خشونت علیه دانشجویان و ادعای شاخ‌دار وزیر علوم

به گزارش مهر، در ۱۵ دی ماه ۱۴۰۱، محمد‌علی زلفی‌گل وزیر علوم دولت ابراهیم رئیسی که در جمع روسای دانشگاه‌ها و پردیس‌های دانشگاهی سخنرانی می‌کرده مدعی‌شده که در اعتراضات اخیر، خونی از دماغ دانشجویان نیامده است:

«شما در این ترم تحصیلی نشان دادید که شخصیت‌های روز تنگ هستید و می‌توان روی شما حساب کرد. شما در این دوران به خوبی فرزندان ما را حفظ کردید و فضای امنی در خوابگاه‌ها برای آن‌ها فراهم کردید… بررسی‌ها نشان می‌دهد به راستی که شما رؤسای دانشگاه‌ها در حوزه آموزشی بسیار خوب عمل کرده‌اید. امیدواریم این تجربه را به نسل بعد منتقل کنید و تجربه‌های خود را مکتوب کنید… من از شما می‌خواهم که تجربه خود در ارتباط با مدیریت اعتراضات اخیر را مکتوب کنید. در این بازه زمانی، خون از دماغ دانشجویان نیامد و شما توانستید نمره خوبی کسب کنید»

ما نمی‌دانیم منظور زلفی‌گل، از «نیامدن خون از دماغ دانشجویان» دقیقا چیست؟ اما در این فکت چک قصد داریم با مرور برخی حوادث چند ماه اخیر در دانشگاه‌ها به این سوالات پاسخ دهیم.

آیا سندی از سرکوب خشونت آمیز دانشجویان در اعتراضات پاییز ۱۴۰۱ وجود دارد؟ ابعاد این خشونت تا چه حد بوده؟ و آیا کسی در اعتراضات اخیر دانشجویی زخمی شده است؟

گزارش‌ها از سرکوب خشونت آمیز اعتراضات دانشجویی در پاییز ۱۴۰۱

در مهر ۱۴۰۱ پس از جان‌باختن مهسا امینی و با آغاز سال تحصیلی، اعتراضات جنبش موسوم به #زن_زندگی_آزادی به فضای دانشگاه‌ها کشیده شد و بسیاری از دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف کشور با برگزاری تجمع‌ها، تحصن‌ها و تظاهرات‌ها به این اعتراضات پیوستند.

نگاهی به گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد در پی این اعتراضات، تعداد زیادی از دانشجویان در داخل دانشگاه‌ها، خوابگاه‌ها و محیط‌های آموزش عالی مورد ضرب و شتم قرار گرفته و یا بازداشت شده‌اند. در ادامه، چند نمونه از سرکوب‌های خشونت آمیز دانشجویان در ماه‌های اخیر را مرور می‌کنیم.

حمله به دانشگاه امیرکبیر؛ ۴ مهر ۱۴۰۱

شورای صنفی دانشگاه امیرکبیر در چهار مهر ۱۴۰۱ با انتشار ویدیویی در شبکه‌های مجازی از زخمی شدن یک دانشجو بر اثر شلیک گاز اشک‌آور در خوابگاه شرفی این دانشگاه خبر داد.

این شورا در بیانیه‌‌ای که همان روز جهت پیوست به دانشجویان معترض منتشر می‌کند این‌چنین از سرکوب دانشجویان دانشگاه امیرکبیر یاد کرده است:

«با توجه به بی اعتنایی و عدم پاسخگویی مدیریت و مسئولین دانشگاه به سوالات شورای صنفی مربوط به وقایع اخیر نظیر مسمومیت چند تن از دانشجویان توسط گاز های اشک‌آوری که در خوابگاه های دخترانه و پسرانه پرتاب شدند، قرار گرفتن دانشجویی در آستانه تخلیه چشم صرفاً به‌دلیل حضور در کنار پنجره خوابگاه و برخورد گلوله پلاستیکی، هجوم مامورین لباس شخصی به خوابگاه دانشجویان و اتفاقات تلخی از این نظیر و همچنین تصمیم اعجاب برانگیز حضرات در مجازی کردن دانشگاه تا اطلاع ثانوی و محروم کردن دانشجویان از حقوق خود در حیطه استفاده از امکانات دانشگاه، بدینوسیله با نظر اجماع اکثریت دانشجویان دانشگاه به نشانه اعتراض به سکوت مسئولین دانشگاه اعلام میداریم …»

حمله به دانشگاه آزاد تهران شمال؛ ۸ آبان ۱۴۰۱

روز هشتم آبان ۱۴۰۱ در حمله نیروهای لباس شخصی به تجمع دانشجویان معترض دانشگاه آزاد تهران شمال، تصاویری منتشر شد که به نظر می‌رسد در محوطه این دانشگاه یک نارنجک دودزا به سمت دانشجویان شلیک می‌شود. این تصویر، واکنش افکار عمومی را نیز به همراه داشت.

همان روز هم تصویری از سر شکسته یکی از دانشجویان دختر این دانشگاه منتشر شد.

حمله به دانشگاه شریف؛ ۱۰ مهر ۱۴۰۱

نیروهای لباس شخصی به دانشجویان معترض دانشگاه شریف که عصر روز ۱۰ مهر ۱۴۰۱ در محوطه این دانشگاه برای اعتراض به قتل مهسا امینی جمع شده بودند حمله کردند. در گزارش انجمن اسلامی دانشگاه شریف از حوادث آن شب آمده است: «نیروهای لباس شخصی با چند ون، انتظار دانشجویان را می‌کشند تا آن تعداد را که دل‌شان می‌خواهد، دستگیر کنند. در همان ابتدا، دست‌کم ۳ دانشجو را دستگیر می‌کنند و با باتوم، سرِ یکی از دانشجویان را زخمی می‌کنند و راهی بیمارستان می‌شود.»

در ادامه این گزارش آمده که «تعدادی از دانشجویان جلوتر همین‌گونه نیز عمل می‌کنند و به درون طبقه اول و دوم پارکینگ می‌روند. اما آن‌جا، نیروهای لباس شخصی، با باتوم و تفنگ و موتور کمین کرده‌بودند تا دانشجویان را دستگیر کنند. نیروهای لباس شخصی به دانشجوها در طبقهٔ اول یورش می‌برند و با شلیک گلوله‌های پلاستیکی و ساچمه‌ای از فاصله نزدیک و مخصوصاً به‌سمت دخترها، آن‌ها را از حرکت باز می‌دارند و با خشونتی بربرگونه، دانشجویان را دستگیر می‌کنند و سوار ون می‌کنند. دانشجویان گیرافتاده در پارکینگ، با وحشت و ترسی فراوان، سعی می‌کنند پشت ماشین‌ها قایم شوند، اما نیروهای لباس شخصی، با روانه‌کردن فحش‌های ناموسی و رکیک به آن‌ها و شلیک گلوله‌های ساچمه‌ای و پلاستیکی که منجر به خون‌ریزی دانشجویان می‌شود…»

حمله به دانشگاه تبریز؛ ۱۱ مهر ۱۴۰۱

در روز ۱۱ مهر ۱۴۰۱ تصاویری از دانشگاه تبریز منتشر شد که در آن یک دانشجو با خونریزی از ناحیه سر دیده می‌شود. حاضران در این ویدیو از نقش نیروی انتظامی در زخمی‌شدن دانشجویان خبر می‌دهند.

نگین عبدالملکی دانشجویی که با ضربات باتون کشته شد؛ ۲۰ مهر ۱۴۰۱

بنا به اعلام شورای صنفی دانشگاه همدان، نگین عبدالملکی دانشجویی رشته مهندسی پزشکی این دانشگاه که در اعتراضات روز ۲۰ مهر ۱۴۰۱ در سطح شهر همدان شرکت کرده بود بر اثر ضربات باتون دچار خونریزی می‌شود و پس از برگشتن به خوابگاه دانشجویی جان خود را از دست می‌دهد. بر اساس برخی گزارش‌ها «نیروهای حراست به همراه تعدادی از نیروهای امنیتی پس از اطلاع از مرگ نگین فوراً به خوابگاه هجوم آورده و شروع به تهدید دانشجویانی کردند که از قضیه مطلع شده بودند.»

مواردی که تا اینجا برشمردیم مختص به هفته‌های اول شروع اعتراضات در ترم جاری دانشگاه‌های است؛ آن هم بر اساس گزارش‌هایی که تا امروز منتشر شده‌اند.

محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم در جمع روسای دانشگاه‌های کشور از «زحمات آنها در ماه‌های گذشته در مقابله با اعتراضات دانشجویی» تشکر کرده و مدعی شده که «در اعتراضات اخیر خون از دماغ دانشجویان نیامد».

منظور محمدعلی زلفی‌گل از این عبارت هر چه باشد، با تحقیقات ما و اخبار و گزارش‌های منتشر شده در تناقض است. حداقل چندین مثال واضح از حمله خشونت‌بار نیروهای امنیتی به دانشجویان دانشگاه‌هایی مانند شریف، امیرکبیر، آزاد تهران شمال و … وجود دارد که همگی حاکی از زخمی شدن دانشجویان بر اثر اصابت گلوله‌های ساچمه‌ای و تفگ‌های پینت‌بال و … است. علاوه بر این موارد متعددی از ضرب و جرح منجر به خونریزی در میان دانشجویان وجود دارد که حداقل یک مورد آن به مرگ دانشجو منجر شده است.

بنابراین، ما در فکت‌نامه به این ادعای وزیر علوم مبنی بر نیامدن خون از دماغ دانشجویان در اعتراضات اخیر نشان شاخ‌دار می‌دهیم.