوی پدر و مادر شخصیت اول داستان درمی‌یابیم که سینما رکس آبادان در آتش سوخته. در ادامه شرح آنچه روی داده است را می‌خوانیم: «چند دقیقه قبل از آغاز آتش‌سوزی درها قفل شد، پلیس در محل حضور داشت، پلیس مانع از کمک‌رسانی مردم عادی به کسانی که در سینما حبس بودند شد… آتش‌نشانان تا ۴۰ دقیقه بعد هم نرسیدند». در نهایت راوی به ما می‌گوید: «بی‌بی‌سی گفت ۴۰۰ نفر کشته شدند. رژیم شاه می‌گوید این متعصبان مذهبی بودند که این قتل‌عام را مرتکب شدند، اما مردم می‌دانند که کار شاه بوده.» 

پدر و مادر تصمیم می‌گیرند روز بعد در اعتراض به آنچه رخ داد به تظاهرات بروند.

از این رو چنانچه پیداست این گفته که در کتاب «پرسپولیس»، شاه مقصر حادثه سینما رکس معرفی شده درست است. 

برای آنچه درباره «بیدار شدن مردم ایران از خواب ۲۵۰۰ساله» هم با رجوع به متن کتاب، در صفحه ۱۶ ( نسخه PDF چاپ اول کتاب به زبان فرانسه) می‌بینیم که جمله مورد اشاره به این صورت در بالای صفحه آمده: «انقلاب سرانجام مردم را پس از یک خواب طولانی ۲۵۰۰ ساله بیدار کرد.»

این فصل از کتاب با عنوان «دوچرخه» بر محور گفتگوی کودکانی که در حال بازی هستند پیش می‌رود و جمله مذکور را شخصیت اول داستان به نقل از پدر خود بازگو می‌کند. نقل قول در جمله بعد اینگونه ادامه پیدا می‌کند: «۲۵۰۰ سال چپاول و سرکوب». در ادامه نیز دوره‌های مختلف این ۲۵۰۰ سال را نام می‌برد؛ از پادشاهان ایران باستان، تا حمله اعراب و حمله مغول و در نهایت «امپریالیسم مدرن».