ماجرای ویدئوی مرد روحانی و گردنبند طلا

این روزها ویدئویی در توییتر منتشر شده که در آن مردی با لباس روحانیت شیعه، در یک طلافروشی، گردنبندی طلایی را به گردن زنی می‌اندازد و فروشنده، به زبان عربی، درباره این خرید و قیمت گردنبند صحبت می‌کند.

توییتی که به تازگی همراه این ویدئو در توییتر فارسی منتشر شده می‌گوید این روحانی، آیت‌الله صافی است و این گردنبند ۲۵۰ گرمی را برای «خانم صیغه‌ای‌» خود خریده است: «خرید گردنبند ۲۵۰ گرمی آیت الله صافی، برای خانم صیغه ای شأن !!

این مبلغ از پول خمس و زکات مردم هستش که در جیب حاجی آقا ها می‌رود ..»

سابقه ویدئو در شبکه‌های اجتماعی فارسی

بررسی تاریخچه انتشار این ویدئو در شبکه‌های اجتماعی فارسی مانند اینستاگرام نشان می‌دهد که دست‌کم از مرداد سال ۱۴۰۰، چنین ادعایی مطرح شده است. به نظر می‌رسد این پست نخستین یا یکی از نخستین پست‌هایی باشد که به زبان فارسی به این ویدئو پرداخته است.
ماجرای ویدئو چیست؟

برای پیدا کردن محل، زمان و ماجرای ویدئو، ابتدا از نشانه‌هایی که در ویدئو وجود داشت استفاده کردیم. در توضیحی که روی ویدئو درج شده نام «سید علی صافی» به چشم می‌خورد.
با جستجوی این نام در گوگل، به یک فکت‌چک به زبان عربی در سایت tech4peace برخوردیم که ۳۱ تیر ۱۴۰۰ منتشر شده و در آن به این ویدئوی طلافروشی هم اشاره شده است. Tech4peace یک سایت فکت‌چکینگ با تمرکز بر خاورمیانه و عراق بوده و جزو سایت‌هایی است که از «شبکه جهانی فکت‌چکینگ» تاییدیه دارد.

آن طور که از متن این درستی‌سنجی برمی‌آید در آن زمان شایعه شده بود، فرد روحانی که در حال طلا خریدن است، از نزدیکان نوری المالکی نخست‌وزیر پیشین عراق است که تصویری از نماز جماعت او وجود دارد. ماجرای عکس اما برای مخاطبان ایرانی روشن است؛ شخصی که در کنار نوری المالکی نماز می‌خواند، سید محمود هاشمی شاهرودی، رئیس سابق قوه قضاییه ایران است. سایت tech4peace هم همین توضیح را داده و اشاره کرده که عکس منتشر شده، ارتباطی با آن روحانی در طلافروشی ندارد. اما در ادامه، اطلاعات بیشتری هم درباره ویدئوی طلافروشی می‌دهد.

در مطلبی که tech4peace منتشر کرده، یک ویدئوی فیس‌بوکی وجود دارد که پاسخ بسیاری از سوال‌ها در آن وجود دارد.
ویدئو در تاریخ ۲۹ تیر ۱۴۰۰ از حساب کاربری فیس‌بوکی طلافروشی «آدم» منتشر شده است؛ مغازه‌ای مشهور در خیابان «منصور» در شهر بغداد پایتخت عراق که در فیس‌بوک بیش از دومیلیون نفر، صفحه آن را دنبال می‌کنند.

آقای «آدم جبن» در این ویدئو توضیح می‌دهد که ویدئوی حضور یک روحانی در طلافروشی خود را برای «تبرک» ضبط و منتشر کرده و نمی‌دانسته که ویدئو قرار است بارها دیده شود و زمینه توهین به روحانیت و حوزه علمیه را پدید آورد. او ادعا می‌کند که به همین دلیل، ویدئو را به سرعت برداشته است. او در ویدئوی توضیح خود می‌گوید که نام این روحانی «علی صافی» است.

آیا ویدئو درباره «آیت‌الله صافی گلپایگانی» است؟

توجه کنیم که نام آیت‌الله صافی گلپایگانی، لطف‌الله است و عمامه او سفید است. این در حالی است که فردی که در ویدئو دیده می‌شود، عمامه سیاه دارد و بعدتر نیز با نام «علی» معرفی می‌شود. بر اساس زمان ضبط‌شدن ویدئو هم می‌توان گفت او آیت‌الله صافی گلپایگانی نیست زیرا آیت‌الله صافی گلپایگانی چند ماه بعد از تاریخ ضبط این ویدئو در سن ۱۰۳ سالگی در ایران از دنیا می‌رود اما فردی که در ویدئوست، به مراتب کم‌سن‌تر است. لطف‌الله صافی گلپایگانی برادری به نام «علی» داشته که در سال ۱۳۸۸ از دنیا رفته است.

درباره فردی که در ویدئوست چه می‌دانیم؟

تا کنون، جستجوهای آنلاین ما درباره تشخیص هویت فردی که در ویدئوست، به نتیجه نرسیده و ما به طور قطعی نمی‌توانیم تایید کنیم که آیا نام فردی که در طلافروشی دیده می‌شود «سید علی صافی» است یا خیر. به خصوص که بعد از انتشار گسترده ویدئو، تعدادی از روحانیون حوزه علمیه نجف و کشور عراق نیز تکذیب می‌کنند که این روحانی وجود خارجی داشته باشد.

مثلا حازم الاعرجی، در پستی فیس‌بوکی می‌گوید ۳۰ سال در حوزه نجف بوده و چنین کسی را ندیده است. رشید الحسینی هم در بیانیه‌ای با امضای «گروهی از طلاب حوزه علمیه» این ویدئو را تبلیغاتی و برنامه‌ریزی‌شده دانسته و گفته است اصلا چنین مردی را نمی‌شناسند.

فکت‌نامه به‌طور مستقل نمی‌تواند این گفته‌ها را تایید یا تکذیب کند اما همان‌طور که اشاره کردیم، در فضای آنلاین، مصاحبه، عکس، ویدئو یا نوشته‌ای پیدا نکردیم که وجود شخصی با نام «سید علی صافی» با این مشخصات را تایید کند. البته خبرگزاری حوزه در دی ۱۴۰۰، از شخصی به نام «حجت‌الاسلام علی صافی» به عنوان استاد حوزه علمیه نجف نام می‌برد اما عکسی که از او منتشر شده، شباهتی با ویدئوی فرد با لباس روحانی در طلافروشی ندارد.

سایت tech4peace هم در فکت‌چک خود نتوانسته هویت فردی را که در طلافروشی است تایید کند.

این روزها ویدئویی در توییتر فارسی منتشر شده که در آن فردی با لباس روحانیت، در یک طلافروشی، گردنبندی طلا را به گردن زنی می‌اندازد. ویدئو با توضیح «خریدن طلا توسط آیت‌الله صافی برای همسر صیغه‌ای خود» دست‌به‌دست می‌شود.

این ویدئوی مشهور، مربوط به یک طلافروشی در بغداد و در تیر ۱۴۰۰ منتشر شده است. طلافروش کمی بعدتر در ویدئوی توضیح می‌دهد که نمی‌دانسته این ویدئو قرار است تا این حد دیده شود و بلافاصله آن را برداشته است.

فردی که در ویدئوی طلافروشی است، با نام «سید علی صافی» معرفی می‌شود اما جستجوهای ما برای تایید هویت او به نتیجه نرسید. آنچه می‌دانیم این است که او ارتباطی با «آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی» ندارد. عمامه آیت‌الله صافی گلپایگانی سفید است و سن او در زمان ضبط این ویدئو ۱۰۳ سال بوده است.

با این توضیحات، فکت‌نامه به ادعای «خریدن طلا توسط آیت‌الله صافی برای زن صیغه‌ای خود» نشان نادرست می‌دهد.