ماجرای پیشنهاد کمک ترکیه به ایران بر سر زلزله خوی و رد آن از سوی ایران

در روز دوشنبه دهم بهمن (۳۰ ژانویه) رئیس هلال احمر ترکیه توییتی منتشر کرد که منشا انتقادات فراوانی به دولت جمهوری اسلامی و هلال احمر ایران، در مورد کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان شهر خوی شد.

کریم کینیک، رییس هلال احمر ترکیه ضمن ارائه آمارهایی از زلزله شب ۸ بهمن شهرستان خوی در آذربایجان غربی، اعلام کرد که؛ هلال احمر ترکیه بلافاصله پس از زلزله خوی پیشنهاد کمک خود را به ایران ارسال کرد، اما ایرانی‌ها تشکر کردند و گفتند خودشان از پس آن برمی‌آیند.

قسمت دوم توییت آقای کنیک را حساب کاربری رسمی هلال احمر ترکیه در توییتر هم بازنشر و به نوعی آن را تایید کرد.

بعد از انتشار این توییت بود که موج انتقاد و اعتراض رسانه‌‌ها و کاربران شبکه‌‌های اجتماعی نسبت به عملکرد دولت و هلال احمر ایران در این زمینه بالا گرفت. همراه شدن این خبر با اخباری که از خوی می‌رسید؛ که حاکی از ناکارآمدی دولت در کمک‌رسانی، بی‌سرپناه ماندن مردم در سرمای زیر صفر و در نهایت اعزام نیروی یگان ویژه و استفاده از ماشین آب‌پاش برای متفرق کردن زلزله‌زدگان بود، آن را به مرکز توجه رسانه‌ها در ایران و ترکیه برد.

سایت TRhaber وابسته به صدا و سیمای ملی ترکیه در روز دوم فوریه گزارش مفصلی از وضعیت نامناسب زلزله‌زدگان در خوی تهیه کرد و در آن به نقل از رئیس هلال احمر اشاره کرد که ایران از پذیرش کمک ترکیه سرباز زده.

رسانه‌های فارسی زبان نیز این خبر را به نقل از رئیس هلال احمر منتشر کردند.

خبر در شبکه‌های اجتماعی هم واکنش گسترده‌ای در پی داشت.

دو روز بعد از انتشار توییت رییس هلال احمر ترکیه، هلال احمر ایران به آن واکنش نشان داد. بهنام سعیدی، معاون امور بین‌الملل و حقوق بشردوستانه جمعیت هلال احمر این ادعا را تکذیب کرد و گفت: «هلال‌احمر ایران تاکنون هیچ پیام رسمی و غیررسمی از سوی ترکیه مبنی بر کمک به خوی دریافت نکرده است.»

به گفته او هلال احمر ترکیه به هر کشور دیگری «باید به صورت رسمی از طریق جمعیت هلال‌احمر خودشان یا از طریق وزارت امور خارجه و یا فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال‌احمر درخواست خود را اعلام کنند و در مرحله بعد، نیازسنجی می‌شود که کشور حادثه‌دیده چه نیازهایی دارد که لازم است کشورهای دیگر به آنها کمک کنند و ظرفیت‌های جمعیت‌های هلال‌احمر ملی هم سنجیده و بر این اساس اقدام می‌شود.»

در این بین خبرگزاری آناتولی، نزدیک به دولت ترکیه، روز پنج‌شنبه ۱۳ بهمن از قول «منابع دیپلماتیک» گزارش داد که ایران پیشنهاد کشور آذربایجان برای ارسال کمک به آسیب‌دیدگان زمین‌لرزه اخیر شهرستان خوی را رد کرده است. آناتولی منبع خود را منابع دیپلماتیک جمهوری آذربایجان اعلام کرد. ایران به این خبر و ادعا هیچ واکنشی نشان نداد.

در همان روز پنج شنبه ۱۳ بهمن پیرحسین کولیوند رئیس سازمان هلال احمر دریافت هرگونه پیشنهاد کمکی از سوی ترکیه را تکذیب کرد و گفت که این خبر «اصلا صحت نداشته» او گفت که هم با رییس هلال احمر و هم رئیس صلیب سرخ مکاتبه داشته. رییس هلال احمر ایران می‌گوید که او و معاونان امور بین‌الملل‌اش «هیچ مکاتبه، تلفن و پیغامی از سوی ترکیه نداشتند» و وقتی به رییس هلال احمر ترکیه گلایه کرده «او به صورت مکتوب به خاطر مشکلی که از طریق شبکه مجازی به وجود آورده بودند عذرخواهی کردند» او همچنین افزود که روسیه اعلام آمادگی کرده و در حال ارسال کمک‌ است.

تا لحظه نوشتن این گزارش هلال احمر و یا دولت ترکیه هیچ کدام پاسخی به این ادعای هلال احمر ایران و تکذیب سفت و سخت آنان ندادند. این در حالی است که فکت‌نامه، بعضی روزنامه‌نگاران و کاربران شبکه‌های اجتماعی از سازمان هلال احمر و شخص رییس هلال احمر ترکیه در مورد صحت این ادعا سوال کردند.

به نظر می‌رسد هر دو طرف ماجرا می‌خواهند ماجرا به نوعی در همین وضعیت مسکوت بماند و پایان‌یافته قلمداد شود.

از یک سو هلال احمر ترکیه و رئیس آن ادعایی را مطرح می‌کنند که هیچ سندی برای آن ارايه نمی‌دهند و حتی پاسخ ایران را پیگیری نمی‌کنند، از سوی دیگر ایران هم بعد از سه روز و به کندی به این ادعا که انتقادات زیادی را علیه او انگیخته واکنش نشان می‌دهد و می‌گوید که هلال احمر ترکیه بابت «مشکلی» که برایش ایجاد کرده عذر خواسته. با وجود این طرف ایرانی هم مانند همتای ترک خود سندی برای اثبات حرف خود ارائه نمی‌کند و به این ترتیب وضعیت همچنان مبهم باقی می‌ماند.

از سوی دیگر شب گذشته زلزله ویرانگری به بزرگی ۷.۸ ریشتر نیز در جنوب ترکیه و شمال سوریه اتفاق افتاد که صدها کشته، هزاران زخمی و خسارات فراوانی بر جای گذاشت و کمک‌های جهانی و توجه رسانه‌‌ها را بدان سو برد. ترکیه در پی این زلزله مهیب برای این کشور «هشدار سطح ۴» اعلام کرده و خواهان دریافت کمک‌های بین‌المللی شد و پیرحسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال‌احمر ایران، از ارسال نامه رسمی‌ برای کمک به مردم زلزله زده ترکیه و سوریه خبر داد.

دو روز بعد از وقوع زلزله خوی در روز ۸ بهمن، کریم کینیک، رییس هلال احمر در توییتی نوشت که هلال احمر ترکیه بلافاصله پس از زلزله خوی پیشنهاد کمک خود را به ایران ارسال کرد، اما ایرانی‌ها تشکر کردند و گفتند خودشان از پس آن برمی‌آیند.

این توییت منشا انتقادات فراوانی به دولت جمهوری اسلامی و هلال احمر ایران، در مورد کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان شهر خوی شد و در رسانه‌های فارسی زبان و همچنین در رسانه‌های ترکیه بازتاب داشت.

سه روز بعد از توییت رییس هلال احمر ترکیه، پیرحسین کولیوند رئیس سازمان هلال احمر دریافت هرگونه پیشنهاد کمکی از سوی ترکیه را تکذیب کرد و گفت که این خبر «اصلا صحت نداشته»

کولیوند می‌گوید وقتی به رییس هلال احمر ترکیه بابت این ادعا گلایه کرده «او به صورت مکتوب به خاطر مشکلی که از طریق شبکه مجازی به وجود آورده بودند عذرخواهی کردند». کولیوند اما سندی برای این ادعا ارائه نمی‌کند. از آن سو علیرغم پیگیری فکت‌نامه و کاربران شبکه‌های اجتماعی هلال احمر ترکیه با وجود ادعای اولیه خود پاسخی به این اظهارات رییس هلال احمر ایران و تکذیب سفت و سخت او نمی‌دهد.

به نظر می‌رسد هر دو طرف ماجرا می‌خواهند ماجرا به نوعی در همین وضعیت مسکوت بماند و پایان‌یافته قلمداد شود.

بنابراین فکت‌نامه به این ادعای رئیس جمعیت هلال احمر ایران مبنی بر اینکه «هلال‌احمر ایران تاکنون هیچ پیامی از سوی ترکیه مبنی بر کمک به زلزله‌زدگان خوی دریافت نکرده است.» نشان غیرقابل اثبات می‌دهد.