بررسی ادعای تسنیم درباره «خویشتن‌داری» رهبر جمهوری اسلامی از تقسیم پست میان اقوام
اگر وقت ندارید …
- خبرگزاری تسنیم چندی پیش در یادداشتی علت مخالفت بدری خامنه‌ای با برادرش را «عدم برخورداری از فضل و بخششهای درباری» عنوان کرده.
- اولا، زمینه تاریخی اختلاف شیخ علی تهرانی (همسر بدری) و علی خامنه‌ای خواهرش با چنین ادعایی سازگاری دارد.
- اولین نشانه این اعتراض علی تهرانی به امامت جمعه علی خامنه‌ای در سال ۵۸ است. در آن زمان نه علی خامنه‌ای در ساختار سیاسی آن قدر نفوذ داشت نه علی تهرانی فرد ناشناخته‌ای بود.
- بدری خامنه‌ای و همسرش در سال ۱۳۶۴ از ایران خارج شدند و بر اساس خاطرات هاشمی‌رفسنجانی در سال ۱۳۷۲ با دخالت وزارت اطلاعات به ایران بازگردانده شدند.
- در زمان بازگشت بدری خامنه‌ای به ایران، بردارش رهبر جمهوری اسلامی بود، اما در این همسر و فرزندان او تحت بازداشت و مراقبت امنیتی قرار داشته‌اند.
- دوم، در میان خویشاوندان علی خامنه‌ای افراد زیادی صاحب مقام‌های عالی‌رتبه‌اند. فرزندان علی خامنه‌ای با خانواده‌هایی ازدواج کرده‌اند که به طور رسمی در سطوح بالای قدرت حضور داشته و دارند.
- حتی در میان بستگان درجه دوم خانواده‌های منسوب به خامنه‌ای افرادی دیده می‌شوند که در شرکت‌ها و عضو هیات مدیره موسسات اقتصادی دولتی و شبه‌دولتی‌اند.
- سوم، مسئله نقش‌آفرینی خانواده خامنه‌ای در قدرت فراتر از مقام‌ها و پست‌های رسمی است. تا کنون گزارش‌هایی زیادی از حضور فعال اقوام درجه یک او در سطوح بالای قدرت مطرح منتشر شده است.
- اشخاصی مانند مجتبی خامنه‌ای که اگرچه مقام رسمی ندارند، اما چنانکه گفته می‌شود سطح مداخله آنها فراتر از مقام‌های رسمی است.
خبرگزاری تسنیم می‌گوید: «خویشتن‌داری رهبر انقلاب در عدم تمتع اطرافیانشان در اداره کشور دلیل مخالفت برخی از بستگانش با اوست.»
روز ۱۷ آذر، تسنیم مطلبی با عنوان «ماجرای بدری خامنه‌ای خواهر آیت‌الله خامنه‌ای چیست؟/ دشمنی که ناخواسته حقانیت رهبر انقلاب را آشکارتر می‌کند» منتشر کرد.
این مطلب، در واکنش به نامه سرگشاده بدرالسادات (بدری) خامنه‌ای، خواهر علی خامنه‌ای، خطاب به برادرش نوشته شده است.
محمود مرادخانی پسر بدری خامنه‌ای که ساکن فرانسه است، در این نامه را در تاریخ ۱۵ آذر منتشر کرده است. در این نامه بدری خامنه‌ای با اشاره به «خلافت مستبدانه» رهبر جمهوری اسلامی از او اعلام برائت می‌کند.
فارغ از این که ریشه اختلاف میان اعضای خانواده خامنه‌ای چیست، در مطلب تسنیم، ادعایی مطرح می‌شود مبنی بر این که اقوام درجه‌یک و نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی نقش پررنگی در اداره کشور ندارند.
«این شکاف فکری و سیاسی میان بخشی از خانواده و شخص رهبری را البته باید به فال نیک گرفت چرا که مهر بطلان بر دیکتاتور دانستن و تهمت موروثی بودن حکومت است.
در حکومت‌های دیکتاتوری و آنچه در سابقه سلاطین ایران هست، با تشکیل دربار و تقسیم پست‌ها و مسئولیتها میان اقوام درجه‌یک و نزدیکان خود طبقه‌ای ممتاز می‌ساختند و این بذل و بخشش‌ها از اطرافیان گاه به همشهری‌ها سرایت می‌کرد؛ مانند آنچه صدام در حق تکریتی‌ها روا می‌داشت یا توجه رضاشاه به مازندران.
با این وجود، آیت‌الله خامنه‌ای میان بستگان خود مخالفانی دارد که مخالفت‌هایشان نه از سر دلسوزی و یا انتقاد از زیست نامعمول رهبر یک حکومت اسلامی، بلکه از سر عدم برخورداری از بذل و بخششهای درباری یا نداشتن مسئولیت است که نشان از خویشتن داری رهبر انقلاب در عدم تمتع اطرافیانشان در اداره کشور می‌باشد.
حتی در اداره بیت رهبری نیز کمتر چهره‌ای از منسوبان ایشان می‌توان یافت در حالی که شاید شیخ‌علی تهرانی دهانش به امام جمعه تهران یا مشهد قفل می‌شد یا دیگر اطرافیان با بهره‌مندی از رانت‌های دولتی دیگر علیه رهبری سیاه‌نمایی نمی‌کردند اما سلامت نفس و سلامت عمل رهبری مانع از گام گذاشتن در روال سابق ایران یا روال معمول حکومت‌های منطقه باشد.»
اما چرا این ادعا مغایر با واقعیت است؟ سه دلیل عمده برای رد این ادعا می‌توان ارائه داد.
۱- رابطه متفاوت بدری خامنه‌ای با برادرش:
اختلاف میان بدری خامنه‌ای و برادرش قدیمی‌تر از عمر رهبری علی خامنه‌ای است. این اختلاف، بر خلاف ادعای تسنیم از جنس سهم‌خواهی در تقسیم مناسب بعد از رهبری علی خامنه‌ای نیست و اتفاقا ریشه‌ای عمیق‌تر و قدیمی‌تر در نزاع قدرت در ایرانِ پس از انقلاب ۵۷ دارد.
بدرالسادات حسینی خامنه‌ای متولد ۱۳۲۱ است. او در ۱۹ سالگی با فردی به نام علی مرادخانی ارنگه مشهور به شیخ علی تهرانی ازدواج می‌کند و صاحب ۵ فرزند به نامهای محمود، وحیده، سعیده، فریده و احسان می‌شود.
علی تهرانی پیش از انقلاب ۵۷ به خاطر فعالیت‌هایش مدتی را در زندان و تبعید به سر می‌برد. او در سال‌های اول پس از انقلاب مناسبی همچون ریاست دادگاه انقلاب در مشهد و اهواز و عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی را به دست آورد.
تقابل شیخ علی تهرانی و سید علی خامنه‌ای
در اولین انتخابات ریاست جمهوری ایران شیخ علی تهرانی در مقابل کاندیداتوری جلال الدین فارسی که نماینده جریان هاشمی، خامنه‌ای و بهشتی در حزب جمهوری اسلامی بودند ایستاد و در نامهای به روح الله خمینی ایرانی‌الاصل نبودن جلال الدین فارسی را زیر سوال بود. اتفاقی که در نهایت منجر به کناره‌گیری فارسی شد. تهرانی در ماجرای محاکمه عباس امیر انتظام نیز معتقد بود برخی سران حزب جمهوری اسلامی هم باید در کنار او محاکمه شوند.
شیخ علی تهرانی در ۲۵ دی ۱۳۵۸ پس انتصاب برادر همسرش، علی خامنه‌ای به امامت جمعه تهران در نامهای به روح الله خمینی رهبر وقت جمهوری اسلامی این انتخاب را زیر سوال برد:
«با فردی که امام جمعه تهران کرده‌اید (آقای خامنه ای)، برای دوستان، جاه طلبی او روشن است، نه معلومات در خور ذکری دارد و نه سابقۀ تقوایی مستحکم و با وجود علما و فضلای بسیاری در تهران که مسلم از این کار ناراحت می‌شوند، صلاح است تجدید نظر نمایند و با افراد بی‌نظر مشورت نمایید نه با افراد جاه طلب و دست اندرکار.»
این اظهارات اما با واکنش علی خامنه‌ای مواجه شد و او در برابر ادعای شوهر خواهرش مدعی شد که:
«در این زمینه من خودم را بزرگتر از آن می‌دانم که به این اتهامات واهی پاسخی بگویم و اصولاً دلیلی نمی‌بینم که به این گونه حرف‌ها پاسخ بگویم. اما حالا که شما اصرار می کنید باید در پاسخ عرض کنم که علی تهرانی متاسفانه دستخوش توطئه شده است، زیرا ایشان یک فرد ساده لوح است که افرادی با نقشه های حساب شده توطئه‌ای را طرح کردند و از ایشان به عنوان جزئی از عناصر اجرایی این توطئه استفاده کردند.»
در نهایت شیخ علی تهرانی که گویا مدتی را حصر خانگی به سر برده بود در سال ۶۳ مخفیانه از ایران خارج شد و به عراق پناهنده شد و تا سالها در رادیو عراق علیه جمهوری اسلامی فعالیت کرد. یک سال بعد بدری خامنه‌ای، به همراه فرزندانش با فرار از ایران و از طریق خاک ترکیه وارد عراق شدند. او در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۶۴ در یک کنفرانس مطبوعاتی در بغداد گفت که گذرنامه ندارد و برادرش علی خامنه‌ای، کمک به او را رد کرده‌است.
در منابع رسانه‌ای گفته شده شیخ علی تهرانی در سال ۱۳۷۳ خود پس از آنکه همسر و فرزندانش را با هماهنگی سفارت جمهوری اسلامی به ایران فرستاد خود را تسلیم پاسگاه مرزی کرد. فرزند او می‌گوید پدرش مجبور شده به ایران بازگردد.
در خاطرات هاشمی رفسنجانی در روز ۲۴ آذر ۱۳۷۲ نیز به صراحت به نقش وزارت اطلاعات در بازگرداندن بدری خامنه‌ای به ایران و ناراحتی علی خامنه‌ای از این موضوع اشاره شده است.
شیخ علی تهرانی، سالها در زندان به سر برد تا اینکه روز ۲۷ مهر ماه ۱۴۰۱ درگذشت. خانواده او، جمله فرزند و همسرش نیز در سال‌های گذشته از برخورد نهادهای امنیتی مصون نبوده‌اند.
۲- لزوما همه افرادی که از موقعیت‌های تاثیر گذار برخورداند، پست حکومتی ندارند.
در بین نزدیکان رهبر ایران افرادی همچون فرزندان او به ویژه مجتبی خامنه‌ای حضور دارند که هیچ‌گاه نامشان در میان کارگزاران رسمی نظام دیده نشده اما شواهد بسیاری از نقش آفرینی آنها در سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی وجود دارد.
مهدی کروبی در سال ۱۳۸۴ مجتبی خامنه‌ای را به دخالت در انتخابات ریاست جمهوری متهم کرد. در سال ۱۳۸۸ گزارش‌های متعددی از نقش آفرینی مجتبی خامنه‌ای در سرکوب اعتراضات جنبش سبز منتشر شد. وزارت خزانه داری آمریکا در آبان ۱۳۹۸ نام مجتبی خامنه‌ای را با هدف جلوگیری از تامین مالی شبکه مشاوران نظامی و خارجی علی خامنه‌ای در لیست تحریم‌های این کشور قرار داد.
۳- بسیاری از اقوام و خویشان خامنه‌ای در مناسب تاثیر گذار حکومتی حضور دارند.
سال ۲۰۱۹، اندیشکده رسانه‌ای Doublethink گزارش تحقیقی منتشر کرد که در آن به طور مفصل به مساله حضور گسترده اعضای خانواده رهبر جمهوری اسلامی در دستگاه‌های مختلف حکومتی می‌پردازد.
منظور از اعضای خانواده رهبر جمهوری اسلامی، اعضای درجه یک خانواده خامنه‌ای و همینطور افرادی است که از طریق ازدواج به این خانواده متصل شده‌اند.
گزارش خامنه‌ای
گزارش خامنهایروابط خانوادگی و قدرت سیاسی
یافته‌های تحقیق Doublethink نشان از آن دارد که یک گروه، متشکل از چند خانواده که همگی به شکلی به خانواده رهبر جمهوری اسلامی متصل هستند، مهم‌ترین مناصب رسمی کشور را در دست داشته‌اند.
خانواده مهدوی کَنی
خانواده مهدوی کَنی یکی از پرنفوذترین خانواده‌ها در ایران بوده و هستند که از طریق ازدواج بین مصباح‌الهدی پسر محمد باقر باقری‌کَنی و دختر علی خامنه‌ای، هُدا، به بیت متصل می‌شوند.
برادر کوچک‌‌تر محمدباقر، محمدرضا مهدوی‌کَنی بود که در زمان حیات، مناصب مهمی را از آن خود کرده بود؛ از جمله ریاست مجلس خبرگان و ریاست دانشگاه امام صادق.
پس از مرگ مهدوی‌کَنی، برادر بزرگ او، محمدباقر باقری‌کَنی، ریاست دانشگاه امام صادق را دست گرفت.
از دیگر افراد سرشناس خاندان کنی می‌توان از علی باقری‌کَنی، پسر محمدباقر باقری‌کنی نام برد که مناسبی همچون معاون بین الملل قوه قضاییه، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه، معاون سیاسی وزارت خارجه و دیپلمات ارشد را در هیات مذاکره کننده پرونده هسته‌ای ایران حضور داشته است.
خانواده خرازی
حلقه اتصال بین خانواده خرازی و خامنه‌ای، ازدواج بین مسعود پسر علی خامنه‌ای و دختر محسن خرازی، از اعضای پیشین مجلس خبرگان و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است.
پسر محسن خرازی، محمدباقر خرازی، سابقه دبیرکلی حزب‌الله را در کارنامه دارد. برادر محمد باقر، محمدصادق خرازی نیز مسئولیت‌های دیپلماتیک مهمی را، از جمله معاونت وزارت خارجه و معاون نماینده ایران در سازمان ملل، بر عهده داشته است.
برادر کوچک محسن خرازی، کمال خرازی، نیز وزیر خارجه و نماینده پیشین ایران در سازمان ملل بوده است.
خانواده حداد عادل
حلقه اتصال بین خانواده حدادعادل و خامنه‌ای، ازدواج میان پسر ارشد علی خامنه‌ای، مجتبی، با زهرا، دختر غلام‌علی حداد عادل است. روابط این دو خانواده بسیار در هم تنیده است و مناصبی که حدادعادل و فرزندانش تا کنون در جمهوری اسلامی در دست داشتند پر شمارند.
به جز ریاست چندین مرکز فرهنگی و آموزشی، از جمله مدارس مهر و فرهنگ، سالها به عنوان مدیر و معاون وزیر در وزارت آموزش و پرورش حضور داشته است. او در این سالها همچنین ریاست مجلس اسلامی، عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجمع تشخیص مصلحت نظام و ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز بر عهده داشته است.
پسر حدادعادل، فرید‌الدین، نیز به همراه میثم خامنه‌ای، دیگر پسر علی خامنه‌ای، متولیان موسسه تسنیم نور هستند. فرید‌الدین همچنین تقریبا در هیئت مدیره اکثر رسانه‌های اصلی ایران از جمله، تهران تایمز، مهر نیوز، جام‌جم و همشهری حضور دارد. فرید‌الدین در هیئت مدیره موسسه فرهنگی آموزشی رزمندگان اسلام که متعلق به بسیج است هم حضور دارد.
روح‌الله رحمانی داماد حداد عادل، که به گفته او «در یک خانواده شهیدپرور در آمریکا» متولد شده است، منصب‌های متعددی در استارت‌آپ‌های ایرانی، از جمله دیجی کالا و ایرانسل داشته‌است.
دیگر بستگان علی خامنه‌ای
اکثر برادران علی‌خامنه‌ای مناصب مهمی را در بدنه حکومت در دست داشته‌اند.
محمد‌حسن، جوانترین برادر علی خامنه‌ای، با مدرک تحصیلی فوق دیپلم علوم انسانی، در مقطعی قائم‌مقام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، عضو هیات مدیره سینمای جوان بوده و هم‌اکنون عضو هیات مدیره شرکت‌های مختلف فعال در زمینه نفت، گاز و پتروشیمی است.
محمد خامنه‌ای، دیگر برادر علی خامنه‌ای، رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا هست که علیرغم ثبت به عنوان یک موسسه پژوهشی در حوزه فلسفه، سهم قابل توجه بودجه فرهنگی کشور را به خود تعلق داده است.
هادی خامنه‌ای دیگر برادر علی خامنه‌ای به همراه فرزندانش مدیریت پژوهشکده تاریخ اسلام را دست دارد. اهداف پژوهشکده تاریخ اسلام عبارتند از: تحقیق، تحلیل و تدوین تاریخ اسلام، فرهنگ و تمدن اسلامی و سیره پیامبر اکرم و ائمه معصومین (علیهم‌السلام)، رمزگشایی از نقاط مبهم تاریخ و پاسخگویی به شبهه‌ها و پرسش‌ها در زمینه موضوعات گوناگون تاریخ.
برخی از خواهرزاده و برادرزاده‌های علی خامنه‌ای عضو هیات مدیره شرکت‌های ساختمانی و بنیاد‌ها و مراکزی هستند که سعی در ترویج سیاست‌های مورد نظر رهبری را دارند. از این افراد می‌شود به صادق واعظ‌زاده خراسانی، پسر خاله علی خامنه‌ای، اشاره کرد. واعظ‌زاده عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
خانواده همسر علی خامنه‌ای
خانواده منصوره خجسته باقرزاده، همسر علی خامنه‌ای، نیز از روابط خانوادگی با بیت رهبری بی‌نصیب نمانده‌اند.
حسن خجسته باقرزاده، برادر همسر علی خامنه‌ای پیشتر معاون رئیس صداوسیما بود. و پسر باقرزاده، کمیل، از گردانندگان سایت خامنه‌ای است. دیگر برادر همسر علی خامنه‌ای، محمد، به همراه فرزندانش صاحب تعدادی کارخانه‌جات تولیدی هستند و همزمان در برخی مراکز مهم فرهنگی حکومت نقش متفاوتی بازی می‌کنند.
البته باید به این موضوع اشاره شود که برخی از روحانیون نزدیک به خانواده علی‌خامنه‌ای حتی پیش از به قدرت رسیدن خامنه‌ای از افراد پر نفوذ در بدنه حاکمیت بوده‌اند و ارتباط میان این خانواده‌ها با خانواده خامنه‌ای منوط به ازدواج‌‌های نسل‌های بعدی این خانواده‌ها است.
جمع‌بندی
خبرگزاری تسنیم چندی پیش در یادداشتی علت مخالفت بدری خامنه‌ای با برادرش را «عدم برخورداری از فضل و بخششهای درباری» عنوان کرده.
اولا، زمینه تاریخی اختلاف شیخ علی تهرانی (همسر بدری) و علی خامنه‌ای خواهرش با چنین ادعایی سازگاری دارد. اولین نشانه این اعتراض علی تهرانی به امامت جمعه علی خامنه‌ای در سال ۵۸ است. در آن زمان نه علی خامنه‌ای در ساختار سیاسی آن قدر نفوذ داشت نه علی تهرانی فرد ناشناخته‌ای بود.
بدری خامنه‌ای و همسرش در سال ۱۳۶۴ از ایران خارج شدند و بر اساس خاطرات هاشمی‌رفسنجانی در سال ۱۳۷۲ با دخالت وزارت اطلاعات به ایران بازگردانده شدند. در زمان بازگشت بدری خامنه‌ای به ایران، بردارش رهبر جمهوری اسلامی بود، اما در این همسر و فرزندان او تحت بازداشت و مراقبت امنیتی قرار داشته‌اند.
دوم، در میان خویشاوندان علی خامنه‌ای افراد زیادی صاحب مقام‌های عالی‌رتبه‌اند. فرزندان علی خامنه‌ای با خانواده‌هایی ازدواج کرده‌اند که به طور رسمی در سطوح بالای قدرت حضور داشته و دارند.
حتی در میان بستگان درجه دوم خانواده‌های منسوب به خامنه‌ای افرادی دیده می‌شوند که در شرکت‌ها و عضو هیات مدیره موسسات اقتصادی دولتی و شبه‌دولتی‌اند.
سوم، مسئله نقش‌آفرینی خانواده خامنه‌ای در قدرت فراتر از مقام‌ها و پست‌های رسمی است. تا کنون گزارش‌هایی زیادی از حضور فعال اقوام درجه یک او در سطوح بالای قدرت مطرح منتشر شده است.
اشخاصی مانند مجتبی خامنه‌ای که اگرچه مقام رسمی ندارند، اما چنانکه گفته می‌شود سطح مداخله آنها فراتر از مقام‌های رسمی است.
