مهدی خانعلی‌زاده
کارشناسی «سیاست خارجی» در تلویزیون ایران
اولین قطعنامه تحریمی ضد ایرانی توسط کنگره آمریکا اردیبهشت ۵۸ صادر شد، سه ماه بعد از انقلاب.
نادرست
اطلاعات نادرست درباره آغاز تحریم‌های آمریکا علیه ایران
اگر وقت ندارید …
- مهدی خانعلی‌زاده می‌گوید اولین قطعنامه تحریمی علیه ایران، سه ماه بعد از انقلاب توسط کنگره آمریکا صادر شده است.
- به نظر می‌رسد اشاره او به قطعنامه شماره ۱۶۴ سنای آمریکا مصوب ۲۸ اردیبهشت ۱۳۵۸ است. در این قطعنامه اثری از تحریم ایران یا مقامات ایران دیده نمی‌شود.
- محتوای این قطعنامه انتقاد از وضعیت حقوق بشر و انتقاد از اعدام‌های هفته‌های نخست انقلاب است.
- در این قطعنامه همچنین به ایران برای عدم انجام فعالیت‌های تروریستی خاک آمریکا، پس از درخواست رئیس دادگاه‌های انقلاب برای ترور شاه، هشدار داده شده بود.
- اولین قطعنامه تحریمی آمریکا علیه جمهوری اسلامی، ۱۰ روز پس از تسخیر و گروگان‌گیری سفارت در ۲۳ آبان ۱۳۵۸ صادر شده است.
مهدی خانعلی‌زاده «کارشناس روابط بین‌الملل»، در مناظره‌ای با مهدی نصیری، سردبیر سابق روزنامه کیهان با عنوان «برجام جام زهر یا طلا» مدعی شده که «اولین قطعنامه تحریمی ضد ایرانی توسط کنگره آمریکا اردیبهشت ۵۸ صادر شد، سه ماه بعد از انقلاب.» او می‌گوید (دقیقه ۱۲:۳۵ ویدیو زیر):
«می‌دونید اولین تسخیر سفارت آمریکا کی اتفاق افتاده؟ سال ۵۷ همون اواخر بهمن ماه، ۷-۸ روز بعد از پیروزی انقلاب، واکنش رهبران انقلاب اسلامی، امام خمینی چی بود؟ دستور داد سریع تخلیه کنید. برگردید. می‌دونید رابطه ایران آمریکا از کجا خراب شد؟ آیا از ۱۳ آبان ۵۸ بود؟ از تسخیر سفارت بود؟ خیر. اولین قطعنامه تحریمی ضد ایرانی توسط کنگره آمریکا اردیبهشت ۵۸ صادر شد، سه ماه بعد از انقلاب.»
آیا در آمریکا پیش از تسخیر سفارت این کشور در ایران، علیه جمهوری اسلامی قطع‌نامه‌ای صادر شده است؟
بله. کنگره آمریکا در تاریخ ۱۷ می ۱۹۷۹ برابر با ۲۷ اردیبهشت ۱۳۵۸ قطع‌نامه‌ای به شماره ۱۶۴ در رابطه با حقوق بشر صادر کرده است.
در صفحه ۱۱۷۱۱ مشروح مذاکرات سنای آمریکا در روز ۱۷ می سال ۱۹۷۹، می‌توان مفاد این قطعنامه را مطالعه کرد. متن «قطعنامه شماره ۱۶۴» سنا آمریکا به شرح زیر است:
«مردم ایران نماینده یکی از قدیمی‌ترین و برجسته‌ترین تمدن‌های جهان هستند و سابقه روابط نزدیک و دوستانه با مردم ایالات متحده دارند. با این حال گزارش‌هایی مبنی بر توسل گسترده به محاکمه‌های مخفی و اعدام‌های فوری وجود دارد که حقوق اولیه را نقض می‌کند. عدالت و انسانیت و آیین دادرسی قانونی است.
در عین حال گزارش شده رئیس دادگاه‌های انقلاب در ایران خواستار ترور شاه، اعضای خانواده او و سایر وفاداران به او در همه جای دنیا شده‌است. بر اساس قوانین بین‌المللی چنین اقداماتی ممنوع است. و علاوه بر این، چشم‌انداز تداوم روابط نزدیک و دوستانه بین مردم ایران و مردم ایالات متحده و سایر نقاط جهان از طولانی‌شدن این اقدامات خشونت‌آمیز و توهین‌آمیز آسیب جدی خواهد دید. بر این اساس سنا:
(۱) بیزاری خود را از اعدام‌های بدون تشریفات قانونی اعلام می‌کند و از بیانیه اخیر آیت‌الله خمینی مبنی بر اینکه اعدام در ایران از این پس محدود به قتل و مبتنی بر اثبات جرم است، استقبال می‌کند.
(۲) برای جلوگیری و مجازات هرگونه تلاش برای انجام اقدامات جنایی یا تروریستی علیه افراد در ایالات متحده، صرف نظر از جرایم ادعایی علیه آنها در سایر کشورها، اقدام خواهد کرد.»
آیا این قطعنامه اولین قطعنامه تحریمی دولت آمریکا علیه جمهوری اسلامی است؟
خیر. در این قطعنامه هیچ اشاره‌ای به هر گونه تحریم جمهوری اسلامی و یا منتسبان آنها وجود ندارد. در واقع با قطعنامه ۱۶۴، کنگره آمریکا به موارد نقض حقوق بشر در ایران اشاره کرده و اعدام‌های غیر قانونی را نفرت آمیز خوانده اما در عین حال از بیانات «آیت الله خمینی رهبر انقلاب» که اعدام را برای موارد منجر به قتل و مبتنی بر اثبات گناه دانسته استقبال کرده است. آنها همچنین به تهدیدات روز افزون جمهوری اسلامی علیه خانواده پهلوی و شاه سابق ایران واکنش نشان داده و اعلام‌کرده‌اند که با تهدیدهای تروریستی در آمریکا مقابله خواهند کرد.
اولین قطعنامه تحریمی آمریکا علیه ایران چه زمانی صادر شد؟
در روز چهارشنبه ۲۳ آبان ۱۳۵۸، درست ۱۰ روز پس از تسخیر سفارت آمریکا و گروگان گیری کارمندان این سفارتخانه توسط برخی جریان‌های سیاسی و دانشجویی، جیم کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا با صدور یک فرمان اجرایی به شماره ۱۲۱۷۰، دارایی‌های حکومت ایران در این کشور را بلوکه کرد. این اولین تحریمی است که از سوی نظام سیاسی حاکم بر آمریکا علیه جمهوری اسلامی وضع شده است. در متن این فرمان اجرایی آمده است:
«من، جیمی کارتر، رئیس جمهوری ایالات متحده، وضعیت ایران را یک تهدید غیرعادی و فوق‌العاده برای امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد ایالات متحده می‌بینم و بدین وسیله برای مقابله با این تهدید وضعیت اضطراری ملی اعلام می کنم.
بدین وسیله دستور می‌دهم کلیه اموال و منافع در اموال دولت ایران، ابزارها و نهادهای تحت کنترل آن و بانک مرکزی ایران را که تحت صلاحیت ایالات متحده هستند یا می‌شوند یا در اختیار یا تحت کنترل هستند مسدود شود. افراد مشمول صلاحیت قضایی ایالات متحده. وزیر خزانه‌داری مجاز است از کلیه اختیاراتی که توسط قانون اختیارات اقتصادی اضطراری بین‌المللی در اختیار من برای اجرای مفاد داده شده است استفاده کند.
این دستور بلافاصله لازم‌الاجرا است و باید به کنگره ارسال شود و در ثبت فدرال منتشر شود.»
جمع‌بندی
مهدی خانعلی‌زاده می‌گوید: اولین قطعنامه تحریمی ضد ایرانی توسط کنگره آمریکا در اردیبهشت ۵۸ صادر شده است. به نظر می‌رسد اشاره او به قطعنامه شماره ۱۶۴ سنای آمریکا مصوب ۲۸ اردیبهشت ۱۳۵۸ است. در این قطعنامه بر خلاف ادعای خانعلی زاده اثری از تحریم ایران یا مقامات ایران دیده نمی‌شود. مفاد قطعنامه ۱۶۴ سنا در واقع شامل اعتراض به اعدام‌های گسترده و بدون محاکمه عادلانه در ماه‌های اول انقلاب و هشداری به ایران برای عدم انجام فعالیت‌های تروریستی خاک آمریکا، پس از درخواست رئیس دادگاه‌های انقلاب برای ترور شاه ایران بود.
جستجوهای ما نشان می‌دهد که اولین قطعنامه تحریمی که نظام سیاسی آمریکا علیه جمهوری اسلامی وضع‌کرده به ۱۰ روز پس از تسخیر سفارت آمریکا و به گروگان گرفتن کارمندان این سفارت در ۲۳ آبان ۱۳۵۸ باز می‌گردد. بنابراین ما در فکت‌نامه به این ادعای مهدی خانعلی‌زاده مبنی بر صدور اولین قطعنامه تحریمی علیه ایران در اردیبهشت ۵۸ نشان نادرست می‌دهد.