تعداد مساجد، مراکز علمیه و پایگاه‌های نماز جمعه اهل سنت

سایت رسمی ریاست جمهوری روز ۹ شهریور ۱۴۰۲ با انتشار گزارش سخنرانی ابراهیم رئیسی در نشست علما و نخبگان اهل سنت، به نقل از او نوشته: «به برکت انقلاب و جمهوری اسلامی امروز ۱۷ هزار مسجد، ۱۲ هزار ائمه جمعه و جماعت و صدها مرکز دینی اهل سنت در کشور وجود دارد». رسانه‌ها هم با انتشار متنی مشابه که به نظر گزارش تنظیم شده توسط دفتر رئیس جمهور است، آورده‌اند: «رئیس جمهور وجود ۱۷ هزار مسجد، ۱۲ هزار ائمه جمعه و جماعت و صدها مرکز دینی اهل سنت در کشور را از برکات انقلاب و جمهوری اسلامی ایران دانست و با اشاره به فعالیت ۱۷۰۰ مدیر سنی در دستگاه‌های اجرایی کشور گفت: امروز در بخش‌های مدیریتی کشور شیعه و سنی فعالیت دارند و همواره تاکید بنده در جلسات شورای اداری استان‌ها استفاده از ظرفیت نیروهای بومی تحصیل‌کرده، صاحب تخصص، کارآمد و ذیصلاح بوده است.»

آیا در ایران ۱۷هزار مسجد و صدها مرکز دینی اهل سنت وجود دارد؟

در قدم اول، ویدیوی سخنرانی ابراهیم رئیسی را بررسی کردیم تا روشن شود او دقیقا چه ادعایی مطرح کرده است. آنچه در فایل سخنرانی آقای رئیسی وجود دارد با آنچه در رسانه‌ها منتشر شده تفاوت دارد. او گفته:

«به برکت ائمه جماعات، ۱۷ هزار مسجد و پایگاه مذهبی فعال در کشور وجود دارد. ۴۵۰ مدرسه علمیه فعال در کشور وجود دارد. ۲۹۰۰ پایگاه نماز جمعه و اجتماعات گسترده وجود دارد. ۱۲ هزار امام جمعه و جماعات که مردم از فیض نماز جماعات بهره مند باشند.»

در سخنان رئیسی به وضوح نیامده که ۱۷ مسجد اهل سنت در ایران وجود دارد، بلکه آمار او به نظر در تبیین دستاوردهای انقلاب ۱۳۵۷ است و از کل مساجد در کشور سخن می‌گوید. با این وجود ما نگاهی خواهیم داشت به آمار و ارقام مساجد، پایگاه‌های مذهبی و مدارس علمیه تا تصویری از، نسبت اظهارات مطرح شده با واقعیت، پیدا کنیم.

بررسی آمار مساجد ایران نشان می‌دهد که در هر دو حالت ادعای رئیس جمهور تطابقی با واقعیت ندارد، چرا‌که براساس گزارش مرکز رصد فرهنگی کشور تعداد کل مساجد ایران بین ۷۲ تا ۷۹ هزار مسجد برآورد شده و تعداد کل مساجد استان‌های سنی‌نشین سرجمع به ده هزار مسجد نمی‌رسد.

نتایج حاصله از طرح «آمایش مساجد کل کشور» پس از استخراج اطلاعات حدود ۵۴.۷۷۰ مسجد در سال ۱۴۰۰ که توسط بنیاد هدایت انجام شده به تفکیک استان‌ها به این شرح است:

براساس اطلاعات جدول بالا، تعداد کل مساجد استان‌هایی با بیشترین جمعیت اهل تسنن، به ده هزار مسجد نمی‌رسد. استان سیستان و بلوچستان و کردستان به عنوان دو استانی که اهل تسنن در آن اکثریت دارند، جمعا ۲۱۱۷ (۸۵۵ + ۱۲۶۲) از مجموع ۵۴ هزار مسجد سرشماری شده را دارا هستند. استان های آذربایجان غربی، کرمانشاه، گلستان و هرمزگان نیز با جمعیتی سنی مذهب، در مجموع ۵۲۲۲ مسجد دارند که تنها بخشی از آن به اهل سنت تعلق دارد.

آمار مدارس علمیه کل کشور و استان‌های سنی نشین

ابراهیم رئیسی تعداد مدارس علمیه فعال را ۴۵۰ مدرسه اعلام کرده و رسانه‌ها آن را تعداد کل مدارس علمیه اهل تسنن دانسته‌اند. بررسی‌های فکت نامه نشان می‌دهد که این عدد در هر دو حالت، عدد درستی نیست. چراکه بررسی‌های پایگاه «داده‌های باز ایران» مستند به اطلاعات موجود در سایت رسمی حوزه‌های علمیه، از فعالیت دستکم ۱۱۲۰ حوزه علمیه و مرکز تخصصی و فقهی در ایران حکایت دارد.

براساس اطلاعات پایگاه داده‌های باز ایران، در استان کردستان ۱۲ و در استان سیستان و بلوچستان ۲۶ مدرسه علمیه وجود دارد، که اگر همه این مدارس هم به اهل تسنن اختصاص داشته باشد، باز در قیاس با آمار منتشر شده فاصله بسیار دارد.

تعداد کل پایگاه‌های نماز جمعه کل کشور

آقای ابراهیم رئیسی تعداد کل پایگاه‌های نماز جمعه را ۲۹۰۰ پایگاه عنوان کرده ولی این عدد با آمار اعلام شده توسط رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، متفاوت است. حجت‌السلام علی اکبری سال ۱۳۹۸ در نشستی تعداد کل پایگاه‌های اقامه نماز جمعه در کشور را ۹۰۰ پایگاه عنوان کرده و آن را یک معجزه الهی خوانده بود. عددی کمتر از یک سوم عدد اعلام شده توسط سایت رئیس جمهور.

رسانه‌های داخلی به نقل از ابراهیم رئیسی مدعی شده‌اند: « به برکت انقلاب و جمهوری اسلامی امروز ۱۷ هزار مسجد، ۱۲ هزار ائمه جمعه و جماعت و صدها مرکز دینی اهل سنت در کشور وجود دارد». بررسی فایل صوتی سخنرانی آقای رئیسی نشان می‌دهد که او گفته: «به برکت ائمه جماعات، ۱۷ هزار مسجد و پایگاه مذهبی فعال در کشور وجود دارد. ۴۵۰ مدرسه علمیه فعال در کشور وجود دارد. ۲۹۰۰ پایگاه نماز جمعه و اجتماعات عظیم وجود دارد. ۱۲ هزار امام جمعه و جماعات که مردم از فیض نماز جماعات بهره‌مند باشند.»

فارغ از اینکه او این اعداد را به اماکن مذهبی اهل تسنن نسبت داده یا اماکن مذهبی کل کشور را مدنظر داشته، ما آن را مورد بررسی قرار دادیم. این آمار نه با آمار مساجد،‌ مدارس علمیه و پایگاه‌های نماز جمعه اهل تسنن تطابق دارد و نه با آمار کشوری.

آمار مساجد کل کشور بین ۷۲ تا ۷۹ هزار مسجد برآورد شده و نتایج طرح آمایش مساجد کشور نیز با اتمام بررسی ۵۴ هزار مسجد منتشر شده است.

سرجمع کل مساجد استان‌های سیستان و بلوچستان و کردستان که اکثریتی سنی مذهب دارد، کمتر از ۳ هزار مسجد و مساجد کل استان‌هایی که جمعیتی سنی مذهب قابل توجهی دارند به ده هزار مسجد نمی‌رسد.

تعداد کل مدارس علمیه کشور ۱۱۲۰ مدرسه برآورد شده که ۲۶تای آن در استان سیستان و بلوچستان و ۱۲تای آن در استان کردستان قرار دارد.

تعداد کل پایگاه‌های نماز جمعه در سراسر کشور ۹۰۰ پایگاه اعلام شده است.

بنابراین تمام آمار اعلام شده توسط رئیس جمهور نادرست و روشن نیست او بر چه اساسی این آمار را ارائه کرده است. از این رو «فکت نامه» به ادعای آقای ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور، مبنی بر اینکه «امروز ۱۷ هزار مسجد، ۱۲ هزار ائمه جمعه و جماعت و صدها مرکز دینی اهل سنت در کشور وجود دارد» نشان «نادرست» می‌دهد.