راستی آزمایی ویدیو منتشر شده از پارکینگ کشاورز زاهدان

مخاطبان فکت‌نامه ویدیویی را برای راستی‌آزمایی برای ما فرستاده‌اند که اخیرا از وقایع زاهدان منتشر شده‌است.

پانزده روز پس از واقعه مشهور به «جمعه خونین زاهدان» در ۸ مهر ۱۴۰۱ که منجر به کشته‌شدن حداقل ۹۶ نفر شد، این ویدیو مدعیست، اتوموبیل‌هایی که در پارکینگی درحال سوختن‌اند «خودروهای توقیف شده مردم در خیابان کشاورز در جمعه خونین زاهدان» هستند. ادعاشده که این تصاویر برای اولین‌بار منتشر می‌شود.

اما آیا تصاویر مربوط به زاهدان است؟ آیا این اتفاق در روز جمعه ۸مهر افتاده‌است؟ در اینجا صحت این ادعا را بررسی می کنیم.

بررسی صحت مکان ادعایی مشاهده‌شده در ویدیو

نویسنده توییت ادعا کرده که مکان پارکینگ در خیابان کشاورز ۱۴ قرار دارد.

خیابان‌های ضلع شمالی بلوار کشاورز در زاهدان، شماره‌های زوج دارند. با وجود اینکه کشاورز ۱۴ در نقشه گوگل مشخص نیست، اما کشاورز ۱۰ به راحتی قابل مشاهده‌است. به‌این ترتیب «پارکینگ بعثت» در نقشه در خیابان کشاورز ۱۴ پیدا می‌شود.

در تصاویر ماهواره‌ای گوگل علامت‌هایی وجود دارد که در ویدیو هم دیده می‌شود.

1. اتاقک کوچک سمت راست تصویر
2. شکل دیوار پارکینگ و ستون‌های آن
3. چندین اتاقک سمت چپ تصویر
4. تیر چراغ برق وسط پارکینگ
5. چینش خاص ماشین‌های ردیف عقب

همچنین علامت‌های دیگری هم در ساختمان‌های پشتی و کپه‌های شن ریخته‌شده مشاهده می‌شود که تایید می‌کند که تصاویر از پارکینگ بعثت در خیابان کشاورز ۱۴ است و این بخش ادعا صحیح است. نقطه سبز رنگ احتمالا محل فیلم‌بردار است.

بررسی صحت زمان ادعایی مشاهده‌شده در ویدیو

نویسنده توییت ادعا کرده‌است که این صحنه برای روز جمعه ۸ شهریور ۱۴۰۱ است که بعد از ۱۵ روز برای اولین‌بار منتشر می‌شود. در اینجا می‌توان باز هم از تصویر کمک گرفت. در سایر تصاویر و ویدیوها هم مشخص است که وضعیت هوای زاهدان در روز ۸ مهر آفتابی بوده‌است.

سایه تیر چراغ برق در وسط پارکینگ مشاهده می‌شود. سایه از روی یک خودرو در وسط پارکینگ عبور می کند و در نزدیکی خودرو دیگری به رنگ سفید پایان می‌یابد.

این دو خودرو در آخرین تصاویر گوگل دیده می‌شوند. با تحلیل سایه می‌توان فهمید این زمان اگر روز ۸ مهر بوده‌باشد، ساعت باید حدود ۱۴:۳۵ باشد.

گستردگی اعتراضات در زاهدان بسیار فراگیر بود. اعتراضات پس از نماز جمعه آغاز شد. فاصله پارکینگ بعثت تا «مصلی بزرگ اهل سنت زاهدان» به صورت پیاده حدود ۵۲ دقیقه زمان می‌برد.

بنابراین از نظر زمانی ممکن است اعتراضاتی که در مصلی و بعد از نماز شروع شده باشد در این ساعت به این بخش شهر رسیده‌ باشد. زمان اذان ظهر در روز ۸ مهر ۱۴۰۱ در زاهدان ساعت ۱۱:۱۶ دقیقه بوده‌است.

فرانس ۲۴ در گزارشی ۳ مکانی را که بعد از شروع اعتراضات ویدیوهای درگیری از آن نقاط منتشر شد را تایید کرده‌است.

کلانتری ۱۶ روبروی مصلی است و خیابان خیام که مسجد مکی در آن قرار دارد هم تنها ۱۰ دقیقه با مصلی فاصله دارد. اما مکان سومی که در این گزارش بررسی شده، پایگاه سلامت امام رضا است که با مصلی حدود ۴۷ دقیقه فاصله دارد که تقریبا مشابه فاصله پارکینگ بعثت تا مصلی است.

سایه فردی که در ویدیوی فرانس ۲۴ دیده می‌شود هم راستای خیابان است.

این موضع نشان می‌دهد که ساعت حدود ۱۵:۳۰ است که درگیری در آن نقطه از شهر به‌اوج رسیده‌است.

پارکینگ در جهت مقابل این پایگاه بسیج در طرف دیگر شهر قرار دارد. پایگاه در غرب و پارکینگ در شرق شهر زاهدان است.

وضعیت خودروها در پارکینگ

نکته قابل توجه وضعیت خودروهای داخل پارکینگ است. تصاویر نقشه گوگل ارث در گذشته نشان می‌دهد که این پارکینگ در طول زمان تغییرات بسیار کمی داشته و خودروهای زیادی در آن جابه‌جا نمی‌شدند.

برای مثال تصویر زیر که مربوط به ابتدای اسفند ۱۴۰۰ است را با تصویر پایینتر که مربوط به فروردین ۱۴۰۱ است مقایسه کنید.

بسیاری از خودروهای مشاهده‌شده در دو تصویر ماهواره‌ای بالا و قرارگیری آنها در پارکینگ در ویدیوی آتش‌سوزی که باید ۶ ماه بعد گرفته شده‌باشد هم دیده می‌شوند. به‌خصوص ۲ خودرویی که با استفاده از آنها سایه تیر چراغ‌برق را اندازه گرفتیم حتی تا اسفند ۱۳۹۹ هم در همین مکان بوده‌اند.

بنابراین بسیاری از خودروهای این پارکینگ فرسوده بوده یا رها شده‌اند. این موضوع را می‌توان از خودرو پرایدی که در جلوی تصویربردار در حال سوختن است متوجه شد. تمام ماشین در حال سوختن است اما گلگیر جلو سمت راننده تمیز مانده که این نشان می‌دهد لاستیک‌هایش پیش از سوختن از آن جدا شده‌‌بودند.

عامل آتش‌سوزی پارکینگ

با توجه به اینکه سطح آتش‌سوزی بسیار بالاست، بدیهیست که اگر سوختن ده‌ها خودرو در یک پارکینگ، اتفاقی در یک روز عادی بود، حتما پوشش خبری وسیعی می گرفت و حداقل رسانه‌های استان سیستان و بلوچستان به آن می پرداختند. اما از ابتدای سال ۱۴۰۱ که تصاویر ماهواره‌ای این مکان وجود دارد، چنین خبری منتشر نشده‌است. موارد مشابه و بسیار کم‌اهمیت‌تر را رسانه‌های محلی پوشش داده‌اند.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که این اتفاق در شرایط غیرعادی (بعد از ۸ مهر ۱۴۰۱) افتاده‌است.

با این‌حال فکت‌نامه نمی‌تواند شاهد مستقیمی پیدا کند که این آتش‌سوزی کار عوامل حکومتی بوده‌است.

ویدیوی پانزده روز پس از واقعه مشهور به «جمعه خونین زاهدان» در ۸ مهر ۱۴۰۱ منتشر شده که مدعیست، اتومبیل‌هایی که در پارکینگی درحال سوختن‌اند «خودروهای توقیف شده مردم در خیابان کشاورز در جمعه خونین زاهدان» هستند.

براساس علائمی که در ویدیو مشاهده می‌شود و مطابقت آنها با تصاویر ماهواره‌ای مشخص می‌شود که تصاویر از پارکینگ بعثت در خیابان کشاورز ۱۴ در شرق زاهدان است.

پارکینگ بعثت یک ساعت پیاده تا مصلی زاهدان فاصله دارد و تصاویر براساس سایه تیر چراغ برق وسط پارکینگ نشان می‌دهد که این اتفاق اگر در ۸ مهر باشد، ساعت باید حدود ۱۴:۳۵ باشد.

بسیاری از خودروهای داخل این پارکینگ برای مدت طولانی دست نخورده‌بوده‌اند و حتی بعضی از آنها چرخ و لاستیک ندارند. هیچ خبری هم از آتش‌سوزی در چنین ابعاد وسیعی، پیش از وقایع جمعه ۸ مهر، در اخبار محلی زاهدان گزارش نشده‌است.

با این‌حال فکت‌نامه نمی‌تواند شاهد مستقیمی پیدا کند که این آتش‌سوزی کار عوامل حکومتی بوده‌است.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای «آتش‌گرفتن خودروهای توقیف شده مردم در خیابان کشاورز در جمعه خونین زاهدان» نشان درست می‌دهد.