ماجرای پناه گرفتن مردم سقز در پادگان ارتش چیست؟

‌در روز ۸ آبان حساب توییتری سازمان حقوق بشری «هه‌نگاو» ویدیو‌هایی از حضور گروهی از مردم سقز در یک مجتمع منتشر کرد. در توضیح یکی از این ویدیو‌ها نوشته شده‌بود:

این صدا در این ویدئو توضیح می دهد: "ارتش از ما حمایت می کند." پس از حمله سپاه به مردم سقز، مردم به پادگان‌های ارتش پناه می‌برند.

این ویدیو به سرعت در شبکه‌های اجتماعی با تیترهایی مانند «ارتش در چهلم مهسا امینی از مردم در مقابل سپاه و یگان ویژه حمایت کرد» منتشر شد.  شخصی که این فیلم را تهیه کرده اینگونه شرایط را توضیح می‌دهد: 

«سقز چهل مهسا، داخل ارتشیم مردم داخل ارتشند بچه های ارتش از ما حمایت می‌کنند سپاه و یگان هم، سرای اصلی هستند. ما دقیقا داخل ارتشیم.»

اما واقعیت چیست؟ در روز چهلم مهسا امینی در سقز چه اتفاقی افتاد؟ آیا مردم وارد پادگان‌های ارتش شدند؟ آیا ارتش از مردم در برابر سپاه و بسیج دفاع کرد؟ روایت تصاویر منتشر شده از چهلم مهسا در میدان انقلاب سقز چیست؟‌

پایان مراسم چهلم مهسا امینی و راهپیمایی به سوی شهر

در روز ۴ آبان ۱۴۰۱ ده‌ها هزاران نفری که در مراسم چهل مهسا امینی در روستای آیچی شرکت کرده بودند پس از پایان مراسم به سوی سقز حرکت می‌کنند.

تصاویر منتشر شده از آن روز نشان می‌دهد که جمعیتی که بیشترشان با پای پیاده به این مراسم آمده بودند در حال بازگشت به شهر هستند.

محلی که این تصاویر ضبط شده، پل روگذری است که در جاده سقز به بانه و قبل از خروجی روستای آیچی قرار دارد. 

از گزارش‌ها و تصاویر این گونه بر می‌آید که مردم در مسیر بازگشت و قبل از رسیدن به میدان انقلاب با نیروهای امنیتی مواجه شده‌اند.

تصاویری وجود دارد که در آن شاهد تیراندازی و کمین نیروهای امنیتی هستیم. این ویدیو نزدیک‌ترین صحنه‌ها به محل درگیری را نشان می‌دهد و در آن تعداد زیادی نیروی مسلح که در مقابل مسیر مردم صف آرایی کرده‌اند به وضوح مشخص است.

به نظر می‌رسد بعد از شروع تیراندازی، مردمی که در حال بازگشت از مراسم چهلم مهسا بودند از جاده اصلی خارج شده و به سوی زمین‌های اطراف جاده تغییر مسیر می‌دهند.

در ویدیو زیر همچنین ساختمان‌هایی از دور مشخص شده‌اند که رد آنها را می‌توان در دیگر تصاویر آن روز دید:

این ساختمان‌ها را در یکی دیگر از ویدیوهای آن روز می‌توانیم پیدا کنیم، به خصوص همان ویدیویی که مدعی حمایت ارتش از مردم در برابر سپاه بود.

بررسی نقشه‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که این ساختمان‌ها در «مجتمع مسکونی هاشمی» متعلق به ارتش جمهوری اسلامی واقع شده‌اند. 

با توجه به زمین ورزشی که در ویدیو دیده می‌شود (تصویر بالا )می‌توان با تقریب خوبی محل تصویربرداری ویدیو مذکور را مشخص کرد. 

این مجتمع که کمتر از ۳۰۰ متر با میدان انقلاب سقز (دایره آبی رنگ) فاصله دارد درست در سمت مقابل یکی از پادگان‌های ارتش در کردستان است. پادگانی که به تیپ ۲۲۸ متحرک هجومی تعلق دارد (دایره قرمز رنگ در تصویر زیر).

در ویدیو زیر  از وقایع همان روز شاهد حضور مردم در جایی کنار یک دژبان ارتش هستیم. با توجه به جزئیات ویدیو و درب ورودی که در آن دیده می‌شود مشخص است که این ویدیو نیز از درون مجتمع مسکونی متعلق به نیروهای ارتش گرفته شده است. 

محل حضور فیلم‌بردار ویدیو بالا، در نقطه تقاطع خطوط قرمز در تصویر مشخص شده که نزدیک ورودی مجتمع است.

تا اینجا همه شواهد و قرائن حکایت از آن دارد که شهروندان پس از مواجهه با سرکوب نیروهای امنیتی، برای نجات جان خود از جاده اصلی خارج شده و به اطراف جاده رفته‌اند و عده‌ای از  آنها نیز که نزدیک مجتمع مسکونی ارتش بوده‌اند توانسته‌اند با ورود به این محل پناه بگیرند. 

در این میان ویدیو دیگری نیز منتشر شده که روایتی متفاوت‌ از برخورد نیروهای ارتشی را نشان می‌دهد.

در این ویدیو دختری را می‌بینیم که خطاب به افرادی که آنسوی نرده‌ها و سیم‌خاردارها ایستاده‌اند می‌گوید: «وجدان داشته باشید بی وجدان‌ها».

این ویدیو تقریبا ۷۵۰متر پایین‌تر و در سمت شمالی جاده سقز-بانه است و افرادی که در پشت در و سیم خاردار مشاهده می‌شوند، داخل پادگان ارتش هستند.

در این ویدیو ۴ علامت دیده می‌شود (۱.ساختمان بزرگ بازرگانی بیرون پادگان، ۲. ساختمان کوچکی با شیروانی قرمز داخل پادگان، ۳. درخت نزدیک در و ۴. درختی دورتر که افراد نظامی کنارش ایستاده‌اند.) این علامت‌ها در تصویر ماهواره‌ای که متعلق به مهر ماه ۱۴۰۱ است، دیده می‌شود.

آیا معترضان وارد پادگان شده بودند؟

شواهدی از ورود مردم به پادگان ارتش وجود ندارد. ویدیویی است که مردم (از جمله کودکی) با خطاب‌قرار دادن نیروهای ارتش تقاضای حمایت دارند.

آیا معترضان وارد خانه‌های سازمانی ارتش شده‌اند؟

تردیدی در ورود معترضان به خانه‌های سازمانی ارتش، روبروی پادگان وجود ندارد. تصاویر بسیاری وجود دارد که تایید می‌کند مردمی از سرکوب نیروهای امنیتی فرار کرده‌بودند به مجتمع مسکونی هاشمی متعلق به ارتش پناه‌برده‌اند و توانسته‌اند وارد این محوطه شوند.

رفتار ارتش با معترضان چگونه بوده‌است؟

به‌نظر می‌رسد ارتش که مانع ورود مردم به پادگان بوده، مشکلی با ورود مردم به خانه‌های سازمانی ارتش، روبروی در پادگان (ضلع جنوبی جاده بانه-سقز) نداشته و مردم به راحتی در کنار نیروهای دژبانی ارتش ایستاده‌اند.

می‌دانیم که تردد به این گونه مجتمع‌ها، معمولا با رعایت موارد امنیتی و بازرسی و کنترل‌های دقیق صورت می‌گیرد و به نظر می‌رسد گروهی از مردم توانسته‌اند به‌هر نحوی از این موانع عبور کرده و وارد محوطه شوند. 

آیا در پادگان‌های ارتش تحرکی برای دفاع از مردم انجام شده؟ 

ما از آنچه پشت سیم‌های خاردار یک پادگان می‌گذرد خبر نداریم اما تصاویری از آن روز وجود دارد که نشان می‌دهد معترضان خشمگین درست در مقابل درب پادگان ارتش هستند و صدای تیراندازی هم شنیده می‌شود.

با توجه به هواپیمایی که بر روی بلوار وسط جاده قرار گرفته می‌توان محل دقیق این ویدیو را مشخص کرد. در تصویر زیر درب ورودی پادگان و محل هواپیمای مورد نظر مشخص است. 

ویدیوهایی از مراسم چهلم مهسا امینی با ادعای حمایت ارتش از مردم در برابر سپاه در منتشر شده و شخصی در ویدیویی مدعی شده بود که «ما داخل ارتشیم مردم داخل ارتشند بچه های ارتش از ما حمایت می‌کنند» 

ما تصاویر منتشر شده از مراسم چهلم مهسا امینی را به دقت بازبینی کردیم. در این تصاویر مشخص است مردمی که در حال بازگشت از این مراسم بوده‌اند در نزدیکی شهر سقز و پیش از رسیدن به میدان انقلاب با سرکوب نیروهای امنیتی مواجه می‌شوند، آنها برای فرار از این موقعیت به بیابان‌های اطراف خانه‌های مسکونی ارتش سرازیر می‌شوند، عده‌ای از آنها هم به درون خانه‌های سازمانی ارتش پناه می‌برند، تصاویری موجود است که حضور معترضان در این مجتمع را تایید می‌کند. 

ما سندی که ورود مردم به پادگان‌ ارتش در سقز را تایید کند به دست نیاوردیم. در گزارش‌های محلی هم اشاره‌ای به این ماجرا نشده است. اما مردمی که از تیراندازی نیروهای امنیتی به خانه‌های مسکونی ارتش (روبروی پادگان) پناه برده‌اند، در کنار دژبان ارتش دیده می‌شوند.

بنابراین ما در فکت‌نامه به ادعای «پناه‌گرفتن مردم سقز در پادگان ارتش» نشان نیمه‌درست می‌دهیم.