ماجرای ویدیوی ادرار دو مرد و یک زن فرانسوی بر روی یک کودک آفریقایی چیست؟

طی روزهای اخیر چند تن از مخاطبان فکت‌نامه ویدئویی را برای ما ارسال کردند که به همراه متنی در کانال‌های تلگرامی دست به دست می‌شود. در ویديوی حدودا دو دقیقه‌ای مذکور، یک فرد سیاهپوست که به نظر می‌رسد یک زن باشد، دو زانو روی زمین نشسته و صورت خود را روی خاک قرار داده و دو مرد و یک زن در مقابل چشم تماشاگران بر روی او ادرار می‌کنند. در نوشته‌ی همراه ویديو که در شبکه‌های اجتماعی فارسی می‌چرخد، این ویدئو «رسوایی بزرگ قرن بیست و یکم» خوانده شده و ادعا شد که این «صحنه غیر انسانی و ناراحت کننده ادرار دو مرد و یک زن فرانسوی بر روی یک کودک آفریقایی در یکی از روستاهای فرانسه» است. در ادامه این متن آمده «این صحنه پس از آن اتفاق افتاد که دولت مالی سفیر فرانسه را از کشور خود اخراج کرد. پس از اخراج سفیر فرانسه، فرانسوی‌ها در یکی از روستاهای کشور خود یک کودک اهل مالی را یافته و بر روی وی ادرار کردند.»

این ویدئو پیش از این در فیسبوک، توییتر و واتس‌اپ کشور نیجریه مفصلا چرخیده بود و توییتی که ادعا می‌کرد ویديو مربوط به شهروندان فرانسوی است و احتمالا منشا ورود این ویدئو به ایران هم بوده بارها در آن کشور ریتوییت شد. در این توییت که در روز ۶ فوریه ۲۰۲۲ نوشته شده ادعا شده است که «گروهی از شهروندان فرانسوی که در حال ادرار کردن روی یک شهروند مالایی هستند توسط دوربین‌ها شکار شده‌اند». در این توییت همچنین آمده که این اتفاق بعد از آن افتاد که حکومتِ نظامی جدید مالی روابط خود را با فرانسه به خاطر جنایت‌هایی که دولت فرانسه علیه مالایی‌ها انجام داده بود، پایان داد. در کمتر از ۱۰ روز این توییت و ویديوی همراه آن با کمی تغییرات به ایران رسید.

 

۹ روز پس از انتشار توییت یعنی در روز ۱۵ فوریه ۲۰۲۲ ، AFP نیجریه این ویدئو را فکت چک کرده و به آن نشان نادرست داد. AFP اعلام کرد که این ویدئو مربوط به سال ۲۰۱۳ است و در واقع پرفورمنس هنری یک شاعر و هنرمند اهل گواتمالا به نام رجینا خوزه گالیندو (Regina Jose Galindo) است که در برزیل اجرا شده.

این پرفورمنس Piedra (سنگ به زبان اسپانیایی) نام دارد. در سایت خانم گالیندو در توضیح این اجرا شعری نوشته شده با این مطلع: «من سنگ‌ام/ من ضربه‌ها و تحقیر را احساس نمی‌کنم…». او در ادامه می‌نویسد: « بدن من بی‌حرکت باقی می‌ماند، پوشیده از زغال، مانند یک سنگ. دو داوطلب و یکی از تماشاچیان بر بدن سنگی من ادرار می‌کنند.»

در توضیحات ویدیو همچنین نام فیلمبرداران و عکاسان و زمان و مکان اجرای پرفورمنس هم ذکر شده. بر اساس آن، این اجرای در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۳ در هشتمین نمایشگاه سالانه موسسه Hemispheric در سائوپائولو برزیل ضبط شده است. 

در واقع این هنرمند گواتمالایی در این پرفورمنس و سایر کارهای خود از بدنش به طور خاص برای اعتراض به خشونتی که علیه زنان اعمال می‌شود، و به طور عام برای مقابله با خشونت‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در جوامع معاصر استفاده می‌کند. کار او به هنرمندانی مانند مارینا آبراموویچ و آنا مندیتا نزدیک است. رجینا خوزه گالیندو در اجرای پرفورمنس‌های تکان دهنده از این دست ید طولائی دارد. 

از این رو به نظر می‌رسد منبع خبر جعلی‌ای که در شبکه‌های اجتماعی ایران در حال دست به دست شدن است، احتمالا توییت همان کاربر مورد اشاره AFP به نام ‌Risen sun است، البته با کمی دخل و تصرف. دو شایعه با هم اختلافاتی هم دارند مثلا در نسخه ایرانی، (احتمالا به دلیل اینکه ویدیو در میان شبکه‌های اصولگرا دست به دست می‌شود)، گفته شده کسی که بر روی زمین است یک کودک است و نه یک زن، دلیل این اتفاق نیز اخراج سفیر فرانسه از مالی عنوان شده.  

بنابراین می‌توان گفت که این ویدئو ساختگی به معنای جعلی نیست، بلکه یک پرفورمنس هنری است و برای اجرای آن فکر و برنامه‌ریزی شده و بر خلاف ادعای ‌Risen sun اجرا کنندگان آن توسط دوربین شکار نشدند و به هر روی هیچ ارتباطی فرانسوی‌ها و یا «بی‌تمدن» بودن آنان ندارد. محل وقوع آن در برزیل است و در یک نمایشگاه سالانه بر روی خود هنرمند که یک زن گواتمالایی است اجرا شده تا اعتراض او را نسبت به خشونت علیه زنان در جوامع معاصر نشان دهد.

 

جمع‌بندی

ویدئویی که شبکه‌های اجتماعی فارسی و غیرفارسی‌زبان دست به دست می شود و در آن دو مرد و یک زن بر روی فردی با پوست تیره ادرار می‌کنند یک پرفورمنس هنری از یک هنرمند گواتمالایی به نام خانم رجینا خوزه گالیندو است. این پرفورمنس در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۳ در هشتمین نمایشگاه سالانه موسسه Hemispheric در سائوپائولو برزیل ضبط شده است. این یک اثر هنری برای مقابله با خشونت‌های رایج عصر حاضر از جمله خشونت علیه زنان است.

از این رو وقایع این ویدئو برخلاف ادعایی که در شبکه‌های اجتماعی در حال گردش است نه در فرانسه رخ داده و نه بر روی یک کودک مالایی اجرا شده است. دلیل وقوع آن هم اختلافات دولت فرانسه و مالی نبوده است و انتقام‌گیری فرانسوی از شهروندان اهل مالی و بی‌تمدن بودن آنان را هم نشان نمی‌دهد. از این رو فکت‌نامه به این ادعا که این «صحنه غیر انسانی و ناراحت کننده ادرار دو مرد و یک زن فرانسوی بر روی یک کودک آفریقایی در یکی از روستاهای فرانسه» است نشان «نادرست» می‌دهد.