آیا بانک پاسارگاد متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام است؟
در اپیزود شماره ۶۳ پادکست فکت‌نامه گفته شده: «یکی از سرمایه‌گذاران اصلی ابرآوران فناپ است که خود فناپ وابسته به بانک پاسارگاد است که وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام است.»
بعد از انتشار پادکست یکی از مخاطبان فکت‌نامه از ما پرسید: «بر چه اساسی در این قسمت گفتید بانک پاسارگاد وابسته به ستاد اجرایی است؟»
موضوع این اپیزود پادکست، مقاله «نقش و سهم شرکت‌هایی مانند ابرآروان در قطع اینترنت» بود. در اصل مقاله صحبتی از ارتباط شرکت ابرآروان با ستاد اجرایی فرمان امام نشده، اما زمینه اصلی طرح ارتباط میان بانک پاسارگاد و ستاد اجرایی فرمان امام اشاره هم‌بنیانگذاران ابرآروان در مصاحبه‌ای قدیمی است که در اوایل سال ۱۳۹۷ منتشر شده. در این مصاحبه گفته شده:
«حتی اگر بگوییم که کل سهام بانک پاسارگاد مال ستاد فرمان امام است، مسئله‌ای متوجه ابرآروان نیست. چون کل سهام فناپ، ۳۵درصد است، یعنی سهام مدیریتی هم ندارد که بتواند دخالتی بکند و تصمیمات راهبردی شرکت را اتخاذ کند.»
البته پیش از این هم در برخی گزارش‌های رسانه‌ای به ارتباط بانک پاسارگاد با ستاد اجرایی فرمان امام اشاره شده است.
به عنوان نمونه سایت «مشرق‌نیوز» در گزارشی به تاریخ ۹ تیر ۱۳۹۵ ستاد اجرایی فرمان امام را سهامدار اصلی بانک پاسارگاد عنوان کرده و نوشته است:
« وقتی به بانک پاسارگاد ایراد گرفته می شود که چرا به سمت بنگاه داری با تاسیس شرکت‌های خصوصی ریز و درشت رفته پاسخ داده می‌شود که سهامدار عمده این بانک (ستاد اجرایی فرمان امام) با موضوع بنگاه داری آن مشکلی ندارد.»
در انتهای این گزارش نوشته شده منبع این گزارش «خبرگزاری فارس» است.
در سایر گزارش‌های رسانه‌ای نیز به طرح این ادعا از سوی خبرگزاری فارس اشاره شده است. به عنوان مثال برنامه تیتر یک شبکه تلویزیونی ایران‌اینترنشنال در گزارشی به تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ می‌گوید:
«خبرگزاری فارس وابسته به سپاه گفته بانک پاسارگاد متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام است که مستقیما زیر نظر علی خامنه‌ای فعالیت می‌کند.»
خبرگزاری فارس در گزارشی به تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۹۶ بار دیگر به مساله ارتباط بانک پاسارگاد و ستاد اجرایی فرمان امام اشاره کرده است. در پاراگراف پایانی این گزارش نوشته شده:
«به گزارش فارس، شرکت توسعه انرژی پاسارگاد یکی از شرکت‌های زیرمجموعه بانک پاسارگاد محسوب می‌شود و مدیریت آن بر عهده مهدی میرمعزی مدیرعامل اسبق شرکت ملی نفت در دوره قبلی تصدی وزارت نفت توسط بیژن زنگنه است. سهام بانک پاسارگاد خود یکی از بانک‌های زیرمجموعه ستاد اجرایی فرمان امام محسوب می‌شود.»
جمله آخر در نسخه فعلی این گزارش حذف شده است.
سهامداران بانک پاسارگاد چه کسانی‌اند؟
بر اساس اطلاعات موجود در سایت شرکت مدیریت و فناوری بورس تهران شركت سرمايه گذاری پارس در زمان نگارش این مطلب سهام‌دارانی که بیش از یک درصد سهام بانک پاسارگاد را در اختیار دارند، در مجموع ۲۶ شرکت و یک شخص حقیقی‌اند که روی هم ۶۸ درصد سهام بانک را در اختیار دارند.
بزرگ‌ترین سهامدار بانک پاسارگاد شرکت سرمایه‌گذاری پارس آریان با ۱۰ درصد سهام است که هسته مرکزی گروه مالی پاسارگاد را تشکیل می‌دهد. شرکت «سرمایه‌گذاری پارسآریان» خود سهامی عام است که ۴۴ درصد سهام آن میان ۹ شرکت حقوقی تقسیم شده که هر کدام بین ۲ تا ۱۰ درصد سهام دارند. این شرکت ۳۲۵ سهامدار حقوقی و ۲۱۸۰۰ سهامدار حقیقی خرد دارد.
نکته قابل توجه در ساختار حقوقی گروه مالی پاسارگاد به طور عام و بانک پاسارگاد و شرکت سرمایه‌گذاری پارسآریان، ساختار پیچیده و حضور چند لایه شرکت‌هایی است که بسیاری از آنها همزمان سهامدار یکدیگرند.
به عنوان مثال یکی از سهامداران شرکت سرمایه‌گذاری پارسآریان، گروه ارزش‌آفرینان پاسارگاد است که ۹۸ درصد سهام آن متعلق به بانک پاسارگاد است. ۱۰ درصد سهام بانک پاسارگاد هم در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری پارسآریان است.
آیا ارتباطی میان سهامداران بانک پاسارگاد و ستاد اجرایی فرمان امام وجود دارد؟
تا آنجایی که به نظر می‌رسد هیچ کدام از سهامداران عمده بانک پاسارگاد ارتباط مستقیم حقوقی با ستاد اجرایی فرمان امام و هلدینگ‌های معروف زیرمجموعه آنها ندارند. ممکن است در لایه‌های پیچیده ارتباطی میان این بانک و تشکیلات اقتصادی ستاد اجرایی باشد، اما فعلا روی کاغذ اثری از این ارتباط دیده نمی‌شود.
چه شبهات دیگری درباره ارتباط ستاد اجرایی فرمان امام با بانک پاسارگاد وجود دارد؟
خبرگزاری فارس نزدیک به هسته مرکزی قدرت در جمهوری اسلامی است، بنابراین اشاره این خبرگزاری به ارتباط بانک پاسارگاد و ستاد اجرایی فرمان امام قابل تامل و شبهه‌برانگیز است.
اما علاوه بر این در سال‌های گذشته حضور فرزند رئیس ستاد اجرایی فرمان امام در یکی از هلدینگ‌های وابسته به گروه مالی پاسارگاد مورد توجه قرار گرفته است.
یکی از شرکت‌هایی که این فرد در آن در شرکت‌های اقماری بانک پاسارگاد به خصوص هلدینگ «پیشگامان امین سرمایه پاسارگاد» است. بر اساس آخرین آگهی رسمی ثبت شده این شرکت در فروردین ۱۴۰۱، سجاد مخبر به نمایندگی از شرکت نسیم سلامت پاسارگاد، نایب رئیس هیات مدیره این شرکت بوده است.
فعالیت‌های اقتصادی فرزند رئیس ستاد اجرایی فرمان امام در سال‌های گذشته در رسانه‌های ایران خبرساز بوده است.
آیا ستاد اجرایی فرمان امام سابقه بانکداری دارد؟
بله. بزرگ‌ترین سهامدار بانک پارسیان گروه سرمایه‌گذاری تدبیر است که یکی از شرکت‌های اقماری زیرمجموعه گروه توسعه اقتصادی تدبیر متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام است.
ستاد اجرایی فرمان امام به واسطه همین شرکت سهامدار عمده بانک کارآفرین نیز است.
در فهرست سهامداران این دو بانک شرکت‌های دیگری نیز دیده می‌شوند که به طور اقماری به گروه اقتصادی تدبیر ستاد اجرایی وابستگی دارند.
با این حال ستاد اجرایی فرمان امام در سال ۱۳۹۸ با ارسال جوابیه‌ای به روزنامه دنیای اقتصاد، خبر خرید سهام بانک پارسیان توسط ستاد را تکذیب کرده بود. در گزارش روزنامه دنیای اقتصاد به نقل از ناصر سراج، مشاور رئیس قوه قضائیه و رئیس پیشین سازمان بازرسی کل کشور نوشته شده بود «قرار است ستاد اجرایی فرمان امام به‌عنوان یکی دیگر از سهامداران این بانک، سهم ایران‌خودرو را در بانک پارسیان به‌صورت نقدی خریداری کند.»
آیا بانک پاسارگاد متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام است؟
ما نمی‌دانیم چه جریان‌های احتمالی پشت شبکه پیچیده سهامداران بانک پاسارگاد قرار دارند، اما تحقیقات ما نشان می‌دهد به جز اشاره‌های پراکنده و موقت خبرگزاری فارس، سند دیگری درباره ارتباط بانک پاسارگاد با ستاد اجرایی فرمان امام به طور عمومی در دست نیست.