برو به محتوای اصلی
  • فکت‌نامه چیست؟
  • روش کار ما
English
پادکست
جستجو
خانهفکت‌خانهدرستی‌سنجی
محمدحسین راجی

محمدحسین راجی

مدیر اندیشکده راهبردی سعداء

نماینده عربستان در سازمان ملل در مصاحبه‌ای گفته: محمدرضا شاه در نامه‌ای به شاه عربستان توصیه کرده بگذار زنان دامن کوتاه بپوشند.

درستی‌سنجی

زمان خواندن: ۳ دقیقه

نیمه‌درست

نقل قول از سفیر عربستان درباره توصیه محمدرضا شاه درباره دامن کوتاه زنان

اگر وقت ندارید …

  • محمدحسین راجی، با استناد به مصاحبه‌ای قدیمی از سفیر عربستان با نیویورک تایمز، مدعی شده شاه ایران نامه‌ای به پادشاه عربستان توصیه کرده «اگر می‌خواهی حکومت کنی دامن خانم‌ها را کوتاه کن». 
  • نقل قولی به این مضمون از بندر بن‌سلطان، سفیر وقت عربستان در آمریکا در نیویورک تایمز منتشر شده است. 
  • در نامه منسوب به محمد رضا شاه، به پادشاه عربستان توصیه شده «مدرن شو، فضای کشورت را باز کن، مدارس را مختلط کن، بگذار زنان دامن‌های کوتاه بپوشند، دیسکوها را باز کن، مدرن باش، اگر نه من نمی‌توانم تضمین کنم که بتوانی بر سر قدرت بمانی».
  • با وجود این ما نمی‌‌توانیم صحت ادعای بندر بن‌سلطان را تایید کنیم. تا جایی که ما گشتیم در هیچ‌کدام از منابع تاریخی به نامه یا پیامی با این مضمون اشاره نشده است.
  • بر اساس گزارش منابع دست‌اول، در آن مقطع زمانی روابط ایران و عربستان چندان گرم نبود و بعید است چنین پیامی میان دو طرف رد و بدل شده باشد.

یک روحانی به نام محمد حسین راجی که استاد حوزه و دانشگاه و ‏‏مدیر اندیشکده راهبردی سعداء معرفی شده در یک مصاحبه با برنامه تلویزیونی جهان‌آرا به نامه‌ای اشاره می‌کند که می‌گوید آن را شاه ایران به شاه عربستان نوشته: 

«سال ۲۰۰۱ نماینده عربستان در سازمان ملل در یک مصاحبه با نیویورک تایمز یک سندی را بیان می‌کند و می‌گوید در دهه ۱۹۶۰ یعنی تقریبا ۱۰ سال ۱۲ سال به انقلاب شاه ایران یک نامه‌ای را به شاه عربستان می‌نویسد و می گوید برادرم اگر می‌خواهی اگر میخواهی بتوانی حکومت کنی دامن خانم‌ها را کوتاه کن، دیسکوها و کازینوها را بیشتر کن، دختران و پسران را مختلط کن، آن‌ها را به فساد و فحشا بکشون تا بتونی بیشتر حکومت کنی، همان کاری که امروز داره بن سلمان انجام میده، برای اینکه بتونند بیشتر حکومت کنند جوونا رو به فساد و فحشا میکشونن.»

اولین بار نیست که این نقل قول با جملاتی کمابیش مشابه از سوی سخنرانان یا رسانه‌های نزدیک به حاکمیت مطرح شده است. اظهارات مشابهی پیش از این توسط رحیم‌پور ازغدی در سال ۹۷ هم مطرح شده بود و  پیش از آن هم باشگاه خبرنگاران جوان در سال ۹۴ داستان نامه‌نگاری ملک فیصل و محمدرضا پهلوی را منتشر کرده بود.

جست‌وجو در آرشیو روزنامه نیویورک‌تایمز نشان می‌دهد که در گزارشی به تاریخ ۴ نوامبر ۲۰۰۱ (۱۳ آبان ۱۳۸۰) به گفت‌وگویی از شاهزاده بندر بن سلطان، سفیر عربستان در واشنگتن اشاره شده و به نقل از او نوشته شده:

در سال‌های پایانی دهه ۱۹۶۰ شاه یک سری نامه‌ به ملک فیصل می‌نوشت که می‌گفت: برادرم، خواهش میکنم مدرن شو، فضای کشورت را باز کن، مدارس را مختلط کن، بگذار زنان دامن‌های کوتاه بپوشند، دیسکوها را باز کن، مدرن باش، اگر نه من نمی‌توانم تضمین کنم که بتوانی بر سر قدرت بمانی»
ملک فیصل جواب داد: «عالیجناب من توصیه‌های شما را ارج می‌نهم، اما باید به شما یادآوری کنم که شما شاه فرانسه و در کاخ الیزه نیستید، شما در ایرانید و ۹۰ درصد مردم شما مسلمانند. لطفا این را فراموش نکنید»
شاهزاده بندر بن سلطان این‌طور نتیجه می‌گیرد: «تاریخ نقطه نظر ما را ثابت کرد».

با استناد به این گفتگو می‌توان صحت نقل قول را تایید کرد هر چند حسین راجی به بخش‌هایی از توصیه منسوب به شاه درباره «مدرن» شدن، اشاره نمی‌کند و در عوض بخش‌هایی مانند «آن‌ها [پسران و دختران] را به فساد و فحشا بکشان» را به آن افزوده است. 

ما نمی‌توانیم اصالت گفته‌های بندربن‌سلطان را تایید کنیم. تحقیقات ما برای پیدا کردن اصل نامه مورد اشاره در منابع ایرانی به جایی نرسید. به نظر نمی‌رسد چنین نامه‌ای وجود خارجی داشته باشد. 

ما برای اطمینان خاطرات اسدالله علم را که در همان بازه زمانی، یعنی اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی نوشته شده بازخوانی کردیم. در هیچ کجای خاطرات علم به چنین نامه یا پیامی به این مضمون اشاره نشده است. در آن مقطع زمانی رابطه ایران و عربستان به دلیل روابط ایران و اسرائیل و همچنین مواضع عربستان درباره بحرین و جزایر سه‌گانه، روابط گرمی نبوده است. 

اما می‌توانیم بگوییم نقل قول آقای راجی، مستند به گزارشی است که ۲۱ سال پیش در نیویورک تایمز منتشر شده است. با این حساب فکت‌نامه به «نقل قول» محمدحسین راجی، مدیر اندیشکده راهبردی سعداء نشان «نیمه‌درست» می‌دهد. 

نیمه‌درست

گفته یا آمار، واقعیت دارد اما توضیح یا اطلاعات بیشتری نیاز است و در برخی موارد ممکن است جزئیاتی مهم، ذکر نشده باشد.

درباره نشان‌های میرزاروش کار ما
پرش به فهرست

فکت‌نامه

فکت‌نامه اولین سایت درستی‌سنجی (فکت‌چکینگ) سیاسی درباره ایران است.

درباره ما

  • فکت‌نامه چیست؟
  • روش کار ما
  • نشان‌های میرزا
  • تیم ما

پروژه‌ای از

حریم خصوصی

این وبسایت تحت پروانه کریتیو کامنز اختیار-غیرتجاری اشتراک همانند 4.0 بین المللی است.