ادعای شاخ‌دار خامنه‌ای درباره تبلیغات مراسم سالگرد قاسم سلیمانی

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در دیدار با خانواده و اعضای ستاد بزرگداشت قاسم سلیمانی گفت که در سال گذشته و امسال در سالگرد قاسم سلیمانی هیچ «تبلیغی» نشده و «دستوری از جایی صادر» نشده و مردم به صورت «خودجوش» از او یاد می‌کنند. او در این اظهارات تاکید کرد: 

«سال گذشته که دوّمین سالگرد شهید سلیمانی بود، من نگاه میکردم به سطح جامعه و خبرهایی که می‌آمد، میدیدم بدون اینکه تبلیغی بشود، بدون اینکه دستوری از جایی صادر بشود، مردم همین طور خودجوش دارند یاد این شهید را زنده نگه میدارند. امسال هم همین جور است. خب الحمدلله در این زمینه‌ها ما هیچ مشکلی، کمبودی نداریم.»

اما آیا این ادعا صحیح است و برگزاری سالگرد قاسم سلیمانی «بدون تبلیغ» و «بدون اینکه دستوری از جایی صادر بشود» برگزار شده؟

«تبلیغ» و «دستور»

در همین سخنرانی و در ادامه صحبت‌های رهبر جمهوری اسلامی آمده:

«این روزها انسان در روزنامه، در تلویزیون، در زبان این و آن، در خطبه‌های نماز جمعه‌ها هر جا چشمش و گوشش کار میکند، بحمدالله یاد شهید سلیمانی است.»

به روزنامه مشخصی اشاره نشده، اما حتی اگر تبلیغات روزنامه‌های حکومتی را هم کنار بگذاریم، تلویزیون و نماز جمعه که در اظهارات رهبر جمهوری اسلامی آنها اشاره شده دو نهاد حاکمیتی هستند که این روزها و همچنین در سال گذشته در زمان سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی همه امکانات خود را به تبلیغ و برنامه‌سازی درباره او اختصاص دادند. در این سخنرانی نیز باز دیگر بر این موضوع صحه گذاشته می‌شود.

میزان اختصاص محتوا و تمرکز صدا و سیما روی خبر مراسم‌های سالگرد قاسم سلیمانی و تولید برنامه‌های اختصاصی در این باره به حدی بود که روزنامه جمهوری اسلامی در روز ۱۳ دی در انتقاد به میزان تبلیغاتی که «رسانه ملی» در این زمینه انجام داده، ضمن توصیه به رعایت اعتدال، نوشت: 

«مقوله تبلیغات، با ضوابطی همراه است که رعایت آنها موجب اثرگذاری و عدم رعایت آنها موجب تبدیل شدن هر اقدام تبلیغاتی به ضدتبلیغ می‌شود… کسانی که کار رسانه‌ای می‌کنند، بر این واقعیت واقفند که رعایت اعتدال در بیان هر مطلبی بهترین روش برای جا انداختن آن مطلب است و زیاده ‌روی در هر زمینه‌ای موجب پدید آمدن تأثیر منفی می‌شود.»

باز هم در همین سخنرانی، علی خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنانش که ناظر به آینده بود تاکید می‌کند که علاوه بر تولید کتاب برای سطوح مختلف درباره قاسم سلیمانی، برای فراموش نشدن او 

«مستندسازی، فیلم‌سازی، سریال‌سازی، خاطره‌گویی، اینها خیلی مهم است، اینها خیلی تاثیر می‌گذارد.»

این می‌تواند به معنای دستور کاری برای آینده رسانه‌ها برای تمرکز بیشتر بر روی این حوزه‌ها برای گسترش دامنه تاثیر‌گذاری آنان باشد. 

از این رو در همین سخنرانی هم می‌توان موارد متعددی از نقض ادعای نخستینِ رهبر جمهوری اسلامی را مبنی برای اینکه بزرگداشت قاسم سلیمانی، بدون تبلیغات و بدون صدور دستور و به صورت خودجوش توسط مردم برگزار می‌شود، یافت.

اما به جز این موارد با گشتی در خبرهای روزهای اخیر هم می‌توان مثال‌های نقض فراوانی بر این مدعا یافت.

هر چند روندهای مالی در جمهوری اسلامی شفاف نیست و نمی‌توان به روشنی دریافت که چند درصد از بودجه عمومی اختصاص یافته به نهادهای مختلف، از صدا و سیما گرفته تا مساجد و سازمان تبلیغات اسلامی از یک سو و شهرداری‌ها و سایر نهادهای مرتبط و غیرمرتبط از سوی دیگر خرج این تبلیغات شده، اما خروجی کار این نهادها تا اندازه‌ای گویاست.

مساجد

برای مثال خبرگزاری شبستان که به انعکاس رویدادهای مساجد در ایران اختصاص دارد، در روز ۱۰ دی به نقل از دبیر کمیته قرآن ستاد بزرگداشت سومین سالگرد قاسم سلیمانی از برگزاری «بیش از ۸۰ برنامه ملی و ۸۰۰ برنامه استانی از سوی کمیته قرآنی ستاد بزرگداشت سردار قاسم سلیمانی» خبر داد. 

به گفته محمدرضا شفیعی این برنامه‌ها که تا لایه‌ها روستایی هم نفوذ داشته با همراهی همه شبکه‌های صدا و سیما به اجرا درآمده و توسط این سازمان پوشش داده شده است.

شهرداری‌ها

در روزهای منتهی به سالگرد مرگ قاسم سلیمانی نیز شهرداری تهران از «تمهیدات» خود برای «بزرگداشت» او گفته بود.

مدیرکل فرهنگی شهرداری تهران در روز ۹ دی از راه‌اندازی پویش «به‌نیت حاج‌قاسم» به همت شهرداری تهران و صداوسیما خبر داد و گفت: «بیلبوردهای متنوعی نیز همچنین به‌ همت سازمان زیباسازی شهرداری تهران از «جملات خاص» شهید سلیمانی تدارک دیده شده که بزودی در نقاط مختلف شهر اکران خواهد شد.»

همچنین «فضاسازی فرهنگی برای این پویش در مراکز پُرتردد شهرداری تهران، از فروشگاه‌ها و ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی گرفته تا سرای محلات و فرهنگسراها» از دیگر اقدامات شهرداری تهران در این باره است.

شهردار منطقه هشت تهران هم از اجرای بیشتر از ۵۰ ویژه برنامه و پیوستن کودکان منطقه۸ به پویش «به نیت حاج قاسم» خبر داد.

برنامه‌ها و فضا‌سازی‌های مشابهی در همه شهرهای دیگر ایران از شیراز و اصفهان گرفته تا یزد و کرمان و اردبیل صورت گرفت. آزادی زندانیان به تعداد ۶۳ نفر، سال‌های عمر سلیمانی، در یزد، برگزاری جشنواره تئاتر سلیمانی در کرمان و برنامه‌هایی از این دست نشان می‌دهد که علاوه بر صدا و سیما و نهادهای حاکمیتی دیگر و شهرداری‌های قوه قضاییه و مجریه نیز مستقیما در کار «تبلیغات» برای استقبال مردم برای شرکت در مراسم بزرگداشت قاسم سلیمانی هستند.

مجسمه‌های «حاج قاسم»

هنوز مدت زمان زیادی از کشته شدن قاسم سلیمانی در عراق نگذشته بود که ساخت مجسمه‌ها او در شهرهای مختلف با همکاری شهرداری‌ها به قصد تجلیل از او آغاز شد. مجسمه‌هایی که برخی از آنها دلیل طراحی‌های بد و اجراهای ضعیف خود دستمایه شوخی و خنده کاربران شبکه‌های اجتماعی شد. اما روند ساخت این مجسمه‌ها و سردیس‌ها تا به امروز متوقف نشد و در شهرهای کوچک و بزرگ زیادی از جمله؛ بهشهر، گیلان، جیرفت، دلنگان، زرند، شیراز و باغملک و ساخته شده و در میادین اصلی شهر نصب شد. 

علاوه بر این طی سال‌های گذشته میدان‌هایی در شهرهای یزد، بیرجند، بروجرد، رفسنجان، ساوه،، اراک، شهرکرد، قائمشهر، قشم و محلات و خیابان‌هایی در مشهد، سبزوار، ارومیه،شاهرود ایذه، همدان، گناباد، دامغان، بجنورد، قزوین، بابل، خوی، بندر دیلم، فراشبند، سروستان، خرم‌بید، شوش و اهواز هم به نام قاسم سلیمانی شدند.

خبرگزاری ایسنا با تیتر «کارخانه‌های تولید کتاب برای حاج قاسم» خبر از کتاب‌سازی‌هایی که در  در سه سال گذشته در مورد قاسم سلیمانی شد داد و نوشت که ۶۱۲ عنوان کتاب با کلید واژه «حاج قاسم» تولید شده است.

علاوه بر این در سال ۱۴۰۰ بودجه جداگانه‌ای به مبلغ ۸٫۵ میلیارد تومان به بنیاد قاسم سلیمانی اختصاص داده شد که بعد از جنجالی شدن خبر آن، زینب سلیمانی، فرزند قاسم سلیمانی و رییس این بنیاد در نامه‌ای نوشت که درخواست بودجه نداشته‌است.

نگاهی به مجموع این اقدامات که بخشی از آن نام برده شد، چه در سال‌های پیش از این و چه امسال نشان از آن دارد که بر خلاف ادعای رهبر جمهوری اسلامی کمپین تبلیغاتی گسترده‌ای حول قاسم سلیمانی، چه در زمان سالگرد کشته شدن او و چه در طول سال در حال فعالیت است. کارهایی که هزینه‌های آن، با توجه نهادهای درگیر در این کمپین تبلیغاتی، بدون آنکه در لایحه بودجه تصریح شود از نهادهای وابسته به منابع عمومی و یا بودجه شهرداری‌ها تامین می‌شود. صدا و سیما به عنوان یک نهاد حاکمیتی از جمله این نهادهاست و مساجد هم به عنوان یکی دیگر از پایگاه‌های این تبلیغات از بودجه عمومی تامین می‌شوند. به این لیست می‌توان نهادهای دیگر مانند سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه هنری و مواردی از این دست را نیز افزود. 

با توجه به موارد گفته شده فکت‌نامه به این ادعای علی خامنه‌ای که در سالگرد قاسم سلیمانی هیچ «تبلیغی» نشده و «دستوری از جایی صادر» نشده و مردم به صورت «خودجوش» از او یاد می‌کنند، نشان شاخ‌دار می‌دهد.