سیدحسین حسینی
خریدن کوکاکولا و پپسی در ایران، حمایت از اسرائیل است.
شاخ‌دار
ادعای بی‌اساس درباره نفع بردن اسرائیل از فروش کوکاکولا و پپسی در ایران
اگر وقت ندارید …
- سیدحسین حسینی، مجری شبکه افق صدا و سیمای جمهوری اسلامی می‌گوید بخشی از عواید خرید و مصرف نوشابه‌های کوکاکولا، حتی کوکاکولای تولید ایران به دولت اسرائیل پرداخت می‌شود. .
- نه ارتباط نوشابه‌های تولید ایران با شرکت کوکاکولا ادعای درستی است نه تئوری توطئه قدیمی ارتباط کوکاکولا و دولت اسرائیل پایه و اساسی در واقعیت دارد.
- شرکت خوشگوار، تولید کننده نوشابه کوکاکولا و چند نوشابه دیگر به عنوان یک شرکت خصوصی در ایران به ثبت رسیده است.
- شرکت خوشگوار بارها اعلام کرده هیچ وجهی به شركت كوكاكولا بابت فرانشیز یا حق استفاده از آرم و لایسنس به کوکاکولا پرداخت نكرده و اسانس مورد نیاز خود را از ایرلند خریداری می‌کند.
- اوایل دهه ۱۳۷۰ شرکت «نوشاب» قرارداد سرمایه‌گذاری و همکاری مشترک با کوکاکولا منعقد کرد که به دلیل تحريم‌های آمريکا به جای نرسید. شرکت نوشاب در سال ۱۳۹۲ توسط خوشگوار خریده شد.
- ارتباط کوکاکولا و پپسی با اسرائیل یک تئوری توطئه قدیمی است که بارها در میان هواداران جمهوری اسلامی، رسانه‌ها و حتی مقام‌ها و نهادهای رسمی تکرار شده است.
- کوکاکولا و پپسی شرکت‌های چند ملیتی‌اند که در آمریکا تاسیس شده و سهام آنها - مستقیما یا با واسطه شرکت‌های سرمایه‌گذاری- در اختیار هزاران سهامدار با ملیت‌‌ها و مذاهب گوناگون قرار دارد.
- هواداران تئوری توطئه مدعی‌اند بخشی از درآمد سالانه کوکاکولا در اختیار اسرائیل قرار می‌گیرد. این یک خبر جعلی است که دست‌کم ۲۰ سال سابقه دارد.
- مثلا رسانه‌های ایران با استناد به گزارشهای جعلی می‌گویند، کوکاکولا و پپسی در سال ۲۰۰۳ هر کدام حدود ۳/۲ میلیارد دلار در اختیار اسرائیل گذاشته‌اند.
- این عدد در مقیاس اقتصاد اسرائیل و حتی در نسبت به کل درآمد خالص کوکاکولا و پپسی عدد بزرگ و غیرمنطقی و معادل یک سوم درآمد خالص کنونی این دو شرکت بزرگ است. *
- ممکن است برخی کارخانه‌ها و نمایندگی‌های محلی کوکاکولا ممکن است در امور محلی مانند اشتغال‌زایی، خیریه، جمع‌آوری کمک‌های مالی، مشارکت مستقل داشته باشند.
- این همکاری‌های محلی اولا محدود به اسرائیل نیست، در بسیاری دیگر از نقاط جهان، از جمله در فلسطین و حتی غزه سابقه دارد. دوم اسرائیل ارتباط مالی یا تشکیلاتی با کوکاکولا و سهامداران آن ندارد.
سیدحسین حسینی، مجری شبکه افق صدا و سیمای جمهوری اسلامی، روز سوم آبان ۱۴۰۱ در برنامه «به افق فلسطین» ابهاماتی را درباره رابطه کوکاکولا و پپسی و اسرائیل مطرح کرده و مدعی شده عواید خرید و مصرف حتی نوشابه‌های تولید داخل به دولت اسرائیل می‌رسد.
هم مجری دیگر برنامه و هم مهمان برنامه، حمیدرضا آصفی، دیپلمات و سخنگوی پیشین وزارت خارجه جمهوری اسلامی صحت اظهارات آقای حسینی را، دست‌کم درباره ارتباط نوشابه‌های تولید داخل ایران زیر سوال بردند.
اما این شایعه اولین بار نیست در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های جمهوری اسلامی مطرح می‌شود.
به عنوان نمونه خبرگزاری فارس، در روزهای گذشته دو گزارش به تاریخ ۲۹ مهر و دوم آبان ۱۴۰۲ (به نقل از رجانیوز) به این مضمون منتشر کرده است و کوکاکولا را یکی از شرکت‌هایی معرفی کرده که وابسته یا حامی اقتصادی اسرائیل هستند.
بازخوانی سابقه پخش این خبر در ایران و سایر کشورها
طرح چنین شائبه‌ای محدود به روزهای اخیر و پس از بالا گرفتن درگیری و جنگ حماس و اسرائیل نیست. سال‌ها است شایعه ارتباط کوکاکولا و پپسی با اسرائیل در رسانه‌ها و محافل هوادار جمهوری اسلامی مطرح می‌شود. به عنوان نمونه می‌توان به گزارشی اشاره کرد که ۹ خرداد ۱۳۹۱ در سایت مشرق‌نیوز منتشر شده است. یا در یک نمونه دیگر، خبرگزاری مهر در گزارشی به تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۸۵ شرکت‌های کوکاکولا و پپسی را شرکت‌های حامی مالی اسرائیل معرفی کرده است.
پای این مساله حتی یک بار در اسناد رسمی جمهوری اسلامی هم کشیده شده است. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی یک بار در سال ۱۳۸۹، فهرستی از «شرکت‌های صهیونیستی» را در اختیار مجلس شورای اسلامی گذاشته که در آن اسامی بسیاری از برندهای مشهور از جمله کوکاکولا و پپسی هم ذکر شده. ادعا شده این فهرست با کمک «سازمان‌های تحریم تحت نظر سازمان کنفرانس اسلامی» تهیه شده است.
طرح این مساله البته محدود به ایران نیست. در سایر کشورهای مسلمان نیز، جسته و گریخته زمزمه تحریم کوکاکولا و پپسی به دلیل ارتباط با اسرائیل مطرح و تکرار می‌شود. به عنوان نمونه می‌توان به تحریم رستوران‌‌داران مسلمان هندی در اعتراض به حمله اسرائیل به غزه در سال ۲۰۱۴ میلادی اشاره کرد. یا در نمونه‌های قدیمی‌تر می‌توان به تحریم کوکاکولا در سال ۲۰۰۲ در مالزی یا تحریم گروه‌های مسلمانان و حتی تلاش برای تولید برند جایگزین نوشابه جایگزین در سال ۲۰۰۳ میلادی اشاره کرد.
اما آیا این ادعا ریشه‌ای در واقعیت دارد؟ آیا کوکاکولا و پپسی برندهای اسرائیلی‌اند؟ آیا رابطه‌ای ویژه میان این دو شرکت بزرگ با اسرائیل وجود دارد؟ و البته آیا ارتباطی میان کوکاکولای تولیدی در ایران با کوکاکولای اصلی و دولت اسرائیل برقرار است؟
آیا نوشابه‌های تولیدی ایران ارتباطی با کوکاکولای اصلی دارند؟
اطلاعات درباره تاریخچه شرکت خوشگوار مشهد، به گزارشهای رسانه‌ای درباره این شرکت محدود می‌شود. بر اساس این گزارش‌ها تاسیس آن به سال ۱۳۳۶ بازمی‌گردد.
خوشگوار مشهد، پس از زمزم به عنوان دومین کارخانه تولید نوشابه در ایران شناخته می‌شود. فعالیت خوشگوار در ایران با همکاری با کوکاکولا آغاز شد و این همکاری تا سال ۱۳۶۳ ادامه یافت و شرکت خوشگوار با تداوم واردات عصاره از شرکت مادر، تولید خود را ادامه می‌داد.
مالک و بنیانگذار شرکت خوشگوار، محمد جعفر یزدی است که در سال ۱۳۹۲ درگذشت اما همچنان خانواده یزدی این شرکت را اداره می‌کنند، بر اساس اطلاعات مندرج در آگهی‌های رسمی این شرکت، حسینعلی رکنی یزدی نایب رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل این شرکت است و محمد صادق امین شریعتی ریاست بر هیئت مدیره را برعهده دارد.
محسن شالچی طوسی نیز به نمایندگی از راوند مشهد دیگر عضو اصلی هیئت مدیره است و حبیب اسدالله نژاد، به عنوان عضو علی البدل این شرکت معرفی شده‌است.
پس از توقف واردات عصاره و قطع همکاری با کوکاکولا، همچنان فعالیت خوشگوار ادامه یافت، دو روایت درباره تداوم این فعالیت وجود دارد، مهدی صیادیان، عضو هیات مدیره شرکت خوشگوار تهران در دی ماه سال ۱۳۸۷ در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرد که این شرکت هیچ وجهی به شركت كوكاكولا بابت حق فرانشیز و استفاده از آرم و لایسنس به کوکاکولا پرداخت نكرده‌‌است.
این توضیحات عضو هیات مدیره پس از آن ارایه شد که وزیر وقت صنایع و معادن در اقدامی برای همبستگی با فلسطینیان دستور داده بود تا «فعالیت‌های كلیه شركت‌هایی كه ممكن است صهیونیست‌ها بخشی از سهام آن را در خارج از كشور در اختیار داشته باشند، تعلیق شود تا پس از دریافت نظرات قطعی، مراجع مربوطه در این‌باره تصمیم نهایی را اتخاذ كنند.»
این عضو هیات مدیره شرکت خوشگوار در آن زمان، تصریح می‌کند که این شرکت «همواره اسانس مورد نیاز خود را از کشور ایرلند خریداری کرده و در هیچ زمانی هم با شركت كوكاكولا و كشور آمریكا ارتباط نداشته.»
همان زمان خوشگوار مشهد در بیانیه‌ای اعلام کرد که «هیچ ارتباطی با رژیم صهیونیستی ندارد.»
روایت دوم که در گزارشهای رسانه‌ای منتشر شده، تداوم فعالیت این شرکت پس از توقف واردات عصاره از شرکت کوکاکولا را به استفاده از فرمولی ساخت ایران نسبت می‌دهند.
در این گزارش‌ها به استفاده خوشگوار از فرمول ایرانی ساخت فرخ سرمد اشاره شده است که بعدها در قالب شرکت صنایع غذایی ایران در شهر نوشهر به تولید عصاره نوشابه پرداخت.
شرکت نوشاب نیز در سال ۱۳۷۰ با خريد کارخانه آبجوسازی شمس تهران تصميم گرفت تا کوکاکولای اصلی را در ايران تولید کند، در همین راستا نوشاب قرارداد همکاری مشترکی را با شرکت کوکاکولا امضا کرد. براساس آن قرارداد کوکاکولا به ازای سرمایه‌گذاری ۱۵ ميليون دلاری، ۲۷ درصد سهام شرکت نوشاب را در اختيار می‌گرفت.
تولید مشترک کوکاکولا و نوشاب در سال ۱۳۷۳ آغاز شد اما یک سال بعد با وضع تحريم‌های آمريکا، همکاری کوکاکولا با ايران متوقف و شرکت نوشاب از دريافت فرمول توليد کوکاکولا محروم شد تا کار به شکایت متقابل دو شرکت از یکدیگر کشیده شود.
در نهایت مجموعه شرکت‌های خوشگوار در سال ۱۳۹۲ شرکت نوشاب را خریداری کرد و نوشاب نیز به یکی از زیرمجموعه‌‌های خوشگوار تبدیل شد.
آیا کوکاکولا یا پپسی شرکت‌های اسرائیلی‌اند؟
خیر. هر دو این شرکت‌ها، شرکت‌های سهامی چند ملیتی محسوب می‌شوند که سهامداران عمده آنها را شرکت‌های سرمایه‌گذاری تشکیل می‌دهند که سهام آنها میان ده‌ها هزار سهامدار پخش است. نه این شرکت‌ها در اسرائیل ثبت شده‌اند، نه شرکت‌های بزرگ اسرائیلی سهامدار عمده این دو شرکت محسوب می‌شوند.
آیا دلایل هواداران تئوری توطئه برای ربط دادن کوکاکولا و پپسی با اسرائیل مستند یا منطقی است؟
مهم‌ترین دلیلی که تاکنون هواداران این تئوری توطئه برای اثبات ارتباط کوکاکولا و پپسی با اسرائیل با ذکر کرده‌اند، ادعای پرداخت کمک‌های مالی به این کشور است.
به عنوان مثال رسانه‌های جمهوری اسلامی در گزارشهای خود به مواردی مانند ساخت کارخانه‌های کوکاکولا و اشتغال‌زایی در اسرائیل، کمک‌های میلیارد دلاری کوکاکولا به دولت اسرائیل استناد می‌کند. در یک مورد مشخص به «گزارش سال ۲۰۰۳ آژانس یهودی دیاسپورا» اشاره می‌شود که در آن گفته شده ۴/۵ درصد فروش سالانه کوکاکولا و پپسی (هر کدام ۳/۲ میلیارد دلار) در اختیار اسرائیل قرار گرفته است.
ما چنین گزارشی را پیدا نکردیم، اما در عوض دلایل منطقی وجود دارد که ثابت می‌کند این ادعاها جعلی‌اند.
اولا، اختصاص دادن بخشی از درآمد یک کمپانی بزرگ با هزاران سهامداران بدون درج در اسناد مالی تقریبا غیرممکن است.
دوم، ۶/۵ میلیارد دلار در مقیاس اقتصاد اسرائیل و حتی در نسبت با درآمد خالص شرکت‌های کوکاکولا و پپسی عدد بسیار بزرگی است. کل درآمد خالص پپسی و کوکاکولا در سال ۲۰۲۱ میلادی کمتر از ۱۰ میلیارد دلار است. این به معنی آن است که بپذیریم این دو شرکت ۲۰ سال پیش حدود یک سوم درآمد فعلی‌شان را،بدون آنکه اثری از آن در اسناد حسابداری ثبت شده باشد به اسرائیل کمک کرده‌اند. *
در بعضی منابع هم ادعاهایی مبنی بر اینکه کوکاکولا و مک‌دونالد درآمد ۴ روزشان را در اختیار اسرائیل قرار می‌دهند مطرح شده که سایت اسنوپس در یک درستی‌سنجی که در سال ۲۰۰۲ منتشر شده، آنها را فاقد اعتبار دانسته و رد کرده است.
اما از آن سو ساخت کارخانه برای اشتغال‌زایی یا مشارکت در برنامه‌های اجتماعی و حتی جمع‌آوری کمک مالی از سوی کارخانه‌ها و نمایندگی‌هایی که ساختار مستقل اداری و مالی دارند، ارتباطی با کوکاکولا ندارد.
مثلا در گزارش خبرگزاری فارس به ساخت کارخانه و اشتغال‌زایی برای ۷۰۰ کارگر در یک شهرک اسرائیلی اشاره شده است. این اتفاق البته مختص به اسرائیل است. بسیاری از کارخانه‌های کوکاکولا در کشورهای گوناگون، از جمله در فلسطین با هدف اشتغال‌زایی تاسیس می‌شوند. به عنوان نمونه در گزارش ۲۱ سال پیش اسنوپس، به کارخانه‌های محلی کوکاکولا در رام‌الله فلسطین اشاره شده است. کارخانه‌های تولیدی کوکاکولا هنوز در رام‌الله مشغول فعالیت‌اند. کوکا کولا در سال ۲۰۱۶ در غزه نیز کارخانه تولیدی راه‌اندازی کرده بود.
کوکاکولا همواره در اطلاعیه‌های رسمی ضمن رد ارتباط با هر کشور یا مذهب خاصی، به ساختار مستقل اداری و مالی کارخانه‌های اشاره می‌کند که تحت لیسانس کوکاکولا در بیش از ۲۰۰ کشور مشغول فعالیت‌اند و عواقب تحریم آنها نهایتا متوجه سرمایه‌گذاران و کارگران محلی می‌شود.
جمع‌بندی
سیدحسین حسینی، مجری شبکه افق صدا و سیمای جمهوری اسلامی می‌گوید بخشی از عواید خرید و مصرف نوشابه‌های کوکاکولا، حتی کوکاکولای تولید ایران به دولت اسرائیل پرداخت می‌شود.
نه ارتباط نوشابه‌های تولید ایران با شرکت کوکاکولا ادعای درستی است نه تئوری توطئه قدیمی ارتباط کوکاکولا و دولت اسرائیل پایه و اساسی در واقعیت دارد.
شرکت خوشگوار، تولید کننده نوشابه کوکاکولا و چند نوشابه دیگر به عنوان یک شرکت خصوصی در ایران به ثبت رسیده است.
شرکت خوشگوار بارها اعلام کرده هیچ وجهی به شركت كوكاكولا بابت فرانشیز یا حق استفاده از آرم و لایسنس به کوکاکولا پرداخت نكرده و اسانس مورد نیاز خود را از ایرلند خریداری می‌کند.
اوایل دهه ۱۳۷۰ شرکت «نوشاب» قرارداد سرمایه‌گذاری و همکاری مشترک با کوکاکولا منعقد کرد که به دلیل تحريم‌های آمريکا به جای نرسید. شرکت نوشاب در سال ۱۳۹۲ توسط خوشگوار خریده شد.
ارتباط کوکاکولا و پپسی با اسرائیل یک تئوری توطئه قدیمی است که بارها در میان هواداران جمهوری اسلامی، رسانه‌ها و حتی مقام‌ها و نهادهای رسمی تکرار شده است.
کوکاکولا و پپسی شرکت‌های چند ملیتی‌اند که در آمریکا تاسیس شده و سهام آنها - مستقیما یا با واسطه شرکت‌های سرمایه‌گذاری- در اختیار هزاران سهامدار با ملیت‌‌ها و مذاهب گوناگون قرار دارد.
هواداران تئوری توطئه مدعی‌اند بخشی از درآمد سالانه کوکاکولا در اختیار اسرائیل قرار می‌گیرد. این یک خبر جعلی است که دست‌کم ۲۰ سال سابقه دارد.
مثلا رسانه‌های ایران با استناد به گزارشهای جعلی می‌گویند، ۴/۵ درصد درآمد کوکاکولا و پپسی در سال ۲۰۰۳ میلادی، هر کدام ۳/۲ میلیارد دلار در اختیار اسرائیل قرار گرفته است. *
چنین چیزی تقریبا غیرممکن است. این عدد در مقیاس اقتصاد اسرائیل و حتی در نسبت به کل درآمد خالص کوکاکولا و پپسی عدد بزرگ و غیرمنطقی و معادل یک سوم درآمد کنونی این دو شرکت بزرگ است.
ممکن است اشاره هواداران تئوری توطئه به فعالیت‌های اجتماعی است که احتمالا از سوی کارخانه‌ها و نمایندگی‌های محلی اشتغال‌زایی، امور خیریه، جمع‌آوری کمک‌های مالی، عمدتا در محدوده محل فعالیت کارخانه‌ها انجام می‌شوند.
اولا این اقدامات محدود است و هیچ ارتباط مالی یا تشکیلاتی با کوکاکولا و سهامداران کوکاکولا ندارد. دوم، این فعالیت‌ها محدود به اسرائیل نیست، در سال‌های گذشته گزارشهای زیادی از تاسیس و اشتغال‌زایی کارخانه کوکاکولا در کرانه باختری و حتی غزه منتشر شده است.
با این اوصاف فکت‌نامه به گفته‌های سیدحسین حسینی، مجری صدا و سیما، درباره ارتباط کوکاکولا و اسرائیل نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.
* به‌روزرسانی در تاریخ ۹ آبان ۱۴۰۲
در نسخه قدیمی متن به اشتباه از خبرگزاری فارس و سایت رجانیوز نقل شده بود که این دو شرکت در سال ۲۰۰۳ میلادی ۷۰ میلیارد دلار به اسرائیل کمک کرده‌اند. در مطلب این دو خبرگزاری نوشته شده بود:
«در گزارش سال ۲۰۰۳ آژانس یهودی دیاسابورا شرکت‌های نوشابه‌سازی کوکاکولا و پپسی، هر کدام معادل ۳/۲ میلیارد دلار در سال برای تحقق آرمان‌های این آژانس کمک می‌کنند که این رقم ۴/۵ % کل فروش سالانه این شرکت‌ها که بالغ بر ۷۰ میلیارد دلار است را تشکیل می‌دهد.»
شاخ‌دار
گفته یا آمار، به قدری نادرست و مضحک است که حتی مرغ پخته هم به خنده می‌افتد!
درباره نشان‌های میرزاروش کار ما