خبر نادرست بودجه توییتر و فیسبوک برای جذب کاربران ایرانی

روح‌الله مومن‌نسب دبیر کل جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی در ۴ دی‌ماه ۱۴۰۰ ضمن یک مصاحبه‌ای ویدیویی با مجله صوتی تصویری گرانش گفته است:  

اوباما یک فروردین ۹۱ به نرم افزارهای داخلی خودشون فیسبوک و توییتر میگه هر یک عضو ایرانی که بگیرید ما کلی مشوق براتون داریم کلی بودجه بهتون میدیم کلی حمایت ازتون می‌کنیم.

زمینه صحبت آقای مومن‌نسب، مدعی است دولت آمریکا از این طریق هم باعث خروج ارز از ایران می‌شود و هم از نرم‌افزارها و شبکه‌های اجتماعی داخل آمریکا حمایت «ارزی» می‌کند. 

جست‌وجوی منبع

پیش از هر چیز تلاش کردیم برای اطمینان با آقای مومن‌نسب تماس بگیریم و درباره منبع ادعا سوال کنیم که تا این لحظه به سوال ما پاسخی داده نشده است. 

او در صحبت‌های خود به صحبت‌های نوروزی رئیس جمهور پیشین آمریکا در سال ۱۳۹۱ اشاره می‌کند: «همون که به فارسی اولش گفت سلام علیکم؛ مردم اینش رو دیدند بقیه صحبتش رو نشنیدند….» 

با این حساب به نظر می‌رسد استناد او به پیام نوروزی اوباما در سال ۱۳۹۱ (۲۰۱۲) است. این سخنرانی کوتاه با عبارت «سلام علیکم» شروع نمی‌شود، اما رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا صحبت خود را با عبارت فارسی «عید شما مبارک» تمام می‌کند. محور صحبت‌های او در این پیام نوروزی اینترنت و سانسور در ایران است. 

«… امسال یک محصول ایرانی یک جدایی (جدایی نادر از سیمین) توانست بالاترین افتخار آمریکا برای یک فیلم خارجی را از آن خود کند. نیروهای دریایی ما با خطر راه‌زنی مواجه شده‌اند و دریانوردان ایالات متحده شهروندان ایرانی گروگان گرفته شده را نجات دادند و از فیسبوک تا توییتر و از تلفن موبایل تا اینترنت مردم ما از ابزار یک‌سانی برای صحبت کردن با یک دیگر و غنی کردن زندگی‌هایمان استفاده می‌کنند.
با این حال مردم ایران به طور روز افزونی از آزادی دسترسی به اطلاعاتی که می‌خواهند محروم می‌شوند. در عوض دولت ایران برای توقف برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی امواج ماهواره‌ای را مسدود می‌کند. اینترنت را سانسور می کند تا بتواند آنچه را که مردم ایران می‌توانند ببینند و بگویند کنترل کنند. رژیم ایران صرفا برای حفظ قدرت خود کامپیوترها و گوشی‌های موبایل‌ را تحت نظارت دارد و در هفته های اخیر محدودیت‌های اینترنتی به حدی شدید شده که ایرانیان نمی‌توانند به آزادی با عزیزان خود در داخل ایران یا خارج از مرزهای آن ارتباط برقرار کنند. فناوری‌هایی که باید مردم را توانمند سازند برای سرکوب آنها استفاده می‌شوند.
امروز دولت من دستورالعمل جدیدی را برای ارائه شرکت‌های آمریکایی جهت تسهیل نرم افزارها و خدماتی که استفاده مردم ایران از اینترنت را آسان تر می‌کنند، صادر می‌کند. ایالات متحده به معطوف کردن توجهات به پرده الکترونیکی که مردم ایران را از دنیا جدا می‌کند ادامه خواهد داد و امیدواریم که دیگران در پیشبرد آزادی‌های اساسی مردم ایران آزادی برقراری ارتباط با یک‌دیگر و دیگر همنوعان خود به ما بپیوندند.

در این پیام گرچه از فیسبوک و توییتر نام برده می‌شود، اما اشاره‌ای به پرداخت بودجه به ازای عضویت ایرانی‌ها در شبکه‌های اجتماعی نشده است، ولی رئیس‌جمهوری وقت آمریکا از دستورالعمل جدید این کشور برای شرکت‌های آمریکایی به منظور «تسهیل نرم افزارها و خدماتی که استفاده مردم ایران از اینترنت را آسان تر می‌کنند» صحبت می‌کند. 

ماجرای دستورالعمل دولت اوباما برای تسهیل خدمات اینترنت در ایران چیست؟ 

عنوان دستورالعملی که دولت اوباما در روز اول فروردین ۱۳۹۱ ابلاغ کرده «راهنمای تفسیری و بیانیه سیاست صدور مجوز در مورد آزادی اینترنت در ایران» است به امضای باربارا همرل Barbara Hammrle  مدیر اجرایی وقت دفتر کنترل دارایی‌های خارجی در وزارت خزانه داری آمریکا رسیده است.  این دستورالعمل، کمپانی‌هایی که خدمات اینترنتی و نرم افزارهای صوتی-تصویری ارائه می‌دهند را از تحریم‌های آمریکا علیه ایران معاف می‌کند. اما در آن اشاره‌ای به «پرداخت بودجه»، «حمایت‌های مالی» و «تلاش برای خروج ارز از ایران» نشده است. 

لیست برخی از حوزه‌های خدماتی و شرکت‌ها و نرم‌افزارهایی که در این دستورالعمل به آنها اشاره شده به ترتیب زیر است:

• حوزه ارتباطات شخصی (به عنوان مثال، یاهو مسنجر، گوگل تاک، مایکروسافت لایو، اسکایپ (بدون هزینه)
• به روز رسانی نرم افزار ارتباطات شخصی
• ذخیره‌سازی داده‌های شخصی (به عنوان مثال، Dropbox)
• مرورگرها/به‌روزرسانی‌ها (به‌عنوان مثال، Google Chrome، Firefox، Intemet Explorer) افزونه‌ها (مانند Flashplayer، Shockwave، Java)
• اسناد خوان (به عنوان مثال، آکروبات ریدر)
• برنامه های موبایل رایگان مرتبط با ارتباطات شخصی
• خوانندگان و گردآورنده‌های فید RSS (به عنوان مثال، Google Feed Burner).

آیا اوباما جای دیگری درباره بودجه دادن به شبکه‌های اجتماعی برای عضویت ایرانی‌ها اشاره کرده‌است؟ 

برای اطمینان بیشتر که با در نظر گرفتن احتمال اشتباه در بیان تاریخ اول فروردین ۱۳۹۱، تمام پیام‌های نوروزی اوباما که در روز اول فروردین در سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ (۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶) انجام داده بود را مورد بررسی قرار دادیم. 

سخنان اوباما در سال ۸۸ به بیان دیپلماسی جدید دولت او در مقابل ایران اختصاص داشت.

در سال ۸۹، حوادث پس از انتخابات ۸۸ و رویدادهای جنبش سبز محور سخنان اوباما است. 

محور سخنان اوباما در نوروز ۹۰ به جنبش‌های منطقه‌ای و اعتراضات مدنی مردم و نقض حقوق بشر در زندان‌های ایران اختصاص داشت.

در سال‌های ۹۳، ۹۴ و ۹۵ نیز محور اصلی پیام نوروزی اوباما به مسائل هسته‌ای ایران، مذاکرات بین المللی و فواید رفع تحریم‌ها برای مردم و دولت جمهوری اسلامی ایران اختصاص محدود می‌شود. 

جست‌وجوی ما برای پیدا کردن مضمونی شبیه به ادعای آقای مومن‌نسب در سایر سخنرانی‌ها اوباما هم به جایی نرسید. 

روح‌الله مومن‌نسب دبیر کل جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی می‌گوید که باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا در پیام نوروزی خود در سال ۱۳۹۱ گفته دولت آمریکا به فیسبوک و توییتر به ازای هر کاربر ایرانی کلی بودجه می‌دهد.

موضوع پیام نوروزی اوباما در سال ۱۳۹۱ اینترنت در ایران است، او در پیام خود به محدودیت دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت صحبت می‌کند و از صدور دستورالعمل تازه دولت برای جهت تسهیل استفاده از نرم افزارها و خدمات اینترنتی برای مردم ایران خبر می‌دهد. 

این دستورالعمل که عنوان آن «راهنمای تفسیری و بیانیه سیاست صدور مجوز در مورد آزادی اینترنت در ایران» روز اول فروردین ۱۳۹۱ توسط وزارت خزانه داری آمریکا صادر شده است و موضوع  آن، معافیت خدمات اینترنتی و نرم افزارهای صوتی-تصویری از تحریم‌های آمریکا علیه ایران است. در این دستورالعمل اشاره‌ای به «پرداخت بودجه»، «حمایت‌های مالی» و «تلاش برای خروج ارز از ایران» نشده است. 

برای اطمینان سایر پیام‌های نوروزی و سخنرانی‌های اوباما را هم جست‌وجو کردیم، اما چیزی در تایید گفته‌های آقای مومن‌نسب پیدا نکردیم. بر همین اساس فکت‌نامه این گفته را که «اوباما گفته بود به فیسبوک و توییتر به ازای هر کاربر ایرانی کلی بودجه می‌دهد» نشان «نادرست» می‌دهد.