تبریک محمدرضا شاه برای استقلال بحرین، دو تصویر جعلی و یک تصویر واقعی از روزنامه اطلاعات

در شبکه‌های اجتماعی عکسی منتشر شده که گفته می‌شود صفحه اول روزنامه اطلاعات در مرداد ۱۳۵۰ و زمان «جدایی بحرین از ایران» را نشان می‌دهد. در بالای این بریده روزنامه تیتری با این عنوان آمده "محمدرضا شاه «جدایی بحرین» از ایران را تبریک گفت!"

پیش از این، در مرداد ماه ۱۴۰۲ نیز، علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت ابراهیم رئیسی، همین عکس را به صورتی که گویا صفحه کامل روزنامه را نشان می‌دهد در توییتر خود منتشر (لینک بایگانی) که در آن علاوه بر تبریک محمدرضا شاه پهلوی به اظهاراتی از عباس هویدا، نخست وزیر و امیر اسدالله علم، وزیر دربار، اشاره شده بود.

اما این ادعا تا چه اندازه صحت دارد، آیا در روزنامه اطلاعات در مرداد ماه ۱۳۵۰ و بعد از استقلال بحرین چنین تیتری زده شد؟ آیا فارغ از تیتر روزنامه اطلاعات، شاه پهلوی این اتفاق را تبریک گفته؟

نگاهی به آرشیو روزنامه اطلاعات نشان می‌دهد که در روز ۲۴ مرداد سال ۱۳۵۰ و یک روز پس از خوانده شدن اعلامیه استقلال بحرین در سازمان ملل متحد از این قرار بوده است:

در بالا و سمت چپ صفحه اول این روزنامه می‌بینیم که با تیتر «ایران از عضویت بحرین در سازمان ملل پشتیبانی می‌کند» و روتیتر «شاهنشاه استقلال بحرین را تبریک گفتند» به این موضوع اشاره شده است.

در صفحه ۲ روزنامه نیز در سرمقاله و در تیتر یک صفحه دو با عنوان «با استقلال بحرین استعمار از خلیج فارس رخت بر می‌بندد»، با اشاره تلویحی به خروج بریتانیا به این موضوع پرداخته شد.

از این رو پیداست که محمدرضا شاه پهلوی «استقلال بحرین» را تبریک گفته و آن را به رسمیت شناخته است.

آیا «استقلال بحرین» مترادف با «جدایی بحرین از خاک ایران» است؟

حاکمیت بحرین پیش از «همه‌پرسی» فروردین ۱۳۴۹ هم در اختیار ایران نبود، هر چند آنچه که در بحرین در آستانه استقلال اتفاق افتاد نه همه‌پرسی که به عقیده برخی نظرسنجی بوده است. امیر اسدالله علم هم در خاطرات اردیبهشت ۱۳۴۹ خود به این موضوع اشاره می کند و می‌گوید آنچه برگزار شد رفراندوم نبود و «این خلاف اصل است». با وجود این در نهایت در روز ۲۳ مرداد ۱۳۵۰ بیانیه‌ رسمی استقلال بحرین در سازمان ملل قرائت شد.

بحرین تا حدود سال ۱۱۶۰ (هجری قمری) در قلمرو پادشاهی ایران بود، اما در سال ۱۱۶۳ به تصرف آل‌خلیفه درآمد و در سال ۱۲۷۰ در زمان سلطنت قاجار، بریتانیا بر آن حاکم شد. با وجود این در تمام آن سال‌ها ایران هیچگاه از ادعای مالکیت بحرین دست نکشید. تا آنجا که در بیستم آبان ۱۳۳۶ هجری شمسی در لایحه تقسیمات کشوری که از وزارت کشور به دولت آمد و در حضور محمدرضا شاه پهلوی بررسی و تصویب شد، بحرین استان چهاردهم ایران نام گرفت. به هر روی درباره حق حاکمیت ایران بر بحرین، اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد، اما در نهایت اتفاقی که در سال ۱۳۵۰ افتاد، از نظر حقوقی «استقلال بحرین» بود و نه جدا شدن آن از خاک ایران.

متن‌ها نسبت داده شده به اسدالله علم و امیرعباس هویدا چقدر معتبر و واقعی است؟

متن‌های نسبت داده‌ شده به علم و هویدا در روزنامه اطلاعات منتشر نشده‌اند. اولی در خاطرات سه شنبه،‌۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۹ اسدالله علم آمده است.

دومی هم جزو اسنادی است که مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات آن را منتشر کرده است. فکت‌نامه نمی‌تواند صحت و اصالت تصاویر منتشر شده از سوی این مرکز را تایید کند.

در شبکه‌‌های اجتماعی تصویر بریده‌ای از روزنامه‌ اطلاعات با تیتر بزرگ «محمدرضا شاه جدایی بحرین از ایران را تبریک گفت» دست به دست می‌شود.

چند ماه پیش نیز علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت، نسخه مشابهی از همین عکس را در توییتر منتشر کرده بود.

هر دو این عکس‌ها به وضوح ساختگی و کلاژ تصاویر بی‌ربطی‌اند که برخی از آنها هیچگاه نه در روزنامه اطلاعات و نه در روزنامه دیگری منتشر نشده‌اند.

البته در واقعیت، تبریک شاه برای «استقلال بحرین» (نه «جدا شدن بحرین از خاک ایران») در صفحه اول روزنامه اطلاعات مورخ ۲۴ مرداد ۱۳۵۰ منتشر شده.

درباره حق ایران برای حاکمیت بر بحرین اختلاف‌نظرهای اساسی وجود دارد، اما در سال ۱۳۴۹، وضعیت بحرینِ تحت‌الحمایه بریتانیا با پرسش در مورد سه گزینه «الحاق به ایران»، «ادامه تحت‌الحمایگی بریتانیا» و «استقلال» از برخی اشخاص و گروه‌ها در بحرین تعیین شد، نه جدا شدن «بحرین از خاک ایران».

با این اوصاف فکت‌نامه ضمن تاکید بر ساختگی بودن تصاویری که به اسم روزنامه اطلاعات منتشر شده به این پیام تبریک محمدرضا شاه برای «جدا شدن بحرین از ایران» در روزنامه اطلاعات نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.